Alles over het experiment van Arzy
Het experiment van Arzy heeft geprobeerd iets te bewijzen wat slechts weinigen eerder hebben aangedurfd. Lange tijd werd alles wat te maken had met veranderingen in onze waarneming, zoals het zien van schaduwen of het voelen van een aanwezigheid, behandeld als paranormale verschijnselen.
Dankzij nieuwe technieken voor het verkennen van de hersenen, kunnen we nu de meeste van deze dingen bestuderen door een wetenschappelijke lens.
Iedereen heeft wel eens het gevoel gehad dat iemand naar hem kijkt. Hoewel je waarschijnlijk aan je eigen zintuigen hebt getwijfeld, betekent dat niet dat je “gek” bent. Dit komt, omdat de hersenen zo’n complexe zintuiglijke regelaar zijn dat elke verandering kan leiden tot fouten in de waarneming.
Het experiment van Arzy
Shahar Arzy is hoogleraar aan het Zwitserse Federale Instituut voor Technologie in Lausanne. Met zijn onderzoek heeft hij bewezen dat er een fysiologisch aspect is aan hallucinerende toestanden en hersengebieden die betrokken zijn bij multisensoriële assimilatie.
Het gevoel dat er iemand anders bij je is als er niemand is, is iets wat zowel door psychiatrische patiënten als door mentaal stabiele mensen is beschreven.
Hoe is dit experiment uitgevoerd?
In zijn experiment slaagde Arzy erin om bij een proefpersoon het gevoel op te wekken dat er een andere schaduw in de kamer was. Hij deed dat door middel van focale elektrische stimulatie.
Arzy voerde het experiment uit op een proefpersoon die geen geschiedenis had van mentale problemen. Hij stimuleerde bij deze persoon de temporopariëtale kruising (TPJ, van het Engelse temporoparietal junction). Elke keer dat Arzy dat gebied stimuleerde, kreeg de proefpersoon het gevoel dat er zich een schaduw achter hem bevond.
Variaties
Arzu herhaalde het experiment met de proefpersoon in andere posities, maar de schaduw bevond zich altijd op dezelfde plaats zijn ten opzichte van de proefpersoon. Dat zou suggereren dat de schaduw gewoon een projectie van ons eigen lichaam is.
Dat zou waarschijnlijk kunnen gebeuren als gevolg van een multisensoriële of sensomotorische verwerking verandering als gevolg van TPJ-stimulatie. Wat dat nog interessanter maakt, is dat TPJ vroeger werd geassocieerd met zelfverwerking en het onderscheid tussen het zelf en anderen.
De rol van de temporopariëtale kruising
Zoals de naam al suggereert, is de temporopariëtale kruising het deel van de hersenen waar de pariëtale en temporale lobben samenkomen. De pariëtale kwab heeft een sterke relatie met het in kaart brengen van de somatosensorische en motorische eigenschappen van het lichaam.
De temporale kwab houdt zich bezig met taalverwerking en creëert verbindingen met subcorticale gebieden voor emotionele verwerking. Het ontmoetingspunt tussen deze twee kwabben, de temporopariëtale kruising, is niet alleen een plek voor multisensorische assimilatie. Het heeft ook te maken met de cognitieve aspecten van zelfverwerking.
De temporopariëtale kruising en buitenlichamelijke ervaringen
Het experiment van Arzy richtte zich op een intense activering van dit deel van de hersenen omdat het dingen verwerkt zoals:
- mentale beelden van jezelf
- visueel-ruimtelijk perspectief en plaatsing
- onderscheid tussen jezelf en anderen
- vestibulaire en multisensoriële assimilatie
Toen Arzy in dit experiment de TPJ stimuleerde, zag de proefpersoon de schaduw niet als een projectie van zichzelf. Ze ervoeren het als een aanwezigheid van buitenaf. Dat fenomeen komt door de rol van de temporele kwab in onze taalkundige zin van het zelf.
