De neurotransmitter van rust en kalmte

Als je je kalm en op je gemak wilt voelen, hoef je niet ver te zoeken. Je neurotransmitters doen namelijk veel voor je innerlijke rust.

Als je aan rust en kalmte denkt, stel je jezelf waarschijnlijk vredig voor en heb je een gevoel van vrijgevigheid en openhartigheid. Het lijkt waarschijnlijk ook een scène uit een idyllische, mogelijk onbereikbare toekomst. Als je echter over de juiste tools beschikt, kun je deze rust in het hier en nu bereiken.

Iets belangrijks dat je in gedachten moet houden, is dat de meesten van ons in het echte leven hoge cortisolspiegels hebben die worden veroorzaakt door de stress waarmee we elke dag te maken hebben. In je poging om je aan te passen aan de chaos van een overstimulerende omgeving, is je bijnier hard aan het werk.

Om die stress te verminderen en je te helpen kalm te blijven, scheidt je lichaam een stof af die serotonine wordt genoemd. Het centrale zenuwstelsel en bepaalde specifieke cellen in het maagdarmkanaal produceren deze neurotransmitter.

Serotonine heeft verschillende functies en de meeste hebben te maken met welzijn en kalmte. Mensen noemen serotonine vaak ‘het gelukshormoon’ vanwege de belangrijke rol die het speelt voor je welzijn.

De Nobelprijs voor de vrede gaat naar serotonine

In het centrale zenuwstelsel speelt serotonine een belangrijke rol bij het remmen van woede en het onderdrukken van agressie. We zouden dus kunnen zeggen dat deze stof verantwoordelijk is voor het voorkomen van talloze ruzies en discussies.

Een toename van het serotonineniveau veroorzaakt een gevoel van welzijn, ontspanning, meer zelfrespect, concentratie en motivatie. Dit is allemaal erg prettig en geeft je daardoor een gevoel van rust en kalmte.

Enkele van de belangrijkste functies van serotonine zijn:

• Regulatie van de eetlust (het geeft je een vol gevoel).
• Balans van seksueel verlangen.
• Regeling van de lichaamstemperatuur.
• Motorische activiteit.
• Perceptieve en cognitieve functies.

Het verzacht ook de effecten van andere bekende neurotransmitters zoals dopamine en noradrenaline. Deze laatste kan onrust, angst, agressiviteit, eetstoornissen en verslavingen veroorzaken.

Serotonine komt in grote hoeveelheden voor in de maag en darmen en helpt bij het verteringsproces. Alsof dat nog niet genoeg is, reguleert het ook misselijkheid.

Dat komt omdat een verhoging van de serotoninespiegel helpt bij het verwijderen van giftige stoffen uit de darmen (bijvoorbeeld door diarree) en het gebied van de hersenen stimuleert dat misselijkheid onder controle houdt.

Bovendien veroorzaakt serotonine vasoconstrictie, wat op zijn beurt de bloedstolling vergemakkelijkt omdat de bloedplaatjes in het bloed serotonine afgeven om wonden te helpen genezen.

Serotonine en de slaapcycli

Van nature dalen ’s nachts je cortisolspiegels, de stof die je attent en alert houdt. Dat zorgt voor een negatieve feedback met serotonine, wat de deur opent voor het vrijkomen van het slaaphormoon melatonine. De pijnappelklier is verantwoordelijk voor de productie van melatonine en is ook verantwoordelijk voor het reguleren van je slaapcycli.

Wanneer de zon opkomt, begint je bijnier onze superbrandstof cortisol te pompen om je wakker te maken en je voor te bereiden op de dag. Deze actie zorgt voor een afname van melatonine, wat betekent dat je lichaam serotonine niet meer omzet in melatonine en dus is er meer serotonine beschikbaar.

Je interne serotonineklok is verantwoordelijk voor het coördineren van de biologische functies van de slaapcyclus. Het helpt bij het reguleren van de lichaamstemperatuur, het pompen van cortisol, het aanmaken van melatonine, enzovoort. Als alles in balans is, slaap je diep en rust je genoeg om je voor te bereiden op een nieuwe dag.

