De gevaren van een buitensporig hoog zelfbeeld

Als je aan zelfrespect en zelfbeeld denkt, denk je waarschijnlijk aan iets positiefs. Er is echter een schaduwzijde aan zelfbeeld, wanneer zelfwaardering grenst aan narcisme en jij de belangrijkste persoon in jouw wereld bent. Om liefde voor jezelf en zelfrespect gezond te laten zijn, moet je de middenweg zien te vinden.

Het hebben van een buitensporig hoog zelfbeeld is noch positief noch gezond. Te zelfverzekerd zijn en je waarde overschatten, leidt tot problematisch gedrag en houdingen. Dit soort mensen nemen geen verantwoordelijkheid voor hun eigen fouten en ze hebben ook narcistische neigingen.

Zelfbeeld is een zeer belangrijk onderwerp in de wereld van persoonlijke groei. Er worden steeds weer nieuwe boeken en artikelen gepubliceerd over hoe deze psychologische ‘spier’, die cruciaal is voor je welzijn, te stimuleren.

Dat gezegd hebbende, verzuimen sommige schrijvers te praten over de negatieve kanten van een hoog zelfbeeld. Vandaag zullen we het daar wel over hebben.

Het is belangrijk om te verduidelijken dat het tegengif voor een laag zelfbeeld geen hoog zelfbeeld is. Extremen zijn namelijk altijd gevaarlijk en schadelijk. Als je van het ene extreem naar het andere slingert, creëer je gewoon meer problemen.

Het is dus belangrijk om uit te leggen met wat we bedoelen met een gezond zelfbeeld. In de moderne samenleving worden leiderschap, zelfliefde en zelfvertrouwen belangrijk geacht. Je moet er echter altijd aan denken dat “hoe meer hoe beter” niet altijd de juiste weg is.

Mensen met een buitensporig hoog zelfbeeld

Een van de meest interessante boeken van sociaal-psycholoog Albert Bandura heet Self-efficacy: The Exercise of Control. In zijn boek betoogt Bandura dat waargenomen effectiviteit en zelfbeeld sleutelfactoren zijn van het besturen van problemen en van het succesvol zijn in elk aspect van het leven.

Veel dingen kunnen je doelen en je geluk in de weg staan, zoals een laag zelfbeeld en een te hoog zelfbeeld. Ze zijn namelijk allebei even slecht.

Een hoog zelfbeeld en een wereld zonder grenzen

Kinderpsychologen wijzen er vaak op dat kinderen al vroeg moeten leren dat de wereld grenzen heeft. Ze moeten begrijpen dat er regels zijn en dat je niet altijd krijgt wat je wilt. Frustratie kunnen tolereren is een essentiële levensvaardigheid. Als je nooit leert hoe je dit kunt doen, kun je met veel problemen worden geconfronteerd.

Veel kinderen en tieners leren dat ze kunnen krijgen wat ze willen. Ze zijn als kleine koningen en koninginnen. Ze vinden dat ze het recht hebben om te doen en te hebben wat hun hart wenst.

Door kinderen op te voeden met dit overmatig hoge zelfbeeld, kan dit hen veranderen in egocentrische, beledigende, arrogante en impulsieve mensen. De gevaren van een hoog zelfbeeld komen dus meestal voort uit de opvoeding van kinderen.

Een buitensporig hoog zelfbeeld leidt niet tot succes of geluk

In tegenstelling tot wat je zou denken, zal een extra hoog zelfbeeld je niet succesvoller maken. In plaats daarvan leidt het tot de volgende problemen:

• Het laat je geloven dat de projecten, taken of banen die andere mensen aan je voorstellen te laag zijn voor je. Als gevolg hiervan mis je door je trots veel goede kansen.
• Arrogantie en een gevoel van recht hebben op iets distantiëren je van de mensen om je heen. Het hebben van een gigantisch ego zorgt ervoor dat andere mensen zich ongemakkelijk voelen.
• Je bent blind voor je eigen fouten en je kunt dus niet van je fouten leren. Je mislukkingen zijn altijd de fout van een ander, nooit van jezelf.
• In relaties kan een te hoog zelfbeeld het onmogelijk maken om dingen vanuit het perspectief van je partner te bekijken. In het ergste geval kan dit tot misbruik leiden.
• Het kan ook ernstige problemen veroorzaken in je werkrelaties en je vriendschappen.

Overmoedigheid en misdaad

Lange tijd associeerden onderzoekers crimineel gedrag met een laag zelfbeeld. In de afgelopen jaren hebben onderzoeken echter aangetoond dat een te hoog zelfbeeld ook samenhangt met gewelddadige handelingen.

Een studie door Dr. Robert Roy F. Baumeister aan de Princeton Universiteit legt uit dat een gevoel van superioriteit een doorslaggevende factor is in veel crimineel gedrag.

Veel criminelen vertonen namelijk tekenen van narcisme, machiavellisme en psychopathie, die gepaard gaan met een buitensporig hoog zelfbeeld dat hun slechte gedrag rechtvaardigt. Ze denken teveel aan zichzelf en geloven daarom dat ze alles mogen en moeten hebben wat ze willen.

Kortom, een hoog zelfbeeld heeft dus ook een duistere kant. Iedereen weet dat een laag zelfbeeld riskant is, maar dat geldt ook voor het andere uiterste. Zelfrespect is uiteindelijk de kunst van zelfzorg.

Het wordt echter ongezond wanneer het richting één van beide extremen gaat. De sleutel is dus om die perfecte balans te vinden tussen zelfwaardering en respect voor anderen.