De beste citaten van José Ortega y Gasset
De citaten van José Ortega y Gasset moedigen je aan om te reflecteren en jezelf vragen te stellen. Ze zijn een gift voor iedereen die dieper door metaforen en geniale opmerkingen wil graven. Ortega y Gasset (1883-1955) was een Spaanse filosoof en auteur die sterk geassocieerd werd met perspectivisme, ratiovitalisme en de culturele en artistieke bewegingen tegen modernisme. Deze gezamenlijke bewegingen werden ook wel het noucentisme genoemd.
De intellectuele rijkdom van José Ortega y Gasset
Zijn gedachten hebben een enorme invloed gehad op verschillende generaties intellectuelen. Hij was niet alleen een geweldige leraar, maar dat ook nog op verschillende vlakken. Denk aan filosofie, psychologie, kunst en literatuur. Mensen bestempelen zijn stijl als elegant en origineel, vooral zijn filosofische stukken. Twee goede voorbeelden hiervan zijn The Theme of our Time (1923) en The Revolt of the Masses (1929). Om wat meer over Ortega y Gasset te weten te komen, gaan we een aantal van zijn quotes nader bestuderen.
Het pad naar jezelf
“Loop langzaam, haast je niet, want de enige plek die je moet bereiken is jezelf.”
Dit is een van de meest waardevolle citaten van Ortega y Gasset. Je bestemming is geen plaats, baan of een moment. Het is niet het pad naar je dromen, maar eerder een bijeenkomst met jezelf. Het is de precieze plek waar je je eigen kern zult vinden.
Soms vergeten we dat de meest belangrijke dingen in ons leven niet buiten ons bestaan. Nee, ze leven in feite binnenin ieder van ons. Wat is het nut van iets krijgen dat je wilt, van het hebben van het leven uit je dromen, als je het niet met jezelf kunt delen? Er zijn waarschijnlijk perioden waar je je energie op orde brengt en je prioriteiten rondom je externe doelen ordent. Hierbij is het makkelijk om te denken dat je later jezelf kunt leren kennen en hier nu even geen tijd aan hoeft te besteden. Door dit te doen stel je echter iets uit dat van enorm belang is: jezelf bereiken.
De waarde van fouten
“De ware schat van de mensheid is het geheel van gemaakte fouten.”
Een fout is als ene brug die naar een wijze les leidt. Het is een kans om iets dat fout is gelopen te verbeteren. “Het is een schatkist,” zoals Ortega y Gasset zei, “vol met wijsheid.”
Door je fouten kun je groei en verandering bereiken. Je moet dat simpelweg leren inzien. Fouten zijn menselijk. Iedereen maakt ze en ze zijn haast onmogelijk om te vermijden. Sterker nog: niemand kan ze beheersen omdat niemand perfect is. Het enige wat je kunt beheersen is je eigen houding wanneer je je fouten confronteert.
Fouten zijn geweldige leermeesters. Je moet de bijbehorende houding simpelweg een kans geven. Fouten leren je immers welke activiteiten je beter los kunt laten of welke strategieën je kunt verbeteren. Er zijn miljoenen dingen die je beter kunt leren begrijpen met behulp van je gemaakte fouten omdat ze elk hun eigen uitdagingen bevatten.
Realiteit als constructie
“Er bestaan net zoveel verschillende versies van de realiteit als dat er perspectieven staan. Perspectief biedt op zijn beurt weer een bijbehorend vooruitzicht.”
Dit is een citaat van Ortega y Gasset om in gedachten te houden wanneer je met andere mensen communiceert. Iedereen creëert zijn eigen wereld. Alls dat om hen heen gebeurt, passeert eerst dat persoonlijke filter. Dit leidt op den duur tot veel misverstanden, waardoor we niet altijd even goed met elkaar op kunnen schieten.
