De duistere drie: narcisme, machiavellisme en psychopathie
Mensen die niet in staat zijn om zich verbonden te voelen met anderen of die heel bewust hun emoties kunnen loskoppelen, vallen onder iets dat we in de persoonlijkheidspsychologie ‘The Dark Triad’ of de ‘Duistere Drie’ noemen. Het is de donkere kant van de menselijke sociale aard en deze lijkt in drie duistere types aanwezig te zijn: de narcist, de machiavellist en de psychopaat.
In extreme gevallen worden mensen met eigenschappen uit de duistere drie criminelen of verliezen ze zichzelf in een psychische aandoening. Maar er zijn ook mensen onder ons bij wie een dergelijk persoonlijkheidstype niet is vastgesteld, maar die toch deze eigenschappen hebben.
Van mensen met deze kenmerken en gedragingen wordt gezegd dat ze een duistere persoonlijkheid hebben. Waarom? Vanwege hun ongevoelige, egoïstische en kwaadwillende neigingen in hun relaties met anderen. Delroy L. Paulhus en Kevin M. Williams, psychologen aan de University of British Columbia, noemden deze eigenschappen ‘de duistere drie’ omdat ze de meest negatieve aspecten zijn van menselijke relaties. Laten we ze eens bekijken.
De duistere drie: de narcist
‘Ik doe wat ik wil’ of ‘Andere mensen zijn er om van me te houden’ zijn voorbeelden van narcistische gedachten. Het zijn egoïstische mensen, met een egocentrisch besef van goed en kwaad en een positief zelfbeeld dat onrealistisch blijkt als je kijkt naar hoe de mensen om hen heen hen zien.
Narcisten zijn ‘slangenbezweerders’. In het begin houden mensen van ze; ze lijken aangenaam en aantrekkelijk. Maar naarmate de tijd verstrijkt, kunnen ze heel gevaarlijk worden. Mensen om hen heen kunnen mogelijk niet meer zien wat hun ware bedoelingen zijn, namelijk bewondering en macht krijgen.
Routines vinden ze vaak maar saai, dus zoeken ze naar uitdagingen. De meeste narcisten zijn dan ook leiders of hebben beroepen die veel stress met zich mee brengen. Volgens psychoanalyticus Michael Maccoby is narcisme een steeds frequentere aandoening in de hogere regionen van het bedrijfsleven. Het is direct gerelateerd aan competitie, salaris en glamour.
Het negatieve aspect van narcisme
Eén van hun sterke punten is hun speciale vermogen om anderen te overtuigen. Ze gebruiken het om zichzelf te omringen met een groot aantal volgers. Ze overtuigen anderen gemakkelijk om precies te doen wat ze willen dat ze doen.
Kortom, ze krijgen wat ze willen. En omdat het ze ontbreekt aan empathie, is dit helemaal niet moeilijk voor ze. Ze zijn totaal niet kieskeurig als het gaat om de middelen en strategieën die ze moeten gebruiken om hun doelen te bereiken.
Narcistische mensen hebben geen interesse in en houden dan ook absoluut geen rekening met anderen, zelfs als dit wel zo lijkt. Ze hebben geen spijt en medelijden en de behoeften en gevoelens van de mensen om hen heen laten hen over het algemeen koud.
Hun zelfrespect is echter hun achilleshiel. Narcisten hebben vaak een zeer laag gevoel van eigenwaarde en zijn vaak enigszins kwetsbaar en onzeker. Daarom proberen ze zichzelf te omringen met mensen die ze als minderwaardig beschouwen, zodat ze kunnen domineren en zich krachtig kunnen voelen.
De duistere drie: de machiavellist
Voor ‘machiavellisten‘ heiligt het doel de middelen, ongeacht de gevolgen. Meestal zijn het erg berekenende en koude mensen en hebben ze geen echte emotionele banden met anderen.
Hoewel ze doorgaans overeenkomsten vertonen met narcisten, zoals egoïsme en het gebruiken van anderen, is er iets dat hen onderscheidt: ze zien zichzelf en hun relaties op een realistische manier.
Machiavellisten proberen niemand te imponeren. In plaats daarvan laten ze precies zien wie ze zijn en geven ze er de voorkeur aan de dingen duidelijk te zien omdat ze anderen op die manier beter kunnen manipuleren. Sterker nog, ze richten zich op de emoties van de mensen die ze willen manipuleren om te krijgen wat ze willen. Door te anticiperen op je gevoelens, kunnen ze de juiste strategie kiezen om je te manipuleren.
Volgens psycholoog Daniel Goleman hebben mensen met machiavellistische kenmerken minder empathie. Hun kilte lijkt te komen door het onvermogen om hun eigen emoties en de emoties van anderen te verwerken.
Sterker nog, van emoties worden ze zo ongemakkelijk dat ze, wanneer ze angst voelen, meestal niet weten hoe ze het moeten onderscheiden van verdriet of vermoeidheid. Waar ze meestal echter wel heel goed in zijn is het begrijpen van wat anderen denken. Maar zoals Goleman zegt, zelfs als ze met hun hoofd weten wat hen te doen staat, hebben ze met hun hart nog steeds geen idee.
De duistere drie: de psychopaat
Psychopaten beschouwen anderen als objecten die ze kunnen gebruiken en afdanken wanneer ze daar zin in hebben. Maar in tegenstelling tot de andere persoonlijkheden binnen het duistere drietal, ervaren ze bijna nooit angst. Het is alsof ze geen idee hebben van hoe het is om bang te zijn.
Dit stelt ze in staat om zelfs in emotioneel intense, gevaarlijke en angstaanjagende situaties kalm te blijven. Ze geven niet al te veel om de gevolgen van hun acties. Van de drie persoonlijkheidstypes, heeft de psychopaat de grootste kans om in de gevangenis te belanden.
Bij psychopaten blijft de gewetensfunctie achter in de ontwikkeling of komt deze geheel niet tot stand. Ze zijn ongevoelig voor lijden omdat ze het niet kunnen detecteren. Ook gevoelens van spijt en schaamte zijn hen vreemd.
Psychopaten weten anderen echter heel goed te bespelen om te krijgen wat ze willen. Zo blijkt dat ze beter zijn in het veinzen van emoties dan gezonde mensen. Ze hebben heel veel overtuigingskracht. Hoewel ze hoog scoren in sociale cognitie, begrijpen ze relaties en het gedrag van anderen alleen vanuit een logisch of intellectueel perspectief.
Hoe voorkom je dat je in de val trapt
Als de donkere drie in jouw relatie bestaan, dan is er waarschijnlijk sprake van misbruik en psychologisch geweld. Deze mensen zijn giftig, gebruiken macht en manipulatie om hun slachtoffers in de val te lokken. De sleutel om er niet in te trappen is een gezonde emotionele onafhankelijkheid. Leer duidelijke grenzen stellen in je relaties en laat niemand deze overschrijden. Jezelf beschermen moet op de eerste plaats komen.