Alles dat je moet weten over lateraal denken

Wist je dat er een vorm van onorthodox, niet-lineair denken bestaat die je helpt om innovatieve ideeën te creëren? Hier lees je wat het is en hoe je het kunt toepassen.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Valeria Sabater.

Laatste update: 20 september, 2024

In het leven, in je relaties en werkomgeving kun je problemen op twee manieren oplossen. De eerste is door logisch, lineair en rationeel te redeneren. De tweede is via een benadering die de psycholoog en filosoof Edward De Bono lateraal denken noemde.

Het bestaat uit het bieden van innovatieve en reflexieve oplossingen die verder gaan dan de klassieke deductieve verwerking. Lateraal denken is de onderlaag van creativiteit en een vaardigheid die we allemaal kunnen verbeteren. Het is verder durven gaan dan het voorspelbare om van verbeelding en intuïtie je beste bondgenoten te maken.

Elk bedrijf heeft baat bij dit type cognitief mechanisme, dus hier is alles wat je moet weten over deze krachtsfeer.

Lateraal denken: definitie en kenmerken

Lateraal denken is een vorm van redeneren waarbij oplossingen worden gezocht die buiten het gewone en vaak verrassend zijn. In plaats van een opeenvolging van lineaire of voorspelbare stappen te volgen zoals bij logische of verticale verwerking, breekt het met gevestigde regels en komt het met eenvoudige maar buitengewone voorstellen.

Dit concept werd ontwikkeld door de Maltese psycholoog Edward De Bono in de jaren zestig. Zijn boek, Lateraal denken: een handboek voor cre ativiteit (Spaanse link) uit 1970 was een referentie op dit gebied.

Deze manier van denken, creatief en indirect, geeft vorm aan grote bijdragen, maar ja, de verticale en laterale benadering sluiten elkaar niet uit. We leggen hun kenmerken hieronder uit.

Aannames in twijfel trekken

Lateraal denken houdt in dat je onderliggende overtuigingen en starre schema’s in twijfel trekt, die vaak een beperking vormen voor conventioneel redeneren. Het moedigt je aan om uitdagingen aan te gaan, te twijfelen aan wat vanzelfsprekend is en nieuwe perspectieven te overwegen. Dit stelt je in staat om praktische, maar zeer effectieve ideeën en oplossingen te bedenken.

Voorbeeld

Een vrachtwagen komt vast te zitten onder een brug. Een groep slimme technici bedenkt een manier om het voertuig te verwijderen zonder de constructie zelf te beschadigen. Na een paar uur nadenken over verschillende ideeën, komt er een kind aan.

Dankzij zijn nieuwsgierige en onconventionele kijk, is het eerste wat hij doet alles wat de volwassenen zeggen in twijfel trekken. Dan komt hij met zijn oplossing: laat gewoon de banden van de vrachtwagen leeglopen.

Niet-lineariteit

De Internationaal Tijdschrift voor Progressief On derwijs (Engelse link) benadrukt dat mensen anders moeten kunnen denken en open moeten staan voor innovatie. In de huidige complexe en competitieve sociale omgeving is dit middel immers een transformatief en nuttig hulpmiddel.

En het goede nieuws is dat er altijd tijd is om het te ontwikkelen. Een van de kenmerken die je in gedachten wilt houden is dat hetgeen starre structuur volgt als het gaat om redeneren en informatie verwerken.

In tegenstelling tot logisch of lineair denken, dat een opeenvolging van voorspelbare stappen toepast, springt lateraal denken op een willekeurige manier van het ene idee naar het andere. Daarin schuilt de magie en het potentieel.

Voorbeeld

Een man loopt een bar binnen en vraagt om een glas water. De barman reikt onder de toonbank, haalt een pistool tevoorschijn en richt het op hem. Daarna neemt hij afscheid en zegt dank je wel, wat is er gebeurd, probeerde hij je te beroven?

Probeer om dit te begrijpen geen lineaire benadering te kiezen en gebruik je verbeelding: de persoon had de hik en de eigenaar van de winkel hielp hem.