Het positief verrijkende en overkoepelende element van al onze relaties is dat je zoveel verschillende perspectieven kunt leren kennen. Dat is de magie en het mysterie ervan. Het is een realiteit die zich vermenigvuldigt en verandert afhankelijk van wie er naar kijkt.
Plannen en je gedachten in perspectief zetten om je te ontwikkelen
“Je kunt jezelf alleen verder ontwikkelen als je ver vooruit kijkt. Er is alleen ruimte voor vooruitgang als je groots kunt denken.”
Ortega y Gasset had het bij het rechte eind: jezelf ontwikkelen betekent groots denken en erin geloven dat alles mogelijk is. Als je je eigen gedachten beperkt, zullen je dromen des te kleiner worden.
Wanneer het op projecten en doelen aankomt, hoort de term ‘onmogelijk’ onderaan je woordenschat te staan. Als je je gezichtsveld begrenst, komt het niet als verrassing dat je niet kunt bereiken wat je wilt. Er wacht een hele wereld vol mogelijkheden buiten op je. Je moet hem alleen bereiken. Dat is de hele uitdaging.
Leer twijfel aan
“Wanneer je anderen iets leert, moet je ook de twijfel in wat je deelt overbrengen.”
Het loont zich om dit citaat in gedachten te houden, met name binnen een onderwijsomgeving. Als je onafhankelijke volwassenen wilt helpen scheppen die in staat zijn hun eigen keuzes te maken, is het aanleren van twijfel fundamenteel.
Het aandringen op één specifiek idee staat gelijk aan het inperken van enorme bestaande velden van kennis. Maar door mensen aan te leren om te twijfelen — niet alleen aan anderen, maar ook aan zichzelf — vind je het ware pad naar kennis. Het is de deur die naar een rijkdom aan verschillende perspectieven leidt. Bovendien is het van enorm belang bij het vrij uitspreken van nieuwe ideeën.
Het belang van verantwoordelijkheid
“Veel mannen verlangen net als kinderen naar iets, maar niet naar de consequenties hiervan.”
Verantwoordelijkheid nemen voor de consequenties van je acties getuigt van emotionele volwassenheid. Weten dat een keuze bestaat uit meer dan enkel het nemen van deze keuze is erg belangrijk. De nasleep van iets duurt vaak veel langer dan het moment zelf waarin het daadwerkelijk gebeurt. Weten wat je moet doen met het spoor dat dit achterlaat, helpt je om vooruit te gaan in je leven, het op orde te krijgen en vooral niet te verdwalen.
Mensen die geen verantwoordelijkheid accepteren leiden een instabiel, schuldig leven waarin ze zichzelf als slachtoffer zien. Ze weten niet welke stappen ze moeten ondernemen of welke ze al hebben ondernomen. Bovendien realiseren ze zich niet dat wanneer ze eenmaal krijgen wat ze willen, het ook belangrijk is om te weten wat je hier vervolgens mee moet doen.
Wees bescheiden in je kennis
“Je bewust zijn van wat je niet weet is misschien wel de meest ingewikkelde en delicate vorm van kennis.”
Dit kan zomaar een van de ingewikkeldste citaten van Ortega y Gasset zijn omdat het veel bescheidenheid vergt om hem te accepteren. Toch is het ook een van de grootste wijsheden die hij ons heeft mee kunnen geven. Het is van essentieel belang dat je je grenzen kunt herkennen en kunt accepteren dat wat jij weet, slechts een druppel in een oceaan van kennis is.
Hoeveel weten we nou daadwerkelijk? Iedereen die denkt alles te weten zal het niet ver schoppen, want ze zullen worden afgeremd door hun eigen trots (of arrogantie). Iemand die daarentegen zijn eigen onwetendheid accepteert onderneemt nog een stap richting de ontdekking van alles om zich heen. De citaten van Ortega y Gasset moedigen ons aan om aan zelfreflectie te doen en te twijfelen aan wat we denken te weten. Het zijn wijze woorden om in gedachten te houden als je je gedachten plooibaarder wilt maken.