De 11 beste boeken van Carl Jung

De boeken van Carl Jung gaan verder dan een eenvoudige analyse van het menselijk gedrag. Hij was een pionier van de dieptepsychologie en een productieve auteur. Zijn werk bevat een wonderbaarlijke alchemie van psychoanalyse, spiritualiteit, religie, filosofie en de droomwereld. Weinig bekende mensen hebben zoveel interesse gewekt als deze grote analist van de menselijke geest.

Graham Collier zei dat Jung slechts iets meer dan vijf minuten nodig had om indruk te maken op iedereen. Collier was een RAF-piloot in de Tweede Wereldoorlog en professor in de filosofie aan de Universiteit van Georgia. Hij kreeg de kans om de gevierde Zwitserse psychoanalist te ontmoeten toen Jung vijfenzeventig jaar oud was. Collier was onder de indruk van het ironische bijna schalkse uiterlijk van Jung en van zijn respectvol stilzwijgen terwijl hij naar iemands antwoord luisterde.

Dokter Collier vertelde ook dat Jung zich tijdens een periode van zijn leven afgewezen voelde door sommige mensen in de wetenschappelijke gemeenschap. Dit was nadat hij meer dan één boek uitgegeven had over het onderzoek van het bewuste. Daarin ging hij dieper in op spirituele concepten dan op analytische. Niettegenstaande die reacties was er toch zoveel interesse voor zijn theorieën dat de BBC Jung uitnodigde. In een poging te beantwoorden aan de wensen van het toenmalige publiek vroeg de zender aan Jung om live in debat te gaan met een lid van de Laborpartij in een show met de naam Face to Face. Deze bijzondere politicus stond nogal kritisch tegenover de theorieën van Jung.

Het resultaat van de ontmoeting was ronduit verbazingwekkend. De kalmte, spontaneïteit, overtuiging en charme van Jung waren van die aard dat het ‘interview’ meer op een geïmproviseerd overleg ging lijken. De politicus, John Freeman, was naar het programma gekomen met de bedoeling kritiek te geven op de theorieën van Jung. Maar hij was zo onder de indruk van de man dat ze een langdurige vriendschap ontwikkelden. Eigenlijk was Freeman diegene die Jung aanmoedigde om één van zijn meest bekende boeken te schrijven, De Mens en Zijn Symbolen.

Over Jung bestaan er veel meer anekdotes. We zouden het kunnen hebben over zijn grote reizen, zijn complexe relatie met Freud of zijn invloed op film en op onze cultuur in het algemeen. Maar één manier om Jung te begrijpen is door zijn boeken te lezen. Het is de moeite waard om in zijn ongelofelijke nalatenschap te duiken en zijn theorieën, symbolen en persoonlijke beschouwingen te ontdekken. Deze figuur heeft een onuitwisbare stempel nagelaten op de geschiedenis van de psychologie.

De beste boeken van Carl Jung

Het werk van Jung is uitgebreid. Veel materiaal komt uit zijn eigen autobiografie, zo ook de boeken met verhandelingen en persoonlijke reflecties. We kunnen zelfs de correspondentie van 1906 tot 1913 tussen Jung en Freud inkijken. Deze brieven gaan dieper in op de ontwikkeling van de psychoanalytische beweging en de relatie tussen deze twee figuren.

In dit artikel over de beste boeken van Carl Jung is het onze prioriteit om zijn meest representatieve werk te vermelden. We gaan ook op zoek naar de boeken waarvan iedereen kan genieten, van de beginneling tot de ‘Jungiaanse’ deskundige, boeken waarin je zijn concepten, theorieën en ideeën leert kennen.

1. De mens en zijn symbolen

Aan het begin van dit artikel hebben we de oorsprong van dit boek uitgelegd. Na het BBC-interview vroeg een bekend politicus aan Jung om zijn theoretische concepten met het grote publiek te delen op de meeste eenvoudige en meest leerrijke manier mogelijk. En Jung deed precies dat. Het zou het laatste boek van Carl Jung worden. Want hij schreef het vóór zijn dood in 1961.

In De Mens en Zijn Symbolen zijn het ten eerste de meer dan vijfhonderd illustraties die onze aandacht trekken. Deze beelden dompelen ons volledig onder in de theorie van het symbolisme en het belang van symbolen in onze dromen, in de kunst en zelfs in ons dagelijks gedrag.

2. De archetypen en het collectieve onbewuste

Dit boek is essentieel. Het is ook één van de interessantste boeken van Jung. Het omschrijft één van zijn meest controversiële onderwerpen: de archetypen.

We hebben hier voor ons een verzameling verhandelingen die enerzijds dieper ingaan op het collectieve onbewuste en anderzijds op de aard van het archetype. Het archetype kan omschreven worden als een psychische uitdrukking van structuren die we van onze medemensen erven. Dat is ongetwijfeld de hoeksteen van een groot deel van het werk van Jung.

3. De relaties tussen het ego en het onbewuste

Zoals we al weten was Carl Jung de grondlegger van de school van de analytische psychologie. Dit boek is dan ook zonder twijfel de beste voorstelling van zijn benadering. In essentie is het ook een reflectie op een klein deel van de geschiedenis van de psychologie.

