De wet van psychologische wederkerigheid

Geef om te ontvangen. Help om geholpen te worden. Waardeer om gewaardeerd te worden... De wet van wederkerigheid herinnert ons eraan dat, soms, wanneer we iets goeds voor iemand doen, hij of zij ertoe gedreven wordt vroeg of laat hetzelfde voor ons te doen.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Valeria Sabater.

Laatste update: 18 december, 2023

De wet van psychologische wederkerigheid is een soort sociale lijm die relaties verrijkt. Het komt erop neer dat je iets goeds voor iemand doet, zodat hij gemotiveerd is om hetzelfde voor jou te doen. Bovendien gaat het om een belangeloos “ik geef aan jou, jij geeft aan mij”, dat alleen gericht is op het inbrengen van nobele waarden in de sociale omgeving.

Je herinnert je vast wel wanneer iemand iets aardigs voor je deed. We weten zeker dat je de kans krijgt om hem of haar terug te betalen voor zo’n aardig gebaar. Er zijn veel mogelijkheden om altruïstisch gedrag na te bootsen, en niet alleen de persoon die je helpt heeft er baat bij. Het geeft jou ook een goed gevoel.

Hoewel het je misschien zal verbazen, is wederkerigheid een dimensie die al sinds de oudheid deel uitmaakt van menselijk gedrag. De hersenen kennen de voordelen ervan omdat het altijd al deel van ons is geweest. Archeoloog Richard Leakey wijst er zelfs op dat “wij mensen zijn omdat onze voorouders leerden om hun voedsel en vaardigheden te delen in een geëerd netwerk van plichten”.

De wet van psychologische wederkerigheid

Deze wet staat ook bekend als het wederkerigheidsprincipe. In zekere zin is het een poging om iemand te verleiden om iets aardigs te doen (Engelse link).

Je ervaart deze dimensie wanneer iemand je een cadeau geeft en vroeg of laat weet je dat je diegene er ook een moet geven.

Betekent dit dat wederkerigheid uitgaat van “verplichting?” Niet echt. Sommige onderzoeken, zoals die van de Albert Ludwig Universiteit van Freiburg in Duitsland, geven aan dat het meer te maken heeft met sociale beïnvloeding. Emoties en sociale gebaren beïnvloeden menselijke wezens en het, in plaats van dwingend te zijn, inspireert of moedigt ons aan om hetzelfde te doen.

Door wederkerig te handelen kun je je goed voelen nadat je iets aardigs voor iemand anders hebt gedaan. Er is geen druk of eis. Alleen de vrije, oprechte impuls om een positieve en verrijkende invloed op anderen te hebben. Lees verder om wat dieper op dit onderwerp in te gaan.

Intentie, empathie en geloofwaardigheid

Drie krachtige wortels vormen de basis van de wet van wederkerigheid: intentie, empathie en geloofwaardigheid. Denk er eens over na. Wil een vriendelijk, goed en behulpzaam gebaar geloofwaardig zijn, dan moet iemand het zien als een duidelijke intentie om goed te doen.

Er mag geen verborgen belang achter zitten. Ook moeten ze empathie voelen, want alleen op die manier kunnen ze de basis leggen voor een wederkerige daad.

Wederkerigheid is niet vals, maar creëert een impact op de ander omdat het geloofwaardig is. Het zou dus betekenisloos zijn zonder deze drie factoren.

De wet van wederkerigheid in persoonlijke relaties

Er is een onmiskenbaar feit: vriendschap, partnerschap, kameraadschap en familierelaties zijn gebaseerd op de wet van wederkerigheid. Dit komt omdat het de hoeksteen is van elke sociale band en de basis vormt van de menselijke cultuur. Deze dans tussen geven en ontvangen is wat menselijke relaties bevredigend maakt.

Mensen voelen zich slecht als ze merken dat anderen niet dankbaar zijn voor wat ze voor hen doen. Dit komt omdat ze genegenheid, intenties en acties gericht op het stimuleren van welzijn in de mensen om hen heen vanuit hun hart investeren. Hun acties zijn authentiek. Onmiddellijk terugbetaling verwachten is natuurlijk onredelijk. Maar wat de meesten wel verwachten is respect, aandacht en dezelfde mate van genegenheid.

De wet van psychologische wederkerigheid in business en marketing

We hebben het hierboven gehad over de emotionele invloed (Engelse link) van de wet van wederkerigheid in persoonlijke relaties. Maar ook in het bedrijfsleven en bij marketing wordt deze strategie toegepast. Ze zijn er dus mee bekend, kennen de impact en de sociale lijm ervan en passen het toe om klantenloyaliteit op te bouwen.

Hoewel er in dit geval een economisch belang achter zit, is het toch interessant om over het proces te leren. Hier is een voorbeeld dat iedereen kent. Je telefoonmaatschappij belt je op om je te vertellen dat ze je onbeperkte data geven en een maandelijkse korting op je rekening als je niet overstapt naar een andere provider.

Natuurlijk let je niet alleen op de korting als je dit voorstel hoort. In veel gevallen zorgt het horen van de term “cadeau” of “gratis” ervoor dat je er positief op reageert. Het is een “jij geeft mij, ik geef jou” situatie, zelfs als er een economisch belang achter zit. Je weet toch al dat een gratis ritje niet bestaat?

De wet van psychologische wederkerigheid gaat over geven om te ontvangen

Je weet al dat wederkerigheid een mechanisme is dat de menselijke evolutie heeft vergemakkelijkt. Door middelen te delen, prosociaal gedrag te stimuleren en te helpen om geholpen te worden, kon onze soort zich ontwikkelen.

Wat je misschien niet weet is dat, volgens onderzoek van de Universiteit van St. Andrews in Schotland, de wet van wederkerigheid een adaptief mechanisme is dat aanwezig is bij de meeste diersoorten.

Veel dieren hebben dus dit instinct en ze weten dat helpen vaak leidt tot meer voordelen dan verliezen. Dus waarom zou je dit gedrag geen prioriteit geven? Het heeft een directe impact op je emotionele, sociale en culturele welzijn, zolang je intenties goed zijn. Dit is gewoon iets om in gedachten te houden.

Door te geven om te ontvangen kunnen we beter overleven

We weten dat wederkerigheid een mechanisme is dat de menselijke evolutie heeft vergemakkelijkt. Het delen van hulpbronnen, het bevorderen van prosociaal gedrag en het helpen geholpen te worden heeft ons in staat gesteld vooruitgang te boeken als soort.

Welnu, onderzoekswerken zoals die uitgevoerd aan de Universiteit van St. Andrews (Schotland) zeggen dat de wet van Wederkerigheid is een aanpassingsmechanisme dat bij veel diersoorten aanwezig is.

Wij zijn niet de enigen. Veel dieren hebben ook het instinct om te weten dat helpen soms meer voordelen oplevert dan kosten. Waarom geven we dit gedrag dan geen prioriteit? Zolang het goed bedoeld is, zal het een directe impact hebben op ons emotionele, sociale en culturele welzijn. Laten we dit in gedachten houden.