De effecten van overmatige schermtijd op kinderen

Hoe kunnen we bepalen welk effect schermtijd heeft op de algemene gezondheid van kinderen en adolescenten? Hier praten we over de geassocieerde factoren en voorgestelde interventies voor ouders in dit verband.

Vandaag, in het technologische tijdperk, zijn beeldschermen de hoofdrolspelers in ons dagelijks leven. Ook voor kinderen en adolescenten die, in het laatste decennium, hun gebruik exponentieel hebben opgevoerd. Een gebrek aan informatie zorgt ervoor dat ouders hun kinderen al op heel jonge leeftijd overmatig veel schermtijd toestaan..

In feite zijn ze geneigd te geloven dat de educatieve inhoud ervan de ontwikkeling van hun kinderen zal bevorderen.

Daarom is het raadzaam de bevolking bewust te maken van de negatieve gevolgen die aan overmatig schermtijd bij kinderen verbonden zijn. Verder wordt gewezen op het belang van interactie met de echte wereld voor een adequate ontwikkeling van een kind. Hierna nemen we het onderwerp onder de loep om duidelijkheid te scheppen in het kader van opvoeding en nieuwe technologieën.

Vastgelijmd aan het scherm

Als we het over schermtijd hebben, bedoelen we kijktijd op verschillende soorten schermen. Bijvoorbeeld computers, tv’s, videospelletjes, telefoons, en tablets. Het wordt in verband gebracht met zowel voordelen als risico’s voor de gezondheid bij kinderen en adolescenten.

Enkele van de voordelen van het gebruik van schermen zijn blootstelling aan nieuwe leermethoden die misschien meer aansluiten bij een natuurlijke leerstijl, meer mogelijkheden voor sociaal contact, en gemakkelijker toegang tot berichten en informatie over gezondheidsbevordering.

De risico’s omvatten daarentegen negatieve gezondheidseffecten met betrekking tot gewicht, slaap en stemming, blootstelling aan ongepast of onveilig contact en inhoud, en aantasting van privacy en vertrouwelijkheid.

Factoren die samenhangen met buitensporige schermtijd bij kinderen

Vervolgens gaan we uitvoeriger in op enkele effecten die optreden als een kind buitensporig veel tijd voor een scherm doorbrengt. Deze effecten stellen de dagelijkse dynamiek en de interne en externe ontwikkeling van de gezinsomgeving rechtstreeks op de proef.

• Sedentaire levensstijl. Overmatige schermtijd bij kinderen en adolescenten wordt overwegend in verband gebracht met sedentair gedrag. Dit beïnvloedt hun lichamelijke, sociale, emotionele en cognitieve ontwikkeling.
• Zwaarlijvigheid. Meer naar het scherm kijken is in verband gebracht met nadelige veranderingen in het voedingspatroon die gewichtstoename beïnvloeden. Dat komt omdat de tijd die besteed wordt aan televisiekijken of computerspelletjes omgekeerd evenredig is met de kwaliteit van het dieet bij kinderen.
• Slechte voeding. Kinderen kijken vaak televisie terwijl ze thuis de maaltijd gebruiken. Dit wordt in verband gebracht met de inname van bepaalde voedselgroepen die meestal ongezond zijn.
• Onaangepaste slaapschema’s en niet genoeg slaap krijgen. Het wijdverbreide gebruik van elektronische apparaten en de normalisatie van beeldschermapparatuur in de slaapkamer gaat gepaard met een hoge prevalentie van slaaptekort. Het treft de meerderheid van de adolescenten en 30 procent van de peuters, kleuters en schoolgaande kinderen.
• Verstoring van de ontwikkeling. Het wordt in belangrijke mate in verband gebracht met vertraagde motorische vaardigheden en vertraagde cognitieve ontwikkeling en taalontwikkeling, en met slechtere schoolprestaties.
• Psychologisch welzijn. Het psychisch welbevinden wordt geleidelijk minder als kinderen (vooral adolescenten) één tot zeven uur per dag voor een beeldscherm zitten. Bij jonge kinderen gaat dit gepaard met minder nieuwsgierigheid, zelfbeheersing en emotionele stabiliteit.
• Gedragsproblemen. Gebrek aan aandacht en minder leertijd.

Ouders zijn de belangrijkste referentiepunten voor kinderen

Het feit dat kinderen met hun ouders (Spaanse link) over hun tv-kijktijd praten beïnvloedt de kwaliteit van de ontvangst van de boodschappen. Kinderen die duidelijke grenzen hebben voor de consumptie van inhoud op beeldschermen vertonen een hoger niveau van activiteit met het medium.

Bovendien begrijpen ze duidelijker de waarden en tegenwaarden die in de beelden worden ingebracht. Ze zijn ook vaardiger als het erom gaat werkelijkheid van fictie te onderscheiden.

Integendeel, zij die er gewoonlijk niet met hun ouders over praten en dus geen richtlijnen hebben, hebben de neiging de interpretatie van betekenissen te verwarren. Daarom moeten ouders, om de gewenste kwaliteit van de televisie te bereiken, zich bewust worden van het belang dat zij als gids optreden ten aanzien van de inhoud waarnaar hun kinderen kijken.

De realiteit van de interactie met het scherm

Opgemerkt moet worden dat de meeste kinderen in de regel verklaren dat ze de neiging hebben zich meer aan te passen aan de televisievoorkeuren van hun ouders dan hun ouders aan die van hen.

Bewijs hiervoor is dat weinig ouders samen met hun kinderen naar tekenfilms kijken. Dit is in tegenstelling tot wat bijvoorbeeld gebeurt met nieuwsprogramma’s – het soort inhoud dat kinderen meestal niet zo leuk vinden.

Als gevolg daarvan blijven enkele vragen open, zoals: waarom zeggen ouders dat ze geen tijd hebben om met hun kinderen naar de televisie te kijken, terwijl de hoeveelheid tijd die ze zelf naar de televisie kijken die van hun kinderen met meer dan een uur overschrijdt? Waarom zijn ouders niet geïnteresseerd in wat hun kinderen kijken als ze samen met hen kijken naar programma’s die de kinderen niet eens leuk vinden?

Aangegeven interventies en suggesties

De American Academy of Pediatrics (Engelse link) doet de volgende aanbevelingen voor ouders:

• Onderwijs over de ontwikkeling van de hersenen in de eerste jaren.
• Instructie in het belang van praktisch en sociaal spel om taalkundige, cognitieve en ook sociaal-emotionele vaardigheden te ontwikkelen.
• Houd alle beeldschermapparatuur uit de slaapkamers van kinderen.
• Vermijd het gebruik van technologische media als de enige manier om kinderen te kalmeren.
• Vermijd gewelddadige en enge programma’s. Inhoud doet er toe.
• Vermijd het toestaan van schermtijd tijdens de maaltijden en een uur voor het slapen gaan.
• Stel aan de leeftijd aangepaste grenzen aan de schermtijd van je kind.
• Zorg ervoor dat schermtijd bij kinderen niet in de weg staat van een rustige slaap, regelmatige lichaamsbeweging, of andere gezonde en leerzame activiteiten.

De Canadese Pediatric Society vermeldt dat de kwaliteit van schermtijd even belangrijk is als de kwantiteit. Het raadt ouders aan aanwezig te zijn en mee te doen wanneer hun kinderen schermen gebruiken.

Verder moeten ze ook aangemoedigd worden om educatieve, actieve en sociale toepassingen te gebruiken boven die welke passief en eenzaam zijn. Al deze suggesties dragen bij tot een algehele gezondere ontwikkeling van een kind.