De risico's van nachtelijk gebruik van mobiele telefoons voor tieners

Tieners verliezen meerdere uren slaap door 's avonds laat hun apparaten te gebruiken. Dit heeft ernstige gevolgen voor hun lichamelijke en geestelijke gezondheid. Lees hier meer.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Valeria Sabater.

Laatste update: 08 december, 2022

De verleiding om naar onze mobieltjes te kijken als we een melding horen is overweldigend. De meesten van ons kunnen het niet helpen, of het nu overdag of ‘s nachts is. Het nachtelijk gebruik van mobiele telefoons op het moment dat we zouden moeten slapen tast echter onze gezondheid aan. We brengen uren door voor onze schermen en ons leven gaat aan ons voorbij zonder dat we het doorhebben.

Dit is al een probleem bij de volwassen bevolking, maar het komt nog meer voor bij tieners. In feite beweert onderzoek (Engelse link) dat bijna 94 procent van de kinderen tussen 11 en 18 jaar hun sociale media checken als ze in bed liggen. Bovendien geeft 68 procent toe dat de tijd die ze ‘s nachts op hun mobieltjes doorbrengen hun academische prestaties beïnvloedt.

We moeten vermelden dat dit geen nieuw probleem is. Inderdaad, vermoeidheid, problemen met het richten van de aandacht in de klas, en hogere niveaus van stress komen tegenwoordig steeds vaker voor bij tieners. Een gebrek aan slaap van goede kwaliteit bij jongeren kan ernstige gevolgen hebben voor hun lichamelijke en geestelijke gezondheid.

De kwaliteit van de slaap van tieners

Murdoch en Griffith Universiteiten in Australië voerden in 2018 een interessante studie uit (Engelse link). Onderzoekers volgden het gebruik van elektronische apparaten door een steekproef van 1000 studenten tussen de 13 en 16 jaar.

Het nachtelijk gebruik van mobiele telefoons is heel gewoon voor tieners. Ze kijken niet alleen naar hun berichten. Ze brengen tijd door op sociale media, posten, antwoorden op berichten en praten met hun vrienden.

Dit betekent dat ze gedurende de hele nacht gemiddeld zo’n zes en een half uur slapen, veel minder dan ze nodig hebben. Voor jongeren tussen 13 en 18 jaar wordt echter aanbevolen dat ze tussen de acht en tien uur per dag rusten.

Niet verrassend merkten de onderzoekers van deze studie op dat een gebrek aan slaap zich vertaalde in diepgaande veranderingen in het gedrag en de persoonlijkheid van tieners.

Ze ontdekten dat een slechte nachtrust door het nachtelijk gebruik van mobiele telefoons zich vertaalt in agressiever gedrag, een laag zelfbeeld en veranderingen in de stemming.

Als deze gewoonten gedurende het hele voortgezet onderwijs worden volgehouden, is het gebruikelijk om problemen te zien in de psychosociale aanpassing van adolescenten. In feite beïnvloedt slecht slapen hun hele leven. Het put hen uit en ondermijnt hun motivatie, energie en zelfs karakter.

Stress, depressie en slechtere levenstevredenheid

Voor tieners is het gebruik van de mobiele telefoon ‘s nachts als een verslavende drug waarvan ze niet kunnen afkicken. Het ergste is dat ze zich meestal niet bewust zijn van de verslavende kracht of de kosten ervan voor hun gezondheid.

Achter het scherm opent zich een andere wereld waarop ze al hun aandacht richten. Het is daar waar ze met elkaar omgaan, de wereld ontdekken en zelfs hun identiteit opbouwen.

Het grootste probleem is ongetwijfeld de absolute afhankelijkheid van hun mobieltjes. Hoewel het gebruik van mobiele telefoons een onderwerp is dat al vaak aan de orde is geweest, is er niet veel gezegd over het effect van het gebruik ervan wanneer we zouden moeten rusten. Onderzoek (Engelse link) gepubliceerd in het tijdschrift Nature geeft echter een aantal overtuigende gegevens over dit onderwerp.

Deze studie beweert dat het nachtelijke gebruik van mobiele telefoons door jongeren in verband wordt gebracht met hogere ervaren stress en symptomen van depressie.

Blijkbaar merken ouders en leraren vaak dat hun tieners humeurig zijn en prestatieproblemen hebben op school. Toch schrijven ze deze kenmerken meestal toe aan de adolescentie zelf en de uitdagingen van deze fase.

Daarom beseffen ze niet altijd dat achter de apathie, prikkelbaarheid en vermoeidheid van hun tieners slaapstoornissen schuilgaan door het nachtelijk gebruik van hun elektronische apparaten.

Wat kunnen we doen aan het nachtelijk gebruik van mobiele telefoons door tieners?

Tieners hebben elke nacht acht tot tien uur slaap nodig. Als ze er dus aan gewend raken om langdurig zes uur of minder te rusten, zal hun gezondheid op meerdere manieren worden aangetast.

Hun hersenen zullen verschillende metabole en neurologische veranderingen ondergaan. Hun stress zal toenemen en hun uitvoerende functies beginnen te falen. Bijvoorbeeld het geheugen, de aandacht en het probleemoplossend vermogen.

Er is een direct verband tussen slaapgebrek en depressie. Dit kan een tikkende tijdbom zijn bij tieners en zich vertalen in falen op school, onaangepast gedrag, laag zelfbeeld en psychosociale problemen. Te denken dat de oorsprong ligt in het nachtelijk gebruik van mobiele telefoons lijkt misschien verrassend, maar dat is het niet.

In feite hebben ze in veel gevallen een verslaving ontwikkeld, maar dan een die genormaliseerd is. Het verandert hun levenskwaliteit. Wat kunnen we eraan doen?

Verwijder ‘s nachts alle elektronische apparaten uit de slaapkamers

Als we de gezondheid van onze kinderen en tieners willen beschermen, moeten we hen opvoeden over het juiste gebruik van technologie. Dit betekent dat ze, vanaf dat ze klein zijn, moeten leren dat het gebruik van hun mobiele telefoon ‘s nachts niet is toegestaan.

Ze moeten weten dat dit iets is waarover niet te onderhandelen valt en dat het in hun eigen belang is. Dat gezegd hebbende, moeten we ook het goede voorbeeld geven.

We kunnen hen niet vragen iets te doen als we het zelf niet doen. Dus moeten we ervoor zorgen dat ze zien dat wij onze elektronische apparaten ook buiten onze slaapkamers laten.

Zet apparaten twee uur voor het slapen gaan uit

Het licht van elektronische schermen werkt als een krachtige stimulans voor onze hersenen. Ze veranderen de afgifte van melatonine en beïnvloeden daardoor onze slaapcycli. Daarom wordt aanbevolen alle elektronische apparaten (computers, tablets, mobiele telefoons) twee uur voor het slapengaan uit te zetten.

Volwassenen, tieners en kinderen moeten zich aan deze regel houden. Het gaat erom thuis een cultuur van goed gebruik van technologie tot stand te brengen, waardoor het onze bondgenoot wordt en geen gevaar voor onze gezondheid.

Tot slot is het zeer waarschijnlijk dat onze tieners zullen protesteren en ons zelfs zullen uitdagen. Het zal voor hen inderdaad uiterst moeilijk zijn om de mobiele telefoon uit hun leven te schrappen als ze zo gewend zijn hem ‘s nachts te gebruiken. Maar hun welzijn en gezondheid zijn onze prioriteiten en soms moeten er pijnlijke beslissingen genomen worden om die te bevorderen.