Het gevoel dat je niet alleen bent
De eerste vraag die je jezelf misschien stelt na het lezen van het experiment van Arzy is: hoe kunnen we ons niet bewust zijn van dat niveau van dissociatie? Zouden we dat moeten zijn? Het experiment suggereert dat proefpersonen deze sensaties voelen als iets van buitenaf. De theorie is dat het “zelfgevoel” van onze hersenen buitengewoon fragiel is.
Elke structurele, elektrische of functionele verandering kan daarom leiden tot waarnemingsfouten. Met andere woorden, ons zelfbeeld, of ons vermogen om onderscheid te maken tussen onze perceptie van ons eigen lichaam en al het andere, is niet zo stabiel als we vroeger dachten.
De rol van de amygdala
De amygdala is een subcorticale structuur die deel uitmaakt van het limbisch systeem van de hersenen. Deze structuur van het zenuwstelsel is een belangrijk onderdeel van de verwerking van de emotionele kant van je ervaringen.
Eventuele veranderingen die worden veroorzaakt door TPJ-stimulatie voelen vreemd voor je hersenen. Dat is de reden waarom je onmiddellijke reactie angst is. Je bent niet gewend aan het gevoel dat je je lichaam als iets van buiten jezelf ervaart. Daarom geeft de amygdala een negatieve emotionele reactie, maar dat kan de hallucinaties vaak verergeren.
Wat voor soort ervaringen kan dit tot gevolg hebben?
De ervaringen kunnen heel gevarieerd zijn. Vanuit een klinisch oogpunt zou de overkoepelende ervaring “out-of-body experiences” zijn. De meestvoorkomende zijn:
- het gevoel alsof je zweeft
- van buitenaf naar je lichaam kijken
- het gevoel van een externe aanwezigheid
- lucide gedachten en dromen
Zijn dit tekenen van een geestelijke stoornis?
Zoals Arzy in zijn experiment laat zien, kunnen deze dissociatieve ervaringen net zo goed gebeuren bij proefpersonen zonder enige geschiedenis van geestelijke gezondheidsproblemen.
Er zijn echter wel enkele aandoeningen waarbij mensen ongewone dingen ervaren door veranderingen in hun hersenen. Dit zijn bijvoorbeeld:
- Slaapverlamming. Dit is gekoppeld aan hypnagogische en hypnopompische hallucinaties. Slaapverlamming betekent dat een persoon wakker wordt voordat hij of zij controle heeft over zijn of haar lichaam. Hij of zij zal proberen te bewegen, maar kan dat niet door deze spierverlamming. Als gevolg daarvan veranderd de perceptie van de beweging in hun hersenen.
- Epilepsie en intense migraine. Elektrische hersenveranderingen kunnen vergelijkbare effecten veroorzaken als die Arzy in zijn experiment beschreef.
- Neurodegeneratieve ziekten. Hallucinaties komen hierbij heel vaak voor. De achteruitgang van het zenuwweefsel leidt tot sensorische assimilatieproblemen. In de meeste gevallen zullen ouderen die dit ervaren de aanwezigheid van buitenaf associëren met een geliefde vriend of familielid.
Er zijn echter ook gevallen waarin je zintuiglijke verwerking om andere redenen verward kan raken, zoals:
- overmatige stress
- slaaptekort
- zintuiglijke ontbering
Onze hersenen zijn fascinerend!
Het experiment van Arzy zal zelfs de meest sceptische lezers verrassen. Ons vermogen om ons eigen lichaam te herkennen is zoveel complexer en kwetsbaarder dan je zou denken.
Dat is echter nog niet alles. Een deel van het probleem is ook dat we deze dingen al heel lang als “paranormaal” beschouwen. Nu bewijst de wetenschap dus dat dit niet altijd het geval is.
Een schaduw zien terwijl je wandelt, of een etalagepop aanzien voor een levend persoon, lijken op kleine hallucinaties. Het zijn kleine waarnemingsfouten die niets zeggen over je geestelijke gezondheid. Het kan helpen om te begrijpen waarom ze gebeuren, zodat we onszelf ook beter zullen leren begrijpen.