Meerdere perspectieven verkennen

Deze manier van denken begint altijd met het verkennen van meerdere benaderingen en oplossingen naast elkaar. In plaats van beperkt te zijn tot één enkele route, houdt lateraal redeneren rekening met een verscheidenheid aan mogelijkheden en verbanden. Hier zijn enkele voorbeelden van deze cognitieve benadering van probleemoplossing:

• Het zoekt naar meerdere alternatieven.
• Blijft niet bij één oplossing.
• Evalueert alle kanten van een probleem.
• Gebruikt altijd nieuwsgierigheid en verbeeldingskracht.
• Zelfs als de oplossingen voor de hand lijken te liggen, probeer je nog een stapje verder te gaan.

Voorbeeld

Een ondernemer moet investeerders vinden voor haar bedrijf. Meestal probeert ze mensen te vinden die ze al kent en vertrouwt. Ze besluit echter om de sprong te wagen en in andere landen te kijken door originele en uitdagende presentaties van haar ideeën te maken.

Genereert uiteenlopende ideeën

Een andere bijzondere eigenschap is het genereren van een breed scala aan ideeën, vaak vreemd of onconventioneel. Mensen die deze denkmethode gebruiken, weten dat het bij het oplossen van een probleem belangrijk is om met veel unieke en soms zelfs bizarre ideeën te komen. Bij de daaropvolgende evaluatie wordt dan het meest bruikbare idee gekozen.

Voorbeeld

Er kwamen twee vrouwen voor koning Salomo die beweerden de moeder van hetzelfde kind te zijn. Om het conflict op te lossen, stelde de heerser voor om het kind in twee helften te verdelen en elke vrouw een van de delen te geven. Onmiddellijk gaf de echte moeder haar aanspraak op het kind op om haar leven te redden. De twijfel was opgelost.

Denkpatronen herkennen (metacognitie)

Zoals uitgelegd in het tijdschrift Wetenschap van Leren (Engelse link) is metacognitie het vermogen van mensen om zich bewust te zijn van hoe we denken om dit proces te reguleren. Het is misschien interessant om te weten dat lateraal redeneren zich bezighoudt met het monitoren van het eigen denken en het detecteren van cognitieve vooringenomenheid.

Voorbeeld

Een vader vraagt zijn dochter het volgende raadsel op te lossen: “een man sleept zijn auto naar een hotel en ontdekt dan dat hij blut is. Hoe kan dat? Het kind weet dat haar ouder haar altijd voor fantasierijke uitdagingen stelt. Houdt haar impulsiviteit in bedwang en vermijdt vooral om het eerste te zeggen wat in haar opkomt.

Ze controleert haar manier van informatie verwerken en streeft ernaar om met een zo origineel mogelijk antwoord te komen. Tot hij het snapt: “Eigenlijk speelt die man Monopoly.”

Hoe nuttig is dit type denken?

Edward De Bono definieerde dit type denken door het grote nut ervan voor de maatschappij te benadrukken. Door deze techniek te ontwikkelen kunnen mensen problemen vanuit verschillende gezichtspunten benaderen. Het werkt als een trigger voor verandering, een oefening in sociale transformatie en een hulpmiddel voor welzijn. Laten we eens kijken naar de doelen ervan:

