Clinomanie: de onbedwingbare drang om de hele dag in bed te blijven liggen

Weet jij wat clinomanie is? Het is een onstuitbaar verlangen om in bed te blijven. Is het echter pathologisch? Hoe manifesteert het zich? Hier vind je de antwoorden.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Laura Ruiz Mitjana.

Laatste update: 10 oktober, 2023

Heb je wel eens gehoord van clinomanie? Het is een angststoornis waarbij het belangrijkste symptoom een oncontroleerbaar verlangen is om in bed te willen blijven. Dit symptoom veroorzaakt ongemak en verdriet, maar ook andere symptomen. In feite belemmeren ze uiteindelijk allemaal aanzienlijk het leven van de patiënt.

Maar welke symptomen brengt clinomanie nog meer met zich mee? Wat weten we nog meer over deze aandoening? Hoewel het een stoornis op zich is, in die zin dat het op zichzelf staat, kan het ook voorkomen naast andere psychische stoornissen. Welke dat zijn, lees je in dit artikel.

Clinomanie

Het woord clinomanie komt uit het Grieks en vertaalt zich letterlijk als ‘de obsessie met slaap’. Clinomanie, ook wel clinofilia genoemd, bestaat uit een obsessie of een extreme behoefte om vele uren per dag in bed te blijven zonder dat er een organische oorzaak (ziekte of medicatie) voor is. Het wordt geclassificeerd als een angststoornis. Maar hoe weet je of je aan clinomanie lijdt? Hoe uit het zich?

In werkelijkheid vinden veel mensen het heerlijk om in bed te liggen, als ze net wakker zijn (die “nog vijf minuten”) of een dutje doen, of als ze ‘s avonds gaan slapen. Dit is heel normaal en hoeft geen probleem te zijn. Als het verlangen om in bed te blijven echter een obsessie wordt, hebben we het misschien over clinomanie.

Bij deze aandoening is er de bijkomende zorg dat langer in bed blijven dan normaal je normale functioneren en dagelijks leven verstoort.

Bijvoorbeeld meerdere dagen achter elkaar te laat komen op je werk, niet goed voor je kinderen zorgen, je avondeten laten aanbranden, enz. Als dit soort voorvallen zich vaker voordoen, moet je misschien eens nadenken over de mogelijkheid dat je lijdt aan clinomanie.

Symptomen

We hebben het al gehad over een algemene definitie van clinomanie. Maar wat zijn de bijbehorende symptomen? Als je denkt dat je aan dit probleem lijdt, zijn ze handig om te weten. Hier zijn de meestvoorkomende:

• Een groeiende obsessie voor je bed en alles wat daarmee te maken heeft. Bijvoorbeeld kussens, lakens, dekbedden, enz.
• Moeite om uit bed te komen. Als je het probeert, lijkt het alsof een onzichtbare kracht je terugtrekt en je tegenhoudt om op te staan.
• Plotselinge stemmingswisselingen. Je voelt je bijvoorbeeld extatisch als je thuis (of in bed) moet blijven en voelt je neerslachtig als je moet opstaan.
• Gevoelens van diepe troost als je in bed ligt.
• Steeds vaker lig je tijdens je vrije tijd gewoon in bed. Dit vermindert uiteraard het aantal activiteiten buitenshuis en met vrienden of familie.

De psychologische effecten van clinomanie

Nu ken je de meest voorkomende symptomen van clinomanie, zodat je ze gemakkelijk kunt herkennen in je dagelijks leven. Maar, meer specifiek, weet je hoe deze stoornis je op psychologisch niveau kan beïnvloeden? Laten we eens kort kijken naar de psychologische symptomen die het veroorzaakt:

• Schuldgevoelens. Deze ontstaan doordat je zoveel tijd in bed doorbrengt. Deze gevoelens kunnen zelfs samengaan met gevoelens van waardeloosheid. Met andere woorden, je voelt je schuldig en ontoereikend omdat je zoveel uren niets anders doet dan in bed liggen.
• Gevoelens van verdriet. Het is een vicieuze cirkel. Hoe meer uren je in bed doorbrengt, hoe meer interesse je verliest in andere dingen. Op zijn beurt zorgt het gebrek aan interesse ervoor dat je meer tijd in bed doorbrengt. Dit alles leidt uiteindelijk tot gevoelens van verdriet, apathie en demotivatie.
• Gevoelens van eenzaamheid en onbegrip. Doorgaand op de vicieuze cirkel die we hierboven hebben genoemd, stop je met dingen doen en interactie met anderen. Dit leidt uiteindelijk tot meer gevoelens van apathie en een diep gevoel van onbegrip en eenzaamheid.
• Sociaal isolement. Uiteindelijk isoleer je jezelf van de rest van de wereld in je eigen bed. Dit zou echt een rode vlag moeten zijn, die je waarschuwt dat je zeker lijdt aan clinomanie.

Gaat clinomanie samen met andere stoornissen?

Op zichzelf is clinomanie een angststoornis. Het is echter vaak een kenmerk van andere karakteristieke psychische stoornissen. Twee van de meest voorkomende zijn depressie en schizofrenie.

Bij depressie treden symptomen als anhedonie en apathie op. Deze symptomen zijn op hun beurt weer gerelateerd aan clinomanie, omdat ze een verlies van verlangen, plezier en bereidheid om iets te doen inhouden. De persoon met depressie die deze symptomen vertoont, heeft dus meer kans om ook clinomanie te vertonen en urenlang in bed te blijven.

Daarnaast komen veel slaapstoornissen voor bij depressie. Bijvoorbeeld slapeloosheid, slaperigheid overdag, niet-herstellende slaap, enz. Het Slaapinstituut stelt zelfs dat 80% van de patiënten met een depressie klaagt over een verslechtering van zowel de kwantiteit als de kwaliteit van hun slaap (Spaanse link).

Ze stellen verder dat de slaapstoornis die het meest geassocieerd wordt met depressie slapeloosheid is, waarbij er problemen zijn met het initiëren en/of behouden van de slaap.

In het geval van schizofrenie kan clinomanie voorkomen in het subtype van catatonische schizofrenie, met verwante symptomen zoals catalepsie, onbeweeglijkheid en lichaamsstijfheid, enz. Als deze symptomen optreden wanneer de patiënt in bed ligt, hoewel ze van verschillende aard zijn, kan dit duiden op clinomanie.

Net als bij depressie kunnen slaapstoornissen ook voorkomen bij schizofrenie. Volgens het Lundbeck Instituut verstoort schizofrenie de slaap en het circadiane ritme (Spaanse link).

Logischerwijs zal de behandeling van de ene clinomanie (als het geen kenmerk is van een andere stoornis) naar de andere verschillen. Dat komt omdat er altijd een onderliggende psychische stoornis is die de symptomen veroorzaakt.