Berekende stilte: een vorm van manipulatie

Berekende stilte is soms een vorm van passieve agressie. Het wordt gedefinieerd als een gecalculeerde manier om communicatie te gebruiken waarin stilte een cruciale rol speelt.

Het doel is om controle uit te oefenen op de andere persoon of zijn situatie of om deze te verzwakken. Mensen manipuleren niet alleen met woorden maar dus ook met stiltes. Deze laatstgenoemde tactiek is extreem giftig omdat het een masker draagt.

We noemen het berekende stilte omdat het niet definitief is, zoals wanneer iemand je negeert of niet meer met je praat. Dit soort manipulatie combineert overeenstemming en onenigheid, expressie en een gebrek daaraan. Dit wordt allemaal uitgevoerd op een ogenschijnlijk willekeurige manier.

Het is de manipulator die het ritme van de communicatie bepaalt voor zijn eigen doeleinden. De andere persoon is niets meer dan een middel.

Want stilte zelf is een zeer ambigue vorm van expressie. Wat er normaal gesproken gebeurt is dat het slachtoffer zich erg verward en angstig gaat voelen. Hij weet niet wat hij moet denken en besteedt een hoop tijd en emotionele energie aan het raden wat elke stilte betekent. Hij voelt zich onzeker en twijfelt aan elke stap die hij zet…

Vaak denken slachtoffers van dit soort gedrag uiteindelijk dat zij het probleem zijn. Eigenlijk weten ze gewoon niet hoe ze de stiltes moeten interpreteren en hechten er uiteindelijk veel te veel waarde aan.

Hoe ziet berekende stilte eruit?

Berekende stilte komt in vele vormen en maten. Een erg veelvoorkomend type begint wanneer de manipulator wil dat jij altijd als eerste ergens over gaat praten. Het is geen beleefdheid. Ze laten je praten om je uit te kunnen horen. Zo verkrijgen ze informatie over je en bestuderen ze je.

Wees echter voorzichtig. Als iemand gestopt is met als eerste over iets te praten, betekent het niet direct dat diegene je aan het manipuleren is. Het gedrag moet frequent en constant zijn. Het moet bewust en eenzijdig zijn. De persoon spreekt niet veel over zichzelf of doet dit op een ontwijkende manier.

Een andere vorm van gecalculeerde stilte is wanneer mensen plotseling alle vorm van communicatie verbreken en daarna uit het niets weer oppakken. Ze stoppen met het beantwoorden van telefoontjes of berichtjes zonder enige uitleg.

Maar later laten ze weer van zich horen alsof er niets gebeurd is. En als je hen vraagt waarom ze zo afstandelijk waren, zullen ze je vertellen dat er niets aan de hand is. Je ziet het gewoon verkeerd.

En dan is er nog een soort berekende stilte waarin een bepaald soort censuur wordt toegepast op specifieke onderwerpen, zonder enige uitleg. Wanneer je erover probeert te beginnen, zal de andere persoon het onderwerp vermijden en er vaag over doen.

Natuurlijk hebben we het dan over onderwerpen die belangrijk zijn voor beide personen. Het probleem is niet dat één van hen het niet over iets specifieks wil hebben. Het probleem is dat het systematisch is en dat hij er geen reden voor geeft, maar zich er wel van bewust is dat deze houding invloed heeft op de andere persoon.

Ten slotte is een zeer veel voorkomende vorm van berekende stilte het stilhouden van iets waarvan het beter is voor de andere persoon om het niet te weten. Dit is van toepassing op kwesties die direct betrekking hebben op de persoon waarvoor de informatie verborgen wordt gehouden. Sommige mensen noemen het ‘playing hard to get’. Maar dat is compleet onjuist in dit geval.

Woorden zijn krachtig en zo ook stilte

Wat een manipulatieve stilte van een spontane stilte onderscheidt is de intentie. Iedereen die de strategie gebruikt om zich te verbergen achter een afwezigheid van woorden doet dit met het doel om controle uit te oefenen op de andere persoon.

Dit soort mensen weten heel goed dat het ongemak en onzekerheid creëert. En laat dat nu precies zijn wat ze willen bereiken. Wanneer ze zich verschuilen achter stilte, laten ze de andere persoon achter zonder enig middel om te antwoorden.

We moeten manipulatieve stilte niet verwarren met verlegenheid. Niet iedereen heeft het vermogen om spontaan te communiceren. Er zijn mensen die tijd nodig hebben om te uiten wat ze denken en voelen. Ze praten niet omdat ze verlegen of onzeker zijn. Maar hun doel is absoluut niet om controle over andere mensen uit te oefenen. Het is om zichzelf te beschermen.

Berekende stilte onderscheidt zich door het effect dat het heeft op de andere persoon. Het wordt afgewisseld door schijnbaar ‘normale’ communicatie. Het gebrek aan woorden geeft mensen het gevoel dat er iets verborgen wordt gehouden voor hen.

Want het is subtiel, het is moeilijk om ermee om te gaan. Er is namelijk de angst dat anderen ons zullen beschuldigen van paranoia of verzinsels. Maar, hoe subtiel het ook mag zijn, richt het veel schade aan in een relatie.

Dit soort stilte kan uiteindelijk totaal agressief zijn, vooral omdat het communicatie troebel maakt. Misverstanden en gissen wordt de norm. En misbruik zoals dit is moeilijk te onthullen, behalve door zijn effecten. Als een persoon dit giftige gedrag niet subtiel kan stoppen, is de enige juiste reactie een directe, expliciete afwijzing ervan. En wat afstand nemen.

Afbeeldingen met dank aan Pablo Thecuadro