Jung gidst ons in deze bladzijden doorheen een veel origineler idee betreffende de menselijke geest dan Freud ons op dat moment had voorgesteld. Want zijn onafgebroken onderzoeken en herzieningen van het onderwerp verschaffen ons een vollediger begrip van het onbewuste. Jung werkt hier de dualiteit uit tussen het collectieve onbewuste en zijn invloed op het individuele onbewuste.

4. Synchroniciteit: een acuasaal verbindend principe

Synchronicity: An Acausal Conneting Principal is een klein juweeltje dat Carl Gustav Jung samen met Wolfgang Pauli schreef. Pauli was Nobelprijswinnaar en scheikundige en één van de vaders van de kwantummechanica. In dit boek gaan we dieper in op één van de interessantste en meest bekende Jungiaanse concepten. We hebben het hier uiteraard over synchroniciteit.

Jung sprak voor het eerst over dit idee op de Eranosbijeenkomsten die elk jaar georganiseerd werden in Ascona in Zwitserland. Uit deze samenkomsten kwam altijd een artikel, een verhandeling of een boek voort. Dit was in de jaren vijftig en de Zwitserse psychiater stelde aan zijn collega’s en de rest van de academische wereld iets voor dat even controversieel als aantrekkelijk was. Wat wij begrijpen als toeval, is eigenlijk niet te wijten aan eenvoudig geluk maar aan iets dat hij synchroniciteit noemde…

Het boek behandelt ook op een gedetailleerde manier de relatie tussen synchroniciteit en nog een ander even belangrijk idee in zijn werk: intuïtie.

5. De moderne mens in zijn zoektocht naar een ziel

Dit is één van de boeken van Carl Jung dat zijn werk het beste weergeeft. Tegelijkertijd is het een wonderbaarlijke tocht in de wereld van het onbewuste. Het grootste deel van het boek gaat over dromen. Toch kunnen we hier een ‘spoor’ vinden van het complexe en beperkende gedrag dat we geneigd zijn in ons bewuste leven te tonen.

Het doel van Jung in het interpreteren van dromen was anders dan dat van Freud. Hij was niet op zoek naar het herkennen van klassieke seksuele fixaties die zich in de kindertijd ontwikkeld hadden. Hij wou integendeel een ‘kaart van het heden’ tekenen en van de context waarin zijn patiënten leefden. Op die manier wou hij in staat zijn de reden achter hun gedrag en achter hun emotionele lijden te begrijpen.

Ongetwijfeld is dit één van de meest onmisbare boeken om het nalatenschap van Carl Jung te begrijpen.

6. Conflicten in de ziel van het kind

Sommige lezers zijn misschien verrast om de term ‘ziel’ in een boek over psychologie te zien staan. Maar het is belangrijk dat we onthouden dat dit idee, dit concept in het werk van Carl Jung alomtegenwoordig is.

Dit concept geeft ons al een hint over zijn holistische benadering van mensen. Hij geloofde dat de kindertijd en de jeugd de belangrijkste fases in een mensenleven zijn. We moeten er dus veel meer aandacht aan besteden. Op die manier bepalen mogelijke conflicten, tekorten en vooroordelen die het kind in de gezinscontext ervaart, alsook de persoonlijkheid van de ouders, ongetwijfeld het welzijn of de eventuele psychologische problemen die het kind later in het leven ervaart.

De dochter van Sigmund Freud heeft haar leven aan dit doel gewijd. Ze bood psychologische hulp aan kinderen met trauma’s uit hun kindertijd. Freud zelf heeft nooit veel aandacht aan dit onderwerp geschonken en heeft het niet volledig uitgewerkt in zijn onderzoek.

7. De psychologie van de overdracht

In deze blog hebben we het interessante concept van de overdracht nu en dan al eens besproken. Dit idee is altijd erg aanwezig in de psychoanalytische of psychodynamische denkschool.

Dit boek vertegenwoordigt dit onderwerp. Hij trekt ook een interessante parallel tussen de alchemie en de overdracht tussen patiënt en therapeut. Zoals we al weten kan psychotherapie in de dagelijkse praktijk een fenomeen doen ontstaan waarbij de patiënt zijn ervaringen en gevoelens op de therapeut gaat projecteren. Dit bemoeilijkt het genezingsproces.

In dit boek gebruikt Jung opnieuw zijn symbolische figuren om de dynamiek en de verbindingen die zich soms tussen de arts en de patiënt vormen, te verklaren.

8. Psychische energie en de essentie van dromen

Dit boek bestaat uit zes interessante verhandelingen. We leren hier goed begrijpen wat de term ‘dieptepsychologie’ betekent. Dit concept vertegenwoordigt de ware hoeksteen van Jungs theorie. Het is belangrijk te onthouden dat voor deze Zwitserse psychiater alle mentale fenomenen eigenlijk vormen van energie zijn.

