Creativiteit en bipolaire stoornis: hoe zijn ze gerelateerd?

Veel kunstenaars hebben beweerd dat hun manie en depressie hen in staat hebben gesteld om intenser contact te maken met de wereld door hun emoties. Dat interne bewustzijn heeft mensen ertoe gebracht om te speculeren dat creativiteit en bipolaire stoornis gerelateerd zijn.

Allereerst is het belangrijk om een klein aspect te verduidelijken. De meeste creatieve mensen lijden niet aan een stemmingsstoornis. Het ook belangrijk om te benadrukken dat een bipolaire stoornis niet gemakkelijk vast te stellen is. We kunnen dan ook niet met zekerheid zeggen welke van de grote kunstenaars eronder hebben geleden.

We veronderstellen dat mensen als Van Gogh, Virginia Woolf  en  Ernest Hemingway er allemaal last van hebben gehad omwille van hun trieste einde en andere aanwijzingen die ze achterlieten in onvergetelijke werken.

Vaak kleven we een label op mensen en geniaal linken we aan waanzin. Bipolaire stoornissen koppelen we ook vaak aan de gave voor uitzonderlijke creativiteit. Geen van deze beoordelingen zijn echter correct.

Een bipolaire stoornis is geen geschenk, het is een moeilijke toestand. We mogen ook niet vergeten dat gekken niet de enige mensen zijn die naar psychiaters en psychologen gaan. Mensen die te veel voelen en zich intens en onbeheersbaar met hun emoties verbinden gaan ook naar hen toe.

Wat zegt de wetenschap over de relatie tussen creativiteit en bipolaire stoornis?

Als je dieper wil ingaan op de relatie tussen creativiteit en bipolaire stoornis dan kan je het werk van Kay Redfield Jamison bestuderen. Deze psychiater biedt een directe en onthullende getuigenis van de aandoening.

Ze lijdt echter zelf ook aan deze aandoening. Haar getuigenis in haar boeken, zoals An Unquiet Mind: A Memoir of Moods and Madness, zijn eenvoudigweg verrijkend omdat ze een persoonlijk, menselijk en klinisch perspectief bieden.

Het leven van Dr. Kay Redfield veranderde volledig toen ze aan de aandoening leed. Ze ervoer vele perioden van complete maniakale gelukzaligheid. Er waren echter ook boze perioden waarin ze ingewikkelde psychotische symptomen had.

Ze stelt dat ze, hoewel ze zich in die perioden erg creatief voelde, de drempel van depressie overschreed en ook verschillende keren zelfmoord heeft proberen plegen.

Met dit in gedachten is het belangrijk erop te wijzen dat, hoewel mensen denken dat het enige positieve aan bipolaire stoornis de creativiteit is die ermee gepaard gaat, deze creativiteit meestal een hoge prijs heeft. Veel patiënten die aan deze aandoening lijden, stappen uiteindelijk uit het leven.

Geen enkel geschenk is zo’n hoge prijs waard. Dr. Kay Redfield begreep dit goed. Om deze reden heeft ze haar professionele leven gewijd aan het bestuderen van deze aandoening. Ze wilde met name de relatie tussen creativiteit en bipolaire stoornis begrijpen. Laten we eens kijken naar wat de wetenschap ons te vertellen heeft.

De eerste studie over creativiteit en psychische stoornissen

In de jaren ’70 werd de eerste empirische studie uitgevoerd naar de relatie tussen creativiteit en psychische stoornissen. De Universiteit van Iowa stelde dat schizofrenie gerelateerd was aan creativiteit. Ze analyseerden een grote groep bekende artiesten, schrijvers en muzikanten.

De resultaten waren erg onthullend. Ze ontdekten dat schizofrenie helemaal niets te maken had met creativiteit. Wat ze echter wel ontdekten was een verband tussen stemmingsstoornissen, zoals depressie en manisch syndroom, en creativiteit. Meer dan de helft van de proefpersonen die ze analyseerden leed aan deze aandoeningen.

Manie en een meer verbonden brein

Dr. Renfield begon in de jaren ’90 met het bestuderen van bipolaire stoornissen. Ze heeft het volgende ontdekt:

• Zeer intense stemmingen stimuleren het creatieve proces.
• Tijdens een manische episode nemen de niveaus van enthousiasme, energie en zelfvertrouwen toe. Op dezelfde manier ondergaan de hersenen een verandering. De verwerkingssnelheid van het denken neemt toe en er is een groter vermogen om te associëren en nieuwe ideeën te genereren.
• Ze voelen zich vrijer dan ooit om verder te gaan dan de vastgestelde norm.
• Mensen met manie of hypomanie hebben nauwelijks behoefte om te slapen. Euforie, welzijn en emoties die net zo intens zijn als uitdagend, overweldigen hen.
• Tijdens manische en creatieve fasen proberen mensen de depressieve angst te onderdrukken. Hun poging om hun depressie de mond te snoeren of te ontmoedigen, drijft het creatieve proces verder aan.

Niet alle mensen met een bipolaire stoornis zijn creatief

Iets wat alle studies benadrukken is dat niet alle mensen met deze aandoening creatief zijn. Zoals we al eerder hebben vermeld, hebben de meeste creatieve mensen ook geen last van een psychische stoornis.

In deze zin wees Dr. Kay Redfield Jamison er ook op dat mensen die aan deze aandoening lijden, verklaren dat ze veel creatiever zijn tijdens remissie of wanneer hun symptomen mild of afwezig zijn.

De reden? Als ze depressief zijn kunnen ze niet werken en tijdens een manische of psychotische episode gaan hun gedachten 100 km per minuut. Creativiteit heeft een geest nodig die wakker is maar ook helder, gefocust en ontspannen.