Angst voor intimiteit: bang zijn voor een echte verbinding

"Ik weet dat hij echt van me houdt, maar hij ontwijkt me en de liefde die hij toont is vol leegte en wantrouwen." De angst voor intimiteit veroorzaakt grote problemen in relaties.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Valeria Sabater.

Laatste update: 27 december, 2022

Heb je ooit van iemand gehouden die zich niet liet beminnen? Een relatie beginnen met iemand die angst voor intimiteit vertoont is echt moeilijk. Je kunt je niet oprecht met hem of haar verbinden. Als je ze in je armen houdt voel je ze wegglijden. In feite ben je er niet eens zeker van of ze echt van je houden, waardoor je moet leven met voortdurende twijfels en met gevoelens van grote emotionele leegte.

Geschat wordt dat ongeveer 17 procent van de bevolking dit soort angst voor relationele nabijheid vertoont. Met andere woorden, de angst of terughoudendheid om een emotionele, fysieke en intellectuele relatie en verbinding met iemand aan te gaan.

Het zijn het soort mensen die, in tegenstelling tot wat je zou denken, wel degelijk nabijheid met hun partner willen en nodig hebben. Maar zonder het echt te beseffen saboteren ze uiteindelijk elk van hun relaties.

Dit gedrag doet denken aan masochisme. Waarom zouden ze degenen die van hen houden wegduwen? Waarom onbeleefd en koud zijn tegen iemand die echt van hen houdt en hen waardeert? In werkelijkheid liggen achter deze persoonlijkheden uiterst gecompliceerde werkelijkheden. Er kan vaak sprake zijn van trauma’s en zelfs van het gewicht van een disfunctioneel gezin.

Angst voor intimiteit: kenmerken en oorsprong

Een onbetwistbaar feit is dat mensen die angst voor intimiteit vertonen lijden aan een vorm van romantische zelfsabotage. Deze term dook voor het eerst op in een studie (Engelse link) van de James Cook University (Australië). Het omschrijft die situaties waarin iemand, ondanks het feit dat hij in een relatie wil zijn en lief wil hebben en bemind wil worden, uiteindelijk toch die band verbreekt.

Zoals we al eerder aangaven is het moeilijk om deze dynamiek te begrijpen. Toch zijn er velen die zich in dit soort emotionele situatie bevinden. Je kunt bijvoorbeeld verliefd worden op iemand die zich gedraagt alsof hij niet echt geïnteresseerd is in jullie relatie. Ze zorgen niet voor je en hun gedrag is dubbelzinnig. In feite voel je je soms dicht bij hen, en dan ineens zijn ze als een ijsberg.

De angst voor intimiteit wordt ook wel relationele angst genoemd. Het gaat over de onmogelijkheid om een echte band met andere mensen op te bouwen. Het is duidelijk dat het vooral schadelijk is in de romantische sfeer, maar het kan ook in vriendschappen opduiken.

Hoe manifesteert het zich?

We weten allemaal wat angst is. Het is een verlammende emotie die veroorzaakt wordt door een stimulus die als een bedreiging verwerkt wordt. In het geval van mensen met angst voor intimiteit is de bedreiging deze bijzondere dimensie. Ze voelen een angstige angst voor emotionele verbinding, het benaderen van anderen, kwetsbaar zijn, en het onthullen van hun gedachten, emoties, en behoeften

• Ze delen niet altijd met hun partner wat ze denken of geloven. Verder nemen ze beslissingen op eigen houtje, zonder ze met hun geliefde te bespreken.
• Ze praten niet over hun gevoelens omdat ze geloven dat dat een bedreiging voor hen zou zijn. Ze haten het kwetsbaar te zijn omdat ze dat als een zwakte zien. Voor hen is het alsof ze naakt worden uitgekleed, zichzelf blootgeven, en het risico lopen gekwetst te worden.
• Ze onthullen nooit hun behoeften, angsten en zorgen.
• Hun angst voor intimiteit gaat vaak gepaard met seksuele angst. Daarom zijn relaties vaak niet helemaal bevredigend.
• Ze delen zelden hun vroegere ervaringen. In feite vermijden ze erover te praten of kunnen er zelfs over liegen.
• Ze lijken sociaal bedreven te zijn. Ze zijn spraakzaam, geestig, en lijken vrienden te hebben. Die relaties zijn echter altijd vluchtig en, achter hun schijnbare oplossing, gaat altijd wantrouwen schuil.

De oorsprong van de angst voor intimiteit

Zoals we al eerder zeiden, gaat achter de angst voor intimiteit bijna altijd een verwaarlozende familie schuil. De Colorado State University (VS) voerde een studie (Engelse link) uit die uitlegt dat achter het gebrek aan beschikbaarheid en emotioneel vertrouwen in een partner meestal een soort disfunctionele gehechtheid schuilgaat die in de kindertijd zijn oorsprong vindt.

• Als ouders niet emotioneel beschikbaar zijn voor hun kinderen of agressief tegen hen zijn, ontwikkelt zich een specifieke vorm van gehechtheid die het leven van het individu tekent. Dit is vermijdende gehechtheid, die direct verband houdt met de angst voor intimiteit.
• Een disfunctioneel gezin of een gezin dat niet in staat is te bieden wat de kinderen nodig hebben om gezond op te groeien (lichamelijk, emotioneel, intellectueel) is een ander voorbeeld van hoe iemand deze realiteit ontwikkelt.
• Het traumatische verlies van een ouder kan ook een angst voor intimiteit met zich meebrengen.
• Het hebben van echt oude of zieke ouders of het moeten zorgen voor broers en zussen kan ook het ontstaan van dit soort emotionele realiteit bevorderen. Dit zijn kinderen die opgroeien in de veronderstelling dat ze alleen zichzelf kunnen vertrouwen.

Hoe ga je om met dit soort angst tegenover menselijke verbondenheid?

Je moet begrijpen dat als je een partner hebt die geen echte en bevredigende intimiteit met je opbouwt, dat niet jouw schuld is. Verbeeld je ook niet dat ze je afwijzen omdat ze niet van je houden. In werkelijkheid doen degenen die emotionele afstand gebruiken dat vaak als een beschermingsmechanisme.

Het zijn mensen die bang zijn voor verraad of verlating. Daarom zal het in hun gedachten altijd beter zijn om met niemand intiem te worden, om niet gekwetst te worden.

Ze beseffen echter niet dat ze met hun gedrag precies hetzelfde bereiken waarvoor ze op de vlucht zijn, namelijk eenzaamheid en liefdesverdriet. Het beste wat je in deze gevallen kunt doen is ze steun bieden zodat ze met psychologische therapie kunnen beginnen.

Sommigen zullen de wonde van hun disfunctionele familie onder ogen moeten zien, een verleden van misbruik, of verliezen die ze eerder niet onder ogen konden zien. Elk geval is uniek.

Dat gezegd hebbende, het therapeutische doel zal altijd hetzelfde zijn. Het zal strategieën vergemakkelijken om bevredigende, gelukkige en duurzame relaties te creëren. Vertrouwen, intimiteit, en liefde zonder angst zijn immers de sleutels tot geluk.