Verstoort een afname van  serotonine je rust en kalmte?

Mannen produceren tot 50% meer serotonine dan vrouwen. Als gevolg hiervan zijn vrouwen gevoeliger voor veranderingen in serotoninespiegels. Oestrogeen en progesteron zijn gekoppeld aan serotonine (Engelse link).

Vrouwen van wie de eierstokken meer oestrogeen en progesteron produceren, zijn beter bestand tegen stress omdat ze meer serotonine hebben.

Vrouwen met lagere oestrogeen- en progesteronspiegels hebben echter ook lagere serotoninespiegels. Dat kan vijandigheid, prikkelbaarheid, depressie en boosheid veroorzaken, vooral aan het begin van de menstruatiecyclus.

Stress, bloedsuikerpsiegels en hormonale veranderingen kunnen allemaal invloed hebben op serotonine. Lage serotoninespiegels worden zichtbaar door je humeur. Het veroorzaakt soms agressiviteit, een slecht humeur ’s ochtends, angst, depressie, enzovoort. Het kan zelfs migraine veroorzaken, omdat lage serotoninespiegels ervoor zorgen dat de bloedvaten verwijden.

Andere gevolgen van lage serotoninespiegels

Een laag serotoninegehalte is merkbaar bij mensen met een depressie (denk bijvoorbeeld aan negatieve gedachten en ongemak). Patiënten met fibromyalgie hebben ook lage serotoninespiegels, wat een deel van de reden is dat ze zoveel pijn ervaren. Serotoninespiegels spelen ook een rol bij slaapstoornissen.

Mensen met leerstoornissen of problemen met geheugen en concentratie hebben soms een lage serotoninespiegel. Te weinig serotonine kan leiden tot veranderingen in seksueel verlangen en eetlust. Het kan ervoor zorgen dat je naar snoep snakt of vaak eet.

Negatieve gedachten die altijd duidelijk maken wat er ontbreekt en wat andere mensen van je vinden, zijn niet alleen destructief, maar ook een bewijs van een serotoninedeficiëntie. Als je handelt naar aanleiding van deze gedachten kan dit catastrofale gevolgen hebben.

Wanneer de lente begint

Met de komst van de lente en de zomer past serotonine zich aan de verhoogde blootstelling aan licht aan. Dat leidt tot een geleidelijke toename van welzijn, geluk en seksueel verlangen. Serotonine wordt ook wel  het ‘genotshormoon’ genoemd vanwege de rol die het speelt bij seksueel verlangen en seks.

Om een orgasme te bereiken, beveelt de hypothalamus, de grote geleider van de hersenen, het endocriene systeem (met name de hypofyse) om oxytocine (het liefdeshormoon) af te geven. Na de ejaculatie verhoogt het de serotoninespiegel in de hersenen om een gevoel van rust kalmte te geven.

Sommige voedingsmiddelen hebben ook invloed op de serotoninespiegel. Tryptofaan is bijvoorbeeld een voorloper van serotonine. Het is een essentieel aminozuur dat het lichaam alleen via voedsel kan verkrijgen. Denk bijvoorbeeld aan:

• melk en zuivelproducten
• eieren
• kip of kalkoen
• soja
• bonen
• banaan
• ananas
• tomaten
• pasta
• granen
• rijst
• kaas
• pure chocolade
• mager vlees

Rust en kalmte door lichaamsbeweging

Je weet waarschijnlijk dat fysieke activiteit endorfine afgeeft. Maar wist je dat het ook de afgifte van serotonine veroorzaakt?

Afgezien van de voordelen voor je cardio-respiratoire en musculoskeletale systeem, verhogen activiteiten zoals yoga, meditatie, tijd buiten doorbrengen, dansen en spelen de serotoninespiegel. Door nieuwe dingen te leren en je routine te veranderen, kan dit ook de toenamen van serotonine veroorzaken.

Kortom, je geluk, welzijn en rust zijn allemaal gerelateerd aan serotonine. Het is in je eigen belang om zoveel mogelijk te doen om het niveau bij jou te verhogen. Waar wacht je nog op?