Als neurowetenschap poëzie was
Michio Kaku, de beroemde Japans-Amerikaanse natuurkundige, wijst er vaak op dat op onze schouders het meest complexe object zit dat de natuur heeft geschapen in het hele bekende universum. Inderdaad, de hersenen en hun meer dan 69 miljard neuronen vormen de meest fascinerende en unieke entiteit van ons bestaan.
Maar als de neurowetenschap alle mysteries van de hersenen wil ontdekken, moet ze niets meer en niets minder worden dan een dichter. In feite heeft deze subtiele metafoor een betekenis en een magische transcendentie. Poëzie heeft namelijk de evolutie van de mensheid begeleid en is sterk geworteld in de ontwikkeling van emoties en cognities.
Cultuur is een product van de geest van de mens. Het vormt het en beïnvloedt het zodanig dat het in ons bewustzijn verzinkt en nieuwe neurale correlaties vormt. We zijn immers wat we doen, wat we lezen, en wat elke lezing en vers in ons inspireert en wakker maakt.
“Er is geen fregat als een boek
Om ons land weg te brengen
Noch enige Koeriers als een Pagina
van dansende poëzie –
Deze overtocht kan de armste nemen
Zonder onderdrukking van tol –
Hoe zuinig is de wagen
Die de menselijke ziel draagt -“–Emily Dickinson, Er is geen fregat als een boek.
Als de neurowetenschap poëzie zou zijn, zouden we de hersenen beter begrijpen
Poëzie maakt deel uit van de geschiedenis van de mensheid. Het verscheen eerst als een basisbehoefte om onze innerlijke toestanden uit te drukken. Hoewel de oudste schriftelijke vermelding van poëzie 4.300 jaar oud is, weten we dat de wortels ervan misschien nog wel ouder zijn. In die tijd, toen geletterdheid nog niet wijdverbreid was, werd poëzie mondeling overgeleverd.
Het diende om heroïsche gebeurtenissen te vertellen (epische poëzie) en om in te gaan op gevoelens, zoals liefde of verlangen (lyrische poëzie). Bij de Sumeriërs en de Assyro-Babyloniërs had de poëzie een ritueel en gemeenschapskarakter.
Dit waren mensen die de ecloog gebruikten om godheden en landschappen te prijzen en hun eigen geluk uit te drukken. Daarom is het gemakkelijk te begrijpen welke implicatie het kan hebben gehad op neurologisch niveau.
Als de neurowetenschap poëzie zou zijn, zouden we beter begrijpen dat onze hersenen geprogrammeerd zijn om het te herkennen. Zoals de psycholoog Guillaume Thierry opmerkte, lijkt poëzie als een diepe intuïtie in onze mentale substraten te zijn opgenomen. In feite is ieder mens een onbewuste dichter.
Poëzie is een bondgenoot van emoties en cognitie
Je hebt vast wel een favoriet gedicht (of gedichten). Interessant is dat als een elektro-encefalogram op je zou worden uitgevoerd terwijl je een favoriet gedicht leest, het de intense activering zou blootleggen die deze handeling in talloze gebieden van je hersenen teweegbrengt.
Dit is precies wat de Universiteit van Exeter (VK) deed (Engelse link). In feite voerden ze een onderzoek uit dat ontdekte dat poëzie net zo of meer stimulerend kan zijn dan muziek.
De onderzoekers observeerden bijvoorbeeld hoe poëzie het rechter gebied van de hersenen stimuleerde, op dezelfde manier als muzikale stimuli. Maar gebieden van het linker gebied, evenals de basale ganglia, prefrontale cortex en pariëtale kwabben, werden ook sterk geactiveerd. Dat zijn de gebieden die te maken hebben met diepe informatieverwerking, flexibel denken en herkenning.
De auteurs van deze studie benadrukten dat poëzie niet alleen onze emoties doet stijgen, maar ons ook bewust laat worden van elk woord en elke metafoor. Dit wekt inductief en reflectief denken op, evenals het vermogen om na te denken over de verschillende betekenissen en perspectieven die onze werkelijkheid zou kunnen hebben.
