Curiositeiten over moraliteit
Moraliteit omvat die verzameling principes en normen die bepalen wat “goed” of “slecht” is voor een bepaalde groep. Het is blijvend en transversaal in menselijke samenlevingen, ongeacht de tijd of plaats waar we het over hebben.
Hoewel moraliteit dynamisch is, zijn er enkele waarden die in alle tijden en culturen aanwezig lijken te zijn. Bijvoorbeeld rechtvaardigheid, eerlijkheid, moed, respect en vrijgevigheid. In principe worden al deze deugden als waardevol beschouwd, ongeacht over welke samenleving we het hebben.
In de westerse moraal wordt veel rekening gehouden met intentie. Een zogenaamd goede daad die met bijbedoelingen wordt gedaan, heeft weinig waarde. Dit terwijl een schijnbaar verwerpelijke daad die per ongeluk wordt gedaan, afbreuk doet aan de ernst van de zaak.
In veel niet-westerse culturen wordt intentie zelden als geldig beschouwd. Laten we eens kijken naar enkele andere rariteiten over dit onderwerp.
“Met moraliteit corrigeren we de fouten van onze instincten, en met liefde corrigeren we de fouten van onze moraliteit.
Misschien vind je dit artikel ook interessant: Hoe helpt sociale moraliteit om geweld te normaliseren?
Enkele curiositeiten over moraliteit
Op het gebied van moraliteit zou de oude stelregel “vertel me wat je hebt en ik vertel je wat je mist” wel eens van toepassing kunnen zijn. Dat staat in een onderzoek (Engelse link) uitgevoerd door Dr. S. J. Reynolds en gepubliceerd in het Journal of Applied Psychology.
Het onderzoek werd uitgevoerd met 230 afgestudeerde studenten, aan wie werd gevraagd om zichzelf moreel te definiëren. Hun gedrag werd vervolgens nauwlettend in de gaten gehouden.
De resultaten versterken de hypothese dat al degenen die zichzelf hadden omschreven als “goede mensen ” of “zeer moreel” ook het meest geneigd waren om te spieken bij examens. Tegelijkertijd stoorde hen dit niet. Ze geloofden namelijk dat andere morele daden van hun kant hen vrijstelden van deze kleine fouten.
Iets soortgelijks lijkt te gelden voor sommige mensen met sterke religieuze overtuigingen. Uit onderzoek (Engelse link) van wetenschappers in de Verenigde Staten en Canada bleek dat er geen significante verschillen waren tussen het morele gedrag van gelovigen en agnosten.
Het enige significante verschil was het feit dat religieuze mensen meer schuld en wroeging voelden als ze slecht handelden.
Lees ook dit artikel: 10 voorbeelden van de meestvoorkomende menselijke tekortkomingen
Een onderzoek naar de oorsprong van moraliteit
Filosofen en wetenschappers hebben zich lang afgevraagd of moraliteit aangeboren of aangeleerd is. Daar bestaat nog steeds veel twijfel over. In alle culturen over de hele wereld en door de geschiedenis heen hebben samenlevingen straffen ingesteld voor gedrag dat leden van de groep schaadt.
Om deze vraag te onderzoeken deed Dr. Yasuhiro Kanakogi van de Universiteit van Osaka onderzoek met baby’s (Engelse link) van 8 maanden oud. De vraag was of er op die jonge leeftijd al tekenen waren van moreel gedrag.
Om daar achter te komen maakte het onderzoeksteam de baby’s vertrouwd met een computersysteem. Ze kregen cartoons te zien. Als de baby’s naar een van de karakters staarden, werd deze vernietigd. Toen de kinderen eenmaal doorhadden hoe het werkte, kregen ze beelden te zien van personages die anderen pijn deden.
Het resultaat was een verrassing voor de wetenschappers. Alle baby’s gebruikten hun “kracht” om het antisociale personage uit te schakelen. De resultaten van het onderzoek gaven aan dat moraliteit, of een goed deel daarvan, misschien een product is van de menselijke evolutie en daarom aangeboren aanwezig is in mensen.
Wellicht vind je dit artikel ook interessant: Wat zijn de belangrijkste menselijke deugden?
Moraliteit bij dieren
Een andere vraag die veel mensen bezighoudt is deze: hebben niet-menselijke dieren moraal? De vraag komt op omdat er elke dag, en vooral bij huisdieren, gedrag wordt ontdekt dat lijkt te wijzen op een zeker onderscheid tussen goed en kwaad, voorbij het instinct.
Er zijn twee recente en interessante boeken die precies over deze kwestie gaan. Dit zijn: Can Animals Have Morals, van Mark Rowlands; en Wild Justice: The Moral Lives of Animals, van Marc Bekoff en anderen. Beide boeken gaan over gevallen zoals een leeuw die een baby beschermt, of chimpansees die degenen straffen die voedsel van hun soortgenoten afpakken.
Er zijn verwijzingen naar resusaapjes die weigeren hun soortgenoten te shockeren met elektriciteit, zelfs als ze uitgehongerd zijn en kunnen verwachten dat ze voedsel terugkrijgen.
Er zijn ook verwijzingen naar honden die hun leven riskeren om het leven van andere honden te redden. Hoewel er geen definitieve conclusies zijn, wijst alles erop dat niet-menselijke dieren ook een gevoel voor moraliteit hebben.
Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.
- Kanakogi, Y., Miyazaki, M., Takahashi, H., Yamamoto, H., Kobayashi, T., & Hiraki, K. (2022). Third-party punishment by preverbal infants. Nature Human Behaviour, 1-9.
- Reynolds, S. J., & Ceranic, T. L. (2007). The effects of moral judgment and moral identity on moral behavior: an empirical examination of the moral individual. Journal of applied psychology, 92(6), 1610.
- Weinberg, L. (2007). El ensayo latinoamericano entre la forma de la moral y la moral de la forma. Cuadernos del CILHA, 8(9), 110-130.
- Wisneski, D. C., Lytle, B. L., & Skitka, L. J. (2009). Gut reactions: Moral conviction, religiosity, and trust in authority. Psychological Science, 20(9), 1059-1063.
