7 gedenkwaardige citaten van Antonio Gramsci

In dit artikel maak je kennis met enkele van de beste citaten van Antonio Gramsci.
7 gedenkwaardige citaten van Antonio Gramsci

Laatste update: 25 januari, 2020

Antonio Gramsci heeft veel citaten die een nogal bijzondere charme hebben. Bijna alle citaten vertegenwoordigen een volmaakte mengeling van politiek, filosofie en poëzie. Zijn citaten zijn ook een goede weergave van wat hij was: een veelzijdige en gepassioneerde intellectueel.

Antonio Gramsci schreef het grootste deel van zijn werk in de gevangenis. Wees gerust, hij heeft niemand vermoord. Hij was gewoon een slachtoffer van het fascisme onder de politieke vervolging die Benito Mussolini en zijn beleid in Italië hem oplegde.

Om hem te laten veroordelen zei de aanklager: “We moeten voorkomen dat deze hersenen de volgende twintig jaar functioneren.” Antonio was lichamelijk misvormd door een bochel. Bovendien was hij als gevolg van armoede sociaal buitengesloten. Toch was hij één van de meest invloedrijke Italiaanse intellectuelen van de twintigste eeuw.

Hij was een communist in hart en nieren. Zijn denken bleef echter universeel. Dit zien we dan ook weerspiegeld in meerdere van zijn citaten. Ontdek verder in dit artikel zeven van de beste citaten van Antonio Gramsci!

De fout van intellectuelen

1. Antonio Gramsci over de fout van intellectuelen

Het onderwerp intellectuelen en hun rol in de maatschappij was één van de voornaamste interessepunten van Gramsci. Over dit onderwerp wees hij op het volgende: “De fout van de intellectueel bestaat eruit dat hij gelooft dat iemand kennis kan verwerven zonder het te begrijpen en vooral zonder te voelen en zonder gepassioneerd te zijn.”

Antonio was tegen iedereen die alleen in het belang van onderwijs of gewoon uit aanstellerij een intellectueel werd. Hij geloofde integendeel dat intellectuelen zich ten dienste moeten stellen van de mensen die minder toegang hadden tot de wereld van de ideeën.

Men kan dit alleen verwezenlijken wanneer er sprake is van een echte passie om te begrijpen. Daarna moet actie volgen.

2. Tussen de oude en de nieuwe wereld

“The oude wereld is stervend en de nieuwe wereld vecht om geboren te worden: het is nu het tijdperk van monsters.”

In werkelijkheid hebben overgangsperioden in de geschiedenis vaak tot grote chaos en onzekerheden geleid. De reden is dat het oude samen bestaat met het nieuwe, zonder dat één van de twee werkelijkheden erin slaagt om zich aan de andere op te leggen. Onder deze omstandigheden wordt perversie vaak geboren.

3. Valse originaliteit

Wat betreft woorden was Gramsci een revolutionair. Er was dus een reden waarom het fascistische regime zo bang van hem was en hem in de gevangenis liet sterven. Hij stierf te midden van vele vernederingen. Toch hield hij stevig vast aan zijn overtuigingen. In één van zijn citaten waarschuwt hij voor vals verzet en valse originaliteit.

“Het is te gemakkelijk om origineel te zijn als je jezelf enkel beperkt tot het tegenovergestelde doen van wat anderen doen. Dit is echter alleen maar mechanisch. Net als je verzetten tegen alles niet noodzakelijk betekent dat je een deelnemer bent, betekent het tegenovergestelde doen van wat alle anderen doen, ook niet dat je uitzonderlijk bent.”

4. Antonio Gramsci over culturele macht

Dit is één van de citaten van Antonio Gramsci die het best zijn manier van denken onthult:

“De verovering van de culturele macht heeft voorrang op de politieke macht. En dit wordt verwezenlijkt door gecoördineerd optreden van intellectuele “organische” oproepen. Geïnfiltreerd in alle communicatie, uitingsvormen en academische media.”

In tegenstelling tot de marxisten van zijn tijd hechtte Gramsci een groot belang aan culturele waarden, meer dan aan de economie of de politiek. Zijn bijdragen dienden eigenlijk om de basis te leggen voor het democratische communisme. Later werd dit het “Eurocommunisme.”

5. De ballast van de geschiedenis

Wanneer men het over “ballast” heeft, dan bedoelen ze datgene wat een lading alleen maar zwaarder en pijnlijker maakt. Het is iets dat iemand als een last moet meeslepen. Dit gebeurt dan bovendien ook zonder het noodzakelijkerwijze van de ene plaats naar de andere plaats over te brengen zodat het iets waardevol bijdraagt.

In dit verband zegt één van de citaten van Antonio Gramsci:  “Onverschilligheid is de ballast van de geschiedenis.” Het betekent dat vooruitgang zich toch na verloop van tijd ontwikkelt. Dit gebeurt tegen het gebrek aan betrokkenheid en geweten in dat zich achter de daden of de onbeweeglijkheid verbergt van de mensen die onverschillig zijn.

Antonio Gramsci over geschiedenis

6. Jammeren over zijn vijanden

In dit citaat schept Antonio Gramsci op over zijn gezond verstand en ondeugendheid. Hij wees op het volgende: “Als een vijand je kwetst en jij jammert, dan ben je dom. Het vooropgestelde doel van de vijand was immers om jou te kwetsen.”

Dit citaat lijkt op een volmaakte manier ontworpen voor die mensen in de wereld van vandaag die zo gevoelig zijn voor trollen en pestkoppen op sociale netwerken. Het is immers duidelijk dat je van een tegenstander of van een vijand een gebrek aan empathie en weinig tot geen respect mag verwachten.

7. Antonio Gramsci over de essentie van oorlog

“Elke oorlog heeft altijd met religie te maken gehad.”

Deze uitspraak bevat veel waarheid. In dit geval verwees hij niet specifiek naar religie als een leerstelling maar als fanatisme. Ze lijken op elkaar want fanatiek denken is gebaseerd op een bepaalde reeks overtuigingen, net zoals een religieuze leer. Een leer is zo opgemaakt dat het de dialoog verbreekt. Oorlog treedt op wanneer een dialoog niet langer mogelijk is.

Antonio Gramsci was slechts 46 jaar oud toen hij in de gevangenis stierf. Hij werd slecht behandeld, ook voor de tuberculose waardoor hij getroffen werd. Gelukkig voor ons had hij op dat moment al een prachtig boek geschreven: Alle Mensen zijn Intellectuelen. Notities uit de Gevangenis.


Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.


  • Fiori, G. (2014). Vida de Antonio Gramsci. Conflicto Social, 7(11).

Deze tekst wordt alleen voor informatieve doeleinden aangeboden en vervangt niet het consult bij een professional. Bij twijfel, raadpleeg uw specialist.