De psychologie van rancune
Rancune is een diep en aanhoudend gevoel van boosheid en diepgewortelde wrok die het lichaam en de geest uit balans brengt en ziek maakt. Het kan door verschillende factoren worden veroorzaakt. Bijvoorbeeld beledigd, verraden, bedrogen, misbruikt of mishandeld worden.
Rancune bouwt zich op tot het uiteindelijk verandert in een verlangen naar wraak. Een verlangen dat zichzelf voedt en groeit tot het punt dat het ondraaglijk begint te worden. Op deze manier ontstaat geleidelijk rancune. Van daaruit is het niet moeilijk om over te gaan naar haat.
Een haat die je ervan weerhoudt om te kalmeren en de dingen van een afstand te bekijken. Zoals Alberto Acosta, hoogleraar psychologie aan de universiteit van Granada, zegt, “Wrok vereist eerdere ervaringen van woede met dezelfde persoon…”
Ongetwijfeld heb je wel eens last gehad van rancune. Dat heeft iedereen. Het zorgt er vaak voor dat je het soort gedrag aanneemt dat volledig tegen je ware persoonlijkheid ingaat.
Dit is zodat je bestand bent tegen de onevenwichtigheden en de angst die rancune in je opwekt. Omdat je in de regel trouw bent aan je eigen gedragspatronen. Deze zijn niet noodzakelijkerwijs hetzelfde als het gedrag van anderen.
Wat sommigen zien als een onvergeeflijke overtreding, kunnen anderen als onbelangrijk beschouwen. Hoewel de beledigende handeling hetzelfde kan zijn, zal degene die het minder belangrijk vindt minder gekwetst zijn.
Rancune houdt je gevangen
Er is een fabel die heel goed uitlegt wat rancune is en hoe het wordt ervaren.
Twee mannen deelden jarenlang een gevangeniscel en ondergingen allerlei mishandelingen en vernederingen van hun cipiers. Na hun vrijlating ontmoetten ze elkaar jaren later. Een van hen vroeg aan de ander:
“Herinner je je de cipiers nog wel eens?”
“Nee, godzijdank ben ik ze vergeten” antwoordde hij, “En jij?”
“Ik blijf ze uit alle macht haten” antwoordde de ander.
Zijn vriend keek hem even aan en zei toen:
“Ik heb medelijden met je. Want dat betekent dat ze je nog steeds gevangen houden.”
Zoals je kunt zien, wordt rancune uiteindelijk een gevangenis. Het is er echter geen die door anderen wordt opgelegd, maar door jezelf. Dit gevoel van diepe haat stelt je niet in staat om vooruit te komen, omdat je alles uit het verleden met je mee blijft slepen. Het soort dingen dat eigenlijk daar zou moeten blijven.
“Rancune is een uitstorting van een minderwaardigheidsgevoel”
Een gevaarlijk wapen dat je pijn doet
Het gevoel dat iemand je onrecht heeft aangedaan, hoort allemaal bij het leven. Toch is het niet aan jou om over hen te oordelen. Je moet alleen verantwoordelijk zijn voor jezelf, je associatiepatronen aanpassen en in gedachten houden dat als iemand jou bedriegt, dat niet betekent dat andere mensen dat ook zullen doen.
Jij bent uniek. Maak niet de fout om te proberen anderen te laten denken zoals jij dat graag zou willen. Ze zullen nooit zijn wat jij wilt dat ze zijn. Bedenk dat je waarschijnlijk vaak teleurgesteld zult worden. Je moet begrijpen dat alles verandert. Bovendien ben je ook in staat om anderen teleur te stellen, ook al is dat misschien onbedoeld.
Als je de beslissing neemt om bitterheid en diepe woede om te zetten in blijvende wrok, dan produceer je rancune. Dit is zonder twijfel een gevaarlijk wapen dat je lichaam en geest uit balans brengt en ziek maakt, waardoor je niet van het leven kunt genieten. Sterker nog, je moet niet vergeten dat je wrok je vaak meer schade toebrengt dan wat het in de eerste plaats heeft veroorzaakt.
Wrok leidt zelfs vaak tot somatisatie in je lichaam, waardoor onverklaarbare ziekten ontstaan die verband houden met de negatieve gevoelens die je meesleept en in jezelf houdt. Je moet leren accepteren dat mensen je soms teleurstellen en dat je daar boos om wordt. Daarnaast kun je je gefrustreerd en machteloos voelen.
“Vasthouden aan boosheid is als het vastpakken van een hete kool met de bedoeling om hem naar iemand anders te gooien; jij bent degene die verbrandt.”
–Boeddha–
Slotoverdenkingen
Blijven haten over iets dat lang geleden is gebeurd en het niet loslaten van alle pijn die anderen je hebben aangedaan, is een tweesnijdend zwaard. Een wapen dat zich tegen je zal keren. In feite ben jij de enige die het pijn zal doen. Waarom zou je jezelf op deze manier pijn willen doen?
Als wrok in je huist, heeft het geen ander doel dan je voortdurend te laten wensen dat het verkeerd gaat met degenen die je pijn hebben gedaan. Door te haten houd je alles voor jezelf en als je het niet loslaat, blijf je lijden.
Zoals meester Thich Nhat Hanh beschrijft:
“Op het moment dat je boos wordt, ben je geneigd te geloven dat jouw ellende door een ander is gecreëerd. Je geeft hem of haar de schuld van al je lijden. Maar door diep te kijken, kun je je realiseren dat het zaad van woede in jou de belangrijkste oorzaak is van je lijden. Veel andere mensen, geconfronteerd met dezelfde situatie, zouden niet zo boos worden als jij.”
De leraar voegt eraan toe dat “Ze horen dezelfde woorden, ze zien dezelfde situatie, en toch zijn ze in staat om kalm te blijven en zich niet te laten meeslepen. Waarom word jij zo gemakkelijk boos?”
Hij geeft ons zelf het antwoord: “Je kunt heel gemakkelijk boos worden omdat je zaad van boosheid te sterk is. En omdat je de methoden om goed voor je boosheid te zorgen niet hebt geoefend, is het zaad van boosheid in het verleden te vaak bewaterd.”