De irrationele ideeën van Albert Ellis

Hoe vaak hebben verkeerde gedachten ons wel niet in ongewenste situaties gebracht? Onze denkwijze kan veel macht over ons uit oefenen. Het bepaalt namelijk wat we denken. De uiteindelijke beslissing kan in ons gevonden worden.

Albert Ellis was een van de grondleggers van de cognitieve psychologie. Hij begon zijn therapie in 1962 te ontwikkelen en noemde deze ‘rationeel-emotieve gedragstherapie’ (RET). Ellis was van mening dat een groot deel van de psychologische problemen waar mensen last van hebben veroorzaakt worden door irrationele gedachtenpatronen.

Ellis baseert zijn theorie op de woorden van de Griekse stoïcijns filosoof Epictetus: “Mensen worden niet veranderd door feiten, maar door de manier waarop zij over feiten denken.” Zodoende kunnen we stellen dat zijn ‘rationeel-emotieve gedragstherapie’ uitgaat van de volgende stelling:

Het zijn niet gebeurtenissen (A) die emotionele gemoedstoestanden vormen (C), maar de manier waarop deze gebeurtenissen geïnterpreteerd worden (B). Als we dus in staat zijn om ons mentale stelsel, dat wil zeggen onze gedachtenpatronen, te veranderen, dan zouden we in staat zijn om emotionele gemoedstoestanden te ontwikkelen die minder pijnlijk en juist positiever zijn en die overeenstemmen met de werkelijkheid.

Irrationele ideeën

Op basis van deze stellingen maakte Ellis een lijstje van enkele irrationele overtuigingen en vormde hij hiermee een groep van elf fundamentele irrationele ideeën die we als volgt kunnen samenvatten:

1.  ‘Ik heb liefde en goedkeuring nodig van de mensen om mij heen’ of ‘Ik moet geliefd worden door en goedkeuring ontvangen van iedereen om mij heen die belangrijk voor mij is.’
2.  ‘Om waardevol te zijn, moet ik alles bereiken waar ik mijn zinnen op heb gezet’ of ‘Als ik een waardevol persoon ben, dan moet ik altijd competent en toereikend zijn en moet ik altijd in staat zijn om alle doelen die ik voor mezelf gesteld heb te bereiken.’
3. ‘Slechte mensen moeten gestraft worden voor hun slechte daden.’
4. ‘Het is verschrikkelijk en rampzalig dat de dingen niet precies zo zijn als ik graag wil, niet zo verlopen als ik graag wil of niet zo uitpakken als ik graag wil.’
5. ‘Menselijk ongeluk vindt zijn oorsprong in externe oorzaken en ik kan niets of bijna niets doen om de pijn die dit mij doet onder controle te houden.’
6. ‘Ik moet er voortdurend vanuit gaan dat het ergste kan gebeuren.’
7. ‘Het is makkelijker om de verantwoordelijkheden en problemen in het leven uit de weg te gaan dan ze onder ogen te komen.’
8. ‘We hebben iemand sterkers nodig om op te kunnen vertrouwen.’
9. ‘Mijn verleden is bepalend voor mijn heden en toekomst.’
10. ‘Ik moet me voortdurend zorgen maken over de problemen van anderen.’
11. ‘Elk probleem heeft een oplossing en het is werkelijk rampzalig als ik niet tot deze oplossing kan komen.’

Deze fundamentele irrationele ideeën dragen drie basisprincipes in zich die individuen van zichzelf, anderen en de wereld eisen.

• Ik moet me op de juiste manier gedragen en ik moet goedkeuring krijgen door middel van de manier waarop ik me gedraag.
• Iedereen moet op een aangename, begripvolle en rechtvaardige manier met mij omgaan; doen ze dit niet, dan zijn ze verachtelijk en moeten ze hiervoor gestraft worden.
• Mijn levensomstandigheden moeten goed en makkelijk zijn, zodat ik zonder veel inspanning of ongemak vrijwel alles kan bereiken wat ik wil.

Niet alles is echter irrationeel…

Aan de andere zijde van de medaille vinden we echter de rationele ideeën over elk van de ideeën die we zojuist genoemd hebben. Rationele ideeën zijn vaak beweeglijker, plaatsen geen obstakels op je weg en creëren niet zo veel intense stress als irrationele ideeën.

Ik stel voor dat je zelf de rationele ideeën bedenkt die je ten opzichte van de irrationele ideeën van Ellis kunt plaatsen. Of misschien kunnen je zelfs in je vrije tijd even reflecteren op je eigen leven en een lijstje maken van de irrationele gedachten die jou ongemak bezorgen. Maak daarnaast een lijstje van alternatieve manieren van denken. Op die manier kun je beginnen om de knopen los te maken en een nieuwe weg naar kalmte vrijmaken.

–Afbeelding met dank aan Francisco Rodríguez–