• Persoonlijke ontwikkeling. Het beoefenen van deze manier van redeneren optimaliseert je probleemoplossende vaardigheden veel meer, bevordert creativiteit en verruimt je geest.
• Zakelijke innovatie. Het stimuleert innovatie, helpt je nieuwe marktkansen te identificeren en efficiëntere manieren te vinden om zakelijke uitdagingen aan te pakken.
• Problemen oplossen. Deze cognitieve hulpbron stelt je in staat om een breed scala aan mogelijkheden te verkennen en innovatieve oplossingen te vinden. Die lagen misschien niet voor de hand bij traditionelere benaderingen.
• Conflicten oplossen. In situaties van tegenslag of onenigheid helpt dit denken om alternatieve oplossingen te vinden die alle betrokken partijen tevreden stellen, in plaats van vast te houden aan starre benaderingen.
• Projectideeën genereren. Als je werkt aan een creatief project, zoals het ontwikkelen van een product, het plannen van een evenement of het creëren van inhoud, is lateraal denken nuttig voor het genereren van frisse en spannende ideeën.
• Weloverwogen beslissingen nemen. Dit hulpmiddel helpt je bij het nemen van beslissingen over belangrijke aspecten van je dagelijks leven door verschillende perspectieven en benaderingen te overwegen. Het zal je helpen om opties vanuit ongebruikelijke invalshoeken te evalueren en beter geïnformeerde beslissingen te nemen.
• Creativiteit. Het bevordert creativiteit door de beperkingen van conventioneel denken uit te dagen en het genereren van nieuwe ideeën aan te moedigen. Het is een waardevol hulpmiddel voor innovatie op gebieden zoals kunst, design, reclame, technologie, kunst, wetenschap, enz.

Hoe wordt het toegepast in het bedrijfsleven?

Lateraal denken is de pijler waarop het succes van elke organisatie rust. Maar de sleutel ligt in hoe je het toepast en hoe je deze sfeer structureert in het hele menselijk kapitaal. Het tijdschrift European Research on Management and Business Economics (Engelse link) beschrijft iets opvallends op dit gebied.

Het is duidelijk dat het essentieel is om elk bedrijf te digitaliseren om de prestaties te verbeteren, maar nieuwe technologieën moeten altijd vergezeld gaan van een strategie die gebaseerd is op innovatie en creativiteit om echte vooruitgang te stimuleren. Op dit punt is cognitieve lateraliteit de beste bondgenoot voor teams. We beschrijven hoe het in het dagelijks leven kan worden geïntroduceerd:

• Stimulansen voor creativiteit. Het aanbieden van versterkingen, prijzen en erkenning voor innovatieve ideeën zal een omgeving creëren waarin originaliteit wordt aangemoedigd.
• Brainstormen. Deze techniek is gebaseerd op het aanmoedigen van werknemers om onbeperkt voorstellen te genereren en onconventioneel te denken en is altijd zeer nuttig.
• Succesvolle casestudies. Het bestuderen van cases van bedrijven die succesvol lateraal denken hebben gebruikt om problemen op te lossen of te innoveren in hun branche kan dienen als inspiratie.
• Multidisciplinaire teams. Het vormen van teams die getraind zijn in verschillende vaardigheden zorgt voor diversiteit en de mogelijkheid om altijd verschillende perspectieven op hetzelfde probleem te hebben.
• Voorbeelden en proefprojecten. Door proefprojecten of experimenten uit te voeren op basis van ideeën die zijn gegenereerd door innovatief denken, kunnen bedrijven nieuwe oplossingen testen voordat ze deze op grote schaal implementeren.
• Creativiteitstechnieken. Het kan nooit kwaad om werknemers specifieke creativiteitsstrategieën aan te leren, zoals de 6 denkhoeden-techniek van Edward De Bono, via personeelszaken of gespecialiseerde mentoren.
• Technieken om problemen op te lossen. Zoals al eerder vermeld, is dit hulpmiddel erg nuttig bij het oplossen van conflicten. Mensen in staat stellen om te gaan met interpersoonlijke uitdagingen, meningsverschillen en problemen is een elementaire en essentiële oefening.

Lateraal denken, een krachtig hulpmiddel

In een wereld vol uitdagingen en kansen schijnt cognitieve lateraliteit als een baken in elke sociale omgeving. Dankzij deze strategie verlicht je onconventionele paden om verrassende oplossingen te onthullen.

Door jezelf te bevrijden van de ketens van conventionele logica, open je de deuren naar creativiteit, innovatie en de mogelijkheid om de wereld op onverwachte manieren te veranderen. Probeer deze benadering en innerlijke blik, die durf en uitdaging combineert, te trainen.

Houd ook in gedachten dat lateraal denken niet in strijd is met verticaal redeneren. Beide bronnen kunnen in combinatie worden toegepast om tot uitzonderlijke, nuttige en nieuwe ideeën te komen. Ben je er klaar voor?