Xoloitzcuintle: de Azteekse hond die zielen naar de onderwereld begeleidde

De Xoloitzcuintle is een uniek Mexicaans hondenras dat opvalt door zijn grootte. Hij is elegant met een zweem van krachtige eigenzinnigheid die grenst aan het bovennatuurlijke. In feite dacht men dat het de gids was voor zielen naar het hiernamaals.

Als je de Disneyfilm Coco gezien hebt, herinner je je ongetwijfeld het nogal vreemde huisdier dat Miguel vergezelde. Het was haarloos, zwart en enigszins vreemd uitziend en was een Xoloitzcuintle of Azteekse hond. Opgemerkt moet worden dat dit niet zomaar een hondenras is. In feite is het endemisch in Mexico en vindt zijn oorsprong in de pre-Spaanse tijd.

Dit fascinerende schepsel, dat meer dan 5.500 jaar geleden gedomesticeerd werd, is een van de dichtst levende verwanten van de hoektanden uit de oudheid. Zijn afbeelding voert ons inderdaad meteen terug naar een ander tijdperk, naar een andere tijd die diep in de Mexicaanse cultuur geworteld is.

Er wordt gezegd dat de Europeanen, toen ze in de 16de eeuw in Amerika aankwamen, Xolo-honden voor dwergpaarden aanzagen. Ze dreven ze ook tot op het punt van uitsterven, omdat ze ze als voedsel gebruikten. Gelukkig kon een grote groep een toevluchtsoord vinden in de bergen van Oaxaca en Guerrero, waar ze tot op de dag van vandaag overleven.

Deze dieren zijn intelligente, trouwe en uitzonderlijke levensgezellen. Men dacht zelfs dat hun gezelschap verder reikte dan de dood, want de Azteken dachten dat ze belast waren met het begeleiden van zielen naar het hiernamaals.

De Azteken waren dol op hun Xolo-honden. Ze wikkelden ze ‘s nachts zelfs in dekens om ze tegen de kou te beschermen.

De fascinerende geschiedenis van de Xoloitzcuintle of Azteekse hond

Het eerste geschreven document over de Xoloitzcuintle dateert uit de 16de eeuw. Daarin beschreef Christoffel Columbus een ras van haarloze honden dat bij de Azteken leefde. Hij was getroffen door hoe de mensen dit dier verzorgden en waardeerden. Ze sliepen met ze, stopten ze in als kinderen, en ze werden zelfs met hun baasje begraven.

