Aandacht schenken aan je uiterlijke verschijning is niet oppervlakkig

Groot belang stellen in je persoonlijke verzorging en voorkomen wordt vaak weggezet als een oppervlakkige bezigheid, met narcistische trekjes. Zo’n generaliserend oordeel vellen is echter ongepast, omdat goed zorgen voor je lichaam (inclusief je gezicht en kleding) – zonder dat het een obsessie wordt – betekent dat je geeft om je eigen holistische welzijn. Om ons van binnen gelukkig te voelen, helpt het wel degelijk als we tevreden zijn over onze ‘buitenkant’.

Ons mooi voelen zoals we zijn, is een teken van innerlijke balans. Tijd en energie investeren in je fysieke fitheid, in je hygiëne en in de harmonie en schoonheid van je lichaam is niet noodzakelijkerwijs ijdeltuiterij. Integendeel: het bewijst dat je jezelf de moeite waard vindt.

Cosmetische en persoonlijke verzorging als bondgenoot

Grote veranderingen beginnen met een make-over. In de populaire psychologie is dat een veelgehoord gezegde. En hoewel een tikkeltje cliché en simplistisch, zit er wel degelijk een kern van waarheid in. Soms hebben mensen acuut het gevoel dat ze radicaal willen veranderen, maar niet weten hoe dat nu in de praktijk echt voor elkaar te krijgen. Het ontbreekt ze niet zozeer aan bereidwilligheid, eerder aan inspiratie en mentale gereedschappen.

Een fysieke verandering doorvoeren kan de vonk zijn die ons vuur aanwakkert om betere beslissingen te nemen en heilzamere routines te initiëren. Op oncologie-afdelingen in veel ziekenhuizen is dit algemeen bekend. Zogeheten zelfzorgworkshops worden aangeboden als aanvullende therapie, onder andere om de schadelijke effecten van chemokuren te verzachten en te verlichten.

Lichamelijke en esthetische zorg als medestander in de strijd tegen kanker

In deze gevallen gaat gezondheid boven alles en de patiënt moet primair op genezing gericht zijn. Tegelijk is het belangrijk gezondheid in de breedst mogelijk zin te begrijpen.

Feit blijft dat als we het ziekteproces niet zelf aan den lijve hebben ondervonden, we niet werkelijk kunnen indenken wat voor impact het heeft om als vrouw je borsten te verliezen of, ongeacht je geslacht, je haren, wimpers en wenkbrauwen kwijt te raken. Het is dan ook niet aan ons om commentaar te leveren op hoe mensen op zulke akelige symptomen reageren. Ieder individu heeft zijn of haar eigen strategie om met de onvermijdelijke uiterlijke gevolgen om te gaan.

Sommigen voelen zich het best of meest authentiek wanneer ze niets ‘verhullen’ en de wereld simpelweg laten zien welk effect de behandeling heeft op hun fysieke verschijning, terwijl anderen er baat hebben om niet zo open en bloot overgeleverd te zijn aan de blikken van familie, vrienden en voorbijgangers. Voor hen is het een hele opluchting om niet voortdurend geconfronteerd te worden met de pijn en rauwheid van het gevecht voor genezing en om aan zichzelf en de buitenwereld te tonen dat ze niet gedefinieerd worden door, en zich niet volledig identificeren met, de slopende ziekte.

Een bijzonder inspirerend verhaal is wat dat betreft het leven (en sterven) van Gayle, de vrouw van dokter Brinkenhoff, die in 1988 gediagnosticieerd werd met kwaadaardige borstkanker. Gedurende het emotioneel en fysiek zeer zware verloop van de ziekte, wilde Michael zijn echtgenote helpen om zich beter te voelen en er beter uit te zien. Daartoe ontwikkelde hij in 2006 een innovatief cosmetisch merk en een productlijn speciaal voor vrouwen met kanker, zodat zij zichzelf weer wimpels en wenkbrauwen konden geven. Uit dit voorbeeld blijkt dat esthetiek niet slechts een kille, koude pronkzuchtige kwestie is, maar – in potentie – een uiting van ware liefde voor jezelf en voor anderen.

Interesse verliezen in je fysieke verschijning is geen goed teken

Er bestaat een signifcant verband tussen het verwaarlozen van je lichamelijke voorkomen en de ernst van bepaalde psycho-pathologische aandoeningen. Een van de indicaties dat een patiënt zijn of haar prognose verslechtert, is dat die zich niet langer bekommert om zijn of haar uiterlijk.

Tijdens depressies voelen mensen geen oprechte belangstelling meer voor activiteiten of informatie waar ze voorheen erg betrokken bij of bevlogen over waren. Onverschilligheid ten opzichte van het eigen leven overheerst. Ze zijn niet bij machte om zichzelf een energieboost te geven of om überhaupt van wat dan ook nog te genieten. En al helemaal niet van hun spiegelbeeld.

Het gaat hierbij niet om hoeveel gezichtsmaskers je aanbrengt of hoe aantrekkelijk gespierd je bent. Het punt is gewoon dat er goed uit zien, en je daar goed over voelen, enorme voldoening geeft. Los van het feit of je al dan niet make-up gebruikt. Degene die het leven niet meer ziet zitten, laat doorgaans ook alle pogingen varen om er nog goed uit te zien of zich goed te voelen.

Het verschil tussen een bekrompen en een bevrijdende focus op esthetiek

Je fysieke verschijning is een weerspiegeling van je hoe je voor jezelf zorgt, zolang het althans voortkomt uit een evenwichtige wens en niet uit dwang of verplichting. Zoals zo vaak is de scheidslijn tussen gezond en obsessief bijzonder dun.

Je uiterlijk tot prioriteit maken in je leven valt volledig te respecteren en verantwoorden. Je teneergeslagen en beklemd voelen omdat je niet in het zogenaamde perfecte plaatje past, is echter een garantie voor ellende.

Je kunt op neurotische wijze grote sommen geld verspillen aan je looks en je figuur, en desondanks nooit tevreden zijn over de indruk die je op anderen maakt. Je eigenwaarde afmeten aan je gewicht en je gezicht gaat dan ook veel te ver.

Mensen met BDD, oftewel ‘body dysmorphic disorder’, een ernstige stoornis in de lichaamsbeleving, raken zo geobsedeerd door een (meestal ingebeeld) mankement of afwijking aan hun uiterlijk, dat ze eindeloos plastische chirurgie en soortgelijke cosmetische ingrepen ondergaan zonder ooit te voldoen aan hun geprojecteerde ideaalbeeld.

Om je op je gemak te voelen met je eigen lijf en leden, is het dan ook cruciaal om je niet blind te staren op gefotoshopte mediamodellen. Begin met het accepteren van hoe je er nu uitziet, visualiseer je lichaam zonder oordeel en ontdek zo, van binnenuit, wat je graag zou willen veranderen of verbeteren.

De ene keer gaat het erom te verbeteren wat we zien (objectieve transformatie) en de andere keer draait het erom onze relatie tot wat we zien te veranderen (subjectieve transformatie). Onthoud bovendien dat niets op zichzelf staat: lichaam en geest vormen één geheel. Geef jezelf geen uitbrander als je wat wilt doen aan je voorkomen – posiviteit en een glimlach zijn namelijk je beste vrienden om te bereiken wat je voor ogen hebt.