Drie fascinerende feiten over lezen

Lezen is een verfijnde vaardigheid die ons niet alleen slimmer maakt, maar ook gelukkiger. Inderdaad, niemand is meer hetzelfde als hij eenmaal verslaafd is aan een goed boek.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Gema Sánchez Cuevas.

Laatste update: 25 mei, 2022

Laten we vandaag eens gaan kijken naar enkele andere verrassende feiten over lezen. Lezen is een verbazingwekkende bezigheid. Bovendien zijn wij, mensen, de enige soort die dit vermogen heeft ontwikkeld, dat hand in hand gaat met schrijven. Het is een diepgaande capaciteit die de grote evolutie van onze hersenen laat zien.

Een van de meest opvallende aspecten van lezen is dat het de hersenen verandert. Dit wordt bevestigd door de neurobioloog Francisco Mora in zijn boek, Neuroeducacion y lectura (Neuroeducatie en lezen). Hij beweert dat er bewijs is dat, vooral bij kinderen, lezen de anatomie en de fysiologie van de hersenen verandert.

Maar daar blijft het niet bij. We veranderen namelijk niet alleen door onze ervaringen, maar ook door wat we hebben gelezen. Men zou zelfs kunnen zeggen dat lezen het soort ervaring is dat soms nog diepere sporen nalaat dan “echte” ervaringen dat doen.

Drie fascinerende feiten over lezen

1. Lezen is een kunstmatig proces

Een van de meest verrassende feiten over lezen is dat het een kunstmatig proces is. Laten we het uitleggen. Als mensen worden we allemaal geboren met de hersencircuits van gesproken taal. Dit betekent dat spraak zich bij iedereen op natuurlijke wijze ontwikkelt. De enige voorwaarde is dat anderen tegen ons praten als we nog een baby zijn. Verder is er niet veel nodig.

Lezen daarentegen is niet aangeboren bij de mens. Met andere woorden, dit vermogen is niet genetisch gecodeerd. Iedereen moet door het proces gaan om het te verwerven. Dit vereist hard leren en geheugenwerk, dat voor ieder mens in verschillende mate moeilijk is.

Bovendien moet er rekening mee worden gehouden dat gesproken taal (Spaanse link) eigenlijk een vrij nieuw proces is in de menselijke evolutie. In feite ontstond het pas ongeveer twee of drie miljoen jaar geleden. Lezen is echter pas zo’n 6.000 jaar oud. Dat lijkt misschien een lange tijd, maar vanuit historisch oogpunt is het slechts een oogwenk.

2. Het is het beste om te leren lezen vanaf de leeftijd van zeven jaar

Er zijn veel kinderen die de taak om te leren lezen veeleisend vinden. Hoewel elk kind anders is, is het een feit dat sommige delen van de hersenen voldoende moeten rijpen om de leesvaardigheid goed te kunnen ontwikkelen.

Volgens de wetenschap zouden kinderen idealiter op zevenjarige leeftijd moeten leren lezen (Spaanse link). Op die leeftijd zijn hun hersenen er namelijk op voorbereid om de activiteit met enige vloeiendheid uit te voeren. Bovendien zijn de kinderen oud genoeg om de activiteit plezierig en onderhoudend te vinden.

Het is echter mogelijk en komt vaak voor dat kinderen vóór deze leeftijd leren lezen. Niettemin zal het in deze vroegere levensfase waarschijnlijk meer een karwei dan een interessante vaardigheid blijken te zijn.

Er zijn ook veel kinderen die al op jonge leeftijd niet goed kunnen lezen. Er is niets mis met hen. Ze moeten alleen nog even wachten. Finland is een van de meest geavanceerde landen op het gebied van onderwijs. Hier leren kinderen pas lezen op de leeftijd van zeven jaar.

Het is belangrijk op te merken dat lezen niet alleen het decoderen van geschreven taal is. Het veronderstelt ook het vermogen om betekenissen te begrijpen en te ontcijferen. In feite proberen we ons hele leven om efficiënter te lezen.

3. Internet vermindert onze leesvaardigheid

Internet heeft veel dingen veranderd. Een daarvan is onze manier van lezen. In de virtuele wereld is er een enorm aantal teksten. Voor een groot deel van de handelingen die in deze ruimte worden verricht, is lees- en schrijfvaardigheid vereist. Toch lezen en schrijven we op het internet niet zoals we dat in een face-to-face-omgeving zouden doen.

Een van de grote verschillen, wat lezen betreft, is ons aandachtsproces. In de fysieke wereld wordt bij lezen een type aandacht gebruikt dat bekend staat als ‘executief’.

Het is een rustige en aanhoudende vorm van aandacht. Er is geen grote haast en we passen het intensief toe op de pagina’s van een boek. Lezen op het internet daarentegen is meer transversaal. We willen alleen de hoofdgedachten lezen en niet de hele tekst.

Dit zijn slechts drie interessante feiten over lezen, een activiteit die ons uiteindelijk slimmer en bekwamer maakt. Inderdaad, wat we lezen verandert en transformeert ons. In feite verzoent het ons in veel gevallen ook met de mensheid en onze communicatieve processen.