De titel van het de eerste verhandeling is ‘Over de Energie van de Ziel’. Hierin geeft Jung een interessante inleiding tot een beter begrip van bepaalde aspecten van onze persoonlijkheid, zoals bijvoorbeeld introvert en extravert. Hij zal later dieper ingaan op de studie van het menselijke en sociale gedrag in ‘Algemene Beschouwingen over de Psychologie van Dromen’ en ‘De Essentie van Dromen’. Dit helpt beginnelingen en deskundigen om deze concepten die de kern vormen van zijn theorie, te begrijpen.

Interessant is dat dit boek eindigt met de verhandeling ‘Psychologische Fundamenten van Spiritisme’. In zijn gebruikelijke heldere stijl legt de auteur hier de objectieve beschouwingen van de Jungiaanse psychologie over dit onderwerp uit. Ze zijn uiteraard belangrijk om te onthouden.

9. Geschriften over spiritualiteit en transcendentie

Carl Gustav Jung geloofde niet in God. Hij geloofde in spiritualiteit en de manier waarop elk aspect ervan de essentie van onze cultuur, en als gevolg, van de mensheid zelf, bepaalt en tekent.

Dit is een persoonlijk en hartstochtelijk boek. Het is de perfecte literatuur voor het weekend als je de uitgebreide visie van de analytische psychologie van Carl Gustav Jung beter wil begrijpen. Hij heeft een prachtige erfenis nagelaten. Hij had altijd één ding voor ogen. Om de wortels van een persoon te verstaan, kunnen we het spirituele aspect niet uit het oog verliezen. Volgens Jung moeten we alle fenomenen en tradities die de bron vormen van het psychische leven, in overweging nemen.

We moeten dus inzien dat zijn boeken en vooral Geschriften over Spiritualiteit en Transcendentie een weerspiegeling zijn van zijn open geest. Hij was ontvankelijk en gevoelig voor alles wat hij observeerde. Bovendien probeerde hij voorbij de gewone dingen te kijken en betekenis te vinden in de werkelijkheid van de menselijke ziel.

Dit boek is een bloemlezing, een reis door de antropologie, het geloof, de kunst en de spiritualiteit. Het zal op elke lezer een invloed hebben.

10. Herinneringen, dromen en gedachten

Nu zijn we in 1957 en Carl Jung is eenentachtig jaar oud. Voor hem is het het perfecte moment om aan een louterend en relevant project te beginnen, dat het verhaal van zijn eigen leven is. Jung deed dit met de hulp van zijn collega en vriend, Aniela Jaffe. In deze bladzijden maken we kennis met de jaren die hem gevormd hebben. We leren over zijn gespannen maar productieve relatie met Freud. We ontdekken ook hoe elke reis, elk gesprek, ontdekking en ervaring vorm gaf aan wat hij ‘de bodem van zijn ziel’ noemt.

Het is belangrijk te vermelden dat dit geen eenvoudig boek over de herinneringen en persoonlijke bedenkingen van iemand in de schemering van zijn leven is. Jung maakt volledig gebruik van de kans om nog eens opnieuw de grondbeginselen van zijn theorieën uit te leggen. Hij beschrijft zijn ideeën over de menselijke geest, over het onbewuste, de rol van symbolisme en de beginselen van de psychotherapie.

Dit boek zal ons helpen om de gedachten van Carl Jung en zijn persoonlijke werk als psycholoog beter te begrijpen.

11. Het rode boek

Als laatste boek willen we één van de meest waardevolle maar ook moeilijkst te begrijpen boeken van Carl Jung bespreken. Natuurlijk hebben we het hier over Het Rode Boek. Om verschillende redenen is dit een speciaal boek. Jung had meer dan vijftien jaar nodig om het af te werken of toch om te beslissen dat het alles bevatte dat hij wou overbrengen.

Een ander opvallend aspect is dat zijn erfgenamen niet wilden dat het gepubliceerd werd. Pas in 2009 kregen we eindelijk toegang tot dit vreemde, kronkelende en raadselachtige boek. Het is tegelijkertijd fascinerend en verontrustend. Het Rode Boek, of Liber Novus, vertelt over en illustreert de verschrikkelijke visioenen die Jung tussen 1913 en 1916 had. Het was zijn bedoeling om door dit boek te schrijven een poging te ondernemen om deze beelden te begrijpen en de symbolen die ermee verbonden zijn, te onthullen.

Het Rode Boek is geen filosofisch, wetenschappelijk, religieus of literair boek. Het is een werk met profetische en mythische schakeringen en dat nergens onder geklasseerd kan worden. Het maakt meerdere interpretaties mogelijk. Als je het wil begrijpen of er zelfs van wil genieten, dan moet je het op verschillende manieren benaderen. Dit boek is een prachtig juweel dat de moeite waard is om te lezen. Maar lees het nadat je een beetje meer inzicht hebt in de theorie van Jung.

Carl Jung heeft vele boeken, verhandelingen, artikels, werken enzovoort geschreven. Maar deze elf aanbevelingen geven een uitstekende voorstelling van een essentiële en onvergetelijke figuur die wat van onze tijd verdient. Wat we uit deze boeken van Carl Jung halen is verrijkend en fascinerend.