Destructieve emoties volgens Daniel Goleman

Daniel Goleman onderschrijft het idee dat destructieve emoties schade toebrengen aan iemand die ze voelt en zelfs ziekte kunnen veroorzaken.

Binnen de boeddhistische filosofie zijn er drie storende elementen die de persoonlijke balans van de mens veranderen. Deze omvatten angst, woede en onwetendheid. Daniel Goleman sprak erover en zijn gesprek met de Dalai Lama in zijn boek Destructieve Emoties.

Destructieve emoties volgens Daniel Goleman

Een van Daniel Golemans interessantste boeken is Destructieve emoties. In dit werk legt hij uit dat, toen de Dalai Lama hem en een kleine groep wetenschappers en filosofen ontmoette op de top van het Mind Life Institute (Engelse link), toen de wereld op het punt stond te veranderen. Slechts een paar maanden later vonden de aanslagen van 9/11 in New York plaats.

Dit boek is het resultaat van alle gesprekken die gevoerd zijn met de geestelijk leider maar ook van wat mensen daarna hebben meegemaakt. Waarom zijn mensen in staat gewelddadige handelingen te plegen? Waarom zijn schijnbaar intelligente en rationele mensen in staat tot destructief gedrag?

Psychologen, psychiaters, sociologen en elke analist van menselijk gedrag zouden ongetwijfeld praten over opvoeding, context, persoonlijkheid, sociale factoren en zelfs genetische en cerebrale aspecten.

De Dalai Lama benadrukte echter een aspect waar Daniel Goleman zich in het bijzonder op aangesloten voelde. Dit betekent dat hij sprak over destructieve emoties, emoties die vaak worden beheerst door louter impulsen en die het slechtste in jezelf laten zien.

Terwijl we vanuit de psychologie deze realiteiten kunnen begrijpen als ‘negatieve emoties’, bestempelt het boeddhisme ze als klesha’s of onzuiverheden, die storende elementen zijn die de geest vergiftigen.

Wat zijn destructieve emoties?

De eerste vraag die bij je opkomt is wellicht: “Bestaan destructieve emoties echt?” Vanuit het veld van de emotionele psychologie is er echter een aspect dat mensen in het veld vaak uitdrukken: dat er geen negatieve emoties zijn.

Het hele spectrum van onze emoties dient een doel. Daarom is het niet helemaal correct om aan te nemen dat er goede en slechte emoties zijn. Angst garandeert bijvoorbeeld overleving en verdriet spoort ons aan tot een periode van introspectie om bepaalde werkelijkheden te accepteren en andere te veranderen.

Deze toestanden, die wat ongunstiger en moeilijker te aanvaarden zijn voor de mens, zijn van cruciaal belang voor je gedrag en ook voor je overleving. Wat was het doel van Daniel Goleman toen hij Destructieve emoties schreef?

Ten eerste is er één aspect dat moet worden verduidelijkt. Dit boek van de bestsellerauteur op het gebied van emotionele intelligentie houdt rekening met spirituele oefening. Het is specifiek vanuit het perspectief van de Dalai Lama.

Destructieve emoties volgens Daniel Goleman

Daarom onderscheidt Goleman het westerse perspectief van emoties en de meer filosofische en minder wetenschappelijke visie van het boeddhisme, dat ons nog steeds een waardevol kader biedt om over na te denken.

Bovendien gaven veel van de meer rigoureuze geesten van het Westen zich tijdens die gesprekken met de Lama in 2001 over aan de benadering van de Tibetaanse leider. En dat deden ze om vele redenen.

Bijwerkingen zijn gemoedstoestanden die onze woorden en daden beïnvloeden

De boeddhistische filosofie onthult dat de meestvoorkomende bronnen van lijden en ongeluk zijn ingebed in een reeks negatieve emoties die je onderdompelen in nihilisme, onwetendheid en materialisme.

Bijvoorbeeld, volgens de Dalai Lama zijn ze mentale toestanden die je interne dialoog verstoren, de manier waarop je communiceert met anderen, en die van invloed zijn op jouw gedrag.

Dus wat zijn deze negatieve emoties volgens het boeddhisme?

• Haat.
• Woede.
• Frustratie.
• Ongerustheid.
• Jaloezie.
• Trots.
• Afgunst.
• Verlangen opgevat als gehechtheid.

Vanuit wetenschappelijk oogpunt is het de moeite waard om op te merken dat de Dalai Lama er niet al te ver naast zit als we één aspect in ogenschouw nemen. Er zijn inderdaad destructieve emoties in de meest letterlijke zin. Twee daarvan, namelijk woede en angst, zijn meestal bijzonder schadelijk.

Volgens een onderzoek aan de Universiteit van Sydney is het risico op een hartaanval bijvoorbeeld 8,5 tot 10 keer hoger in de twee uur na het ervaren van intense en buitensporige woede. Daarom is het iets waar je je bewust van moet zijn.

Kleshas, de vergiften van de geest en hun vier tegengiffen

De nieuwsgierigheid van de psychologie naar het boeddhisme en zijn filosofie is niet nieuw. Het was bijvoorbeeld in de jaren ’60 dat de dialoog tussen het boeddhisme en de westerse wetenschappen voor het eerst begon.

In feite gaven de werken van Carl Gustav Jung de aanzet tot de weg die later zou uitmonden in de ontmoetingen van de Dalai Lama met mensen als Daniel Goleman, Paul Ekman, Richard J. Davidson en Matthieu Ricard, enz.

In deze ruimte van verbinding en leren is altijd nagedacht over concepten als kwaad, lijden en geluk. Tegelijkertijd is er iets interessants waarvan het boeddhisme altijd zegt dat er ‘tegengif’ zijn voor de klesha’s, voor die destructieve emoties die je geest vergiftigen. Het zijn de volgende:

• Liefdevolle vriendelijkheid (maitri; byams pa).
• Mededogen (karuna; snying rje).
• Empathische vreugde (mudita; dga’ba).
• Nederigheid (upeksha; btang snyom).

De voordelen van meditatie

Volgens de boeddhistische filosofie is meditatie een gebruikelijke manier om de geest te trainen en daardoor een staat van kalmte, een beter evenwicht en waardering voor het huidige moment te bereiken.

Studies zoals die uitgevoerd door Dr. Richard Davidson van de Universiteit van Wisconsin-Madison hebben de grote voordelen van deze praktijk aangetoond.

Het werk van Dr. Davidson heeft meer dan drie decennia geduurd en daarin laat hij zien hoe meditatie neuroplasticiteit beïnvloedt en zeer positieve veranderingen in onze hersenen teweegbrengt.

Het vermindert stress en verhoogt de aandacht, creativiteit en emotioneel management. Zozeer zelfs dat Daniel Goleman niet geaarzeld heeft om meer dan één boek aan dit onderwerp te wijden, zoals het twee jaar geleden verschenen boek Initiation to Mindfulness.

Concluderend, destructieve emoties zijn in feite interne toestanden die grenzen stellen aan ons potentieel, aan ons welzijn, en die ook het slechtste in ons naar boven kunnen halen.

Zowel het boeddhisme als de moderne psychologie zijn het over één aspect eens: het is in jouw handen om deze impulsen, deze interne stormen, te beheersen. Je hebt middelen en je kunt het.