Emily Dickinson en neurowetenschap
Als neurowetenschap poëzie zou zijn, zou Emily Dickinson de belangrijkste referent zijn. Deze beroemde dichteres uit Massachusetts is niet alleen een sleutelfiguur in de Amerikaanse poëzie, zoals Edgar Allan Poe, Ralph Waldo Emerson en Walt Whitman. Ze is ook de favoriete persoonlijkheid van veel Nobelprijswinnaars die de mysteries van het menselijk brein hebben bestudeerd.
Inderdaad, zowel Gerald Edelman (bioloog) als Stanislas Dehaene (cognitief neurowetenschapper) gebruikten een van haar gedichten als inleiding van hun boeken.
In 1862 schreef Dickinson dat de hersenen breder zijn dan de hemel, dieper dan de zee, en het gewicht van God zijn. Wat ze eigenlijk deed was dat product van de hersenen beschrijven dat de geest is en de kracht ervan als het gaat om het ervaren en creëren van de werkelijkheid.
Voor neurowetenschappers vertegenwoordigt haar gedicht een ervaring van het sublieme en van het vermogen van de hersenen om bepaalde waarnemingen op te bouwen. Het brein maakt deel uit van de menselijke natuur, maar het overstijgt, dankzij zijn gedachten en verbeelding. In feite is het in staat verder te gaan dan de hemel en dieper te zijn dan de oceaan zelf.
“Het Brein – is breder dan de Hemel –
Want – zet ze naast elkaar –
De ene de andere zal bevatten
Met gemak – en jij – naast –Het Brein is dieper dan de zee –
Want – houd ze – Blauw tegen Blauw –
De een zal de ander absorberen –
Zoals sponzen – Emmers – doen –Het brein is slechts het gewicht van God –
Want – Heft ze – pond voor pond –
En ze zullen verschillen – als ze dat doen –
Als lettergreep van geluid ––Emily Dickinson, Het brein is breder dan de hemel (1862)-
Voel de woorden en ontwaak het bewustzijn
Literatuur verrijkt ons op een onmiskenbare manier. Ze verschaft ons kennis, wekt nieuwe perspectieven in ons op, en wordt vaak geconfigureerd als een cathartische oefening voor verandering en welzijn. Maar als de neurowetenschap poëzie zou zijn, zou men begrijpen dat de kracht ervan verder gaat dan het verhaal en in grotere mate emotioneel zelfbewustzijn in ons opwekt.
De verzen, metaforen en alle poëtische middelen maken het woord tot een psychologische trigger. Het stelt je in staat de wereld op een rijkere en complexere manier te voelen, te zien en te begrijpen. Het gebruik van symboliek vergroot je introspectie, kritische zin en reflectieve mentaliteit. Bovendien moedigt het je aan om je op een ander niveau te verbinden met jezelf en wat je omringt.
Poëzie stimuleert ook je verbeelding, want het spelen met woorden nodigt je uit om met de werkelijkheid te spelen en haar opnieuw uit te vinden, om haar vanuit meerdere prisma’s te bekijken.
De neurowetenschap weet dat poëzie niet alleen de taal verfraait, maar een atavistische bron in de hersenen activeert om de taal rijker te maken en de synaptische verbindingen te vergroten. Aarzel dus niet om te beginnen met het bevaren van die oceaan van letters en woorden en tegelijkertijd jezelf levendiger te laten voelen.
Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.
-
Clark-Evans, C. (2003). The Poetic Brain: Neuroscience and Myth in the Poetry of Louise Labé and Pierre de Ronsard. Journal of the Washington Academy of Sciences, 89(1/2), 65–76. http://www.jstor.org/stable/24531513
- Wilkes J, Scott SK. Poetry and Neuroscience: : An Interdisciplinary Conversation. Configurations. 2016 Summer;24(3):331-350. doi: 10.1353/con.2016.0021. PMID: 27885317; PMCID: PMC5082107.