De tegenstrijdigheid van onaanvaardbare rouw

De dood van een geliefde is een enorme bron van emotioneel lijden. Je bent nooit volledig voorbereid op het verliezen van iemand van wie je houdt. Dit is zelfs ook zo in de gevallen waarbij het overlijden niet onverwachts komt. Maar sommige situaties maken het zelfs nog moeilijker om de pijn te verwerken. Eén van deze situaties is wanneer er sprake is van onaanvaardbare rouw.

Met “onaanvaardbare” rouw bedoelen we het verdriet dat je niet mag tonen. Een specifiek milieu of de maatschappij in het algemeen verhindert het rouwen op een bepaalde manier. Om één of andere reden heeft de maatschappij geoordeeld dat de rouw onaanvaardbaar of ongewenst is. In deze gevallen lijd je op je eentje en verberg je de pijn.

Je mag dus je emoties en gevoelens niet uitdrukken want jouw lijden is niet gerechtvaardigd. Dit maakt het nog moeilijker om het te boven te komen. Ondersteuning wordt jou ontnomen. Het is dus moeilijker om met het verdriet om te gaan. In dit artikel zullen we het hebben over “verboden” of “onaanvaardbare” rouw.

Wanneer de maatschappij het verlies niet op waarde schat

Deze situatie is één van de meest schadelijke voor de nabestaanden. In deze gevallen wordt er geen sociale waarde aan het overlijden gegeven of is het overlijden voor anderen op moreel vlak niet betekenisvol.

Wanneer bijvoorbeeld een persoon sterft die door de maatschappij verworpen wordt – misschien een gevaarlijke misdadiger voor wie men bang is of op wie men neerkijkt – dan ziet men zijn dood als iets goed. Maar zelfs criminelen hebben familie en vrienden die rouwen om het verlies. Rouwen om een “slecht” persoon vindt niet altijd begrip bij anderen. De rouwenden beslissen dan om hun lijden niet uit te drukken.

Een ander voorbeeld van onaanvaardbare rouw is wanneer een huisdier sterft. Sommige mensen beschouwen de rouw om het verlies van een huisdier misschien overdreven of dramatisch. Maar toch voelen veel mensen het verlies van hun hond, kat of paard even hard als de dood van een familielid.

Verboden relaties en onaanvaardbare rouw

In dit geval is “onaanvaardbare” rouw onaanvaardbaar omdat men vindt dat de relatie amoreel of sociaal ongewenst is. Denk maar eens aan het overlijden van een minnaar. Want men gaat ervan uit dat de gerechtvaardigde pijn in dit geval het lijden is dat de echtgenote of de echtgenoot voelt, en niet de derde persoon. Maar ze hebben allemaal recht op hun pijn.

Tegenwoordig is er in de maatschappij een opener manier van denken. Maar we zien dit nog steeds bij homoseksuele relaties. Het kan gebeuren dat de samenleving niet aanvaardt dat iemand rouwt om zijn partner, vooral als de relatie geheimgehouden is. Hetzelfde doet zich voor in het geval van onmogelijke, onbeantwoorde liefdes.

De omstandigheden van het overlijden

Als bijvoorbeeld zelfmoord de reden van het overlijden is, dan treedt de rouw in speciale omstandigheden op. De kans is groot dat de naasten het moeilijk hebben om over hun pijn te praten, zeker in het begin. Want de situatie doet vele vragen en schuldgevoelens rijzen. “Waarom is het zo geëindigd? Waarom hebben ze geen andere uitweg gevonden?” In deze situaties is het mogelijk dat je nooit een antwoord vindt.

Iets vergelijkbaar gebeurt wanneer de dood zich in gewelddadige omstandigheden voordoet. Dit is vooral het geval als de familie betrokken is of als ze het resultaat zijn van een onverantwoordelijke daad. Stel dat iemand bijvoorbeeld bij een auto-ongeluk overlijdt terwijl hij te snel rijdt. Dan zullen mensen misschien denken dat “hij kreeg wat hij verdiende” of dat “hij de risico’s kende.” Dit maakt dan de weg vrij voor onaanvaardbare rouw. Hetzelfde gebeurt wanneer mensen sterven als gevolg van een overdosis, van seksueel overdraagbare ziekten, enzovoort.

De niet-erkende rouwende

We spreken van dit soort onaanvaardbare rouw wanneer men denkt dat de nabestaande bij het verlies niets voelt. Dit gebeurt vaak met kinderen. De volwassenen denken dat kinderen niet begrijpen wat de dood is. Ze troosten hen dan met een simpel “hij woont nu in de hemel.” Vele mensen denken dat kinderen niet rouwen. Maar ze rouwen wel. Het kan bovendien nog veel moeilijker voor hen zijn omdat ze zo jong zijn.

Mensen die een vorm van cognitief onvermogen of een neurologische beperking hebben, worden ook vaak op deze manier opzij gezet. Anderen gaan ervan uit dat hun pijn niet dezelfde diepgang heeft als de pijn van andere mensen.

Wanneer er sprake is van onaanvaardbare rouw, dan is de kans groter dat de rouw pathologisch zal worden. Als mensen hun lijden op een beperkte of niet erkende manier moeten uitdrukken, dan zal het veel moeilijker zijn om de pijn te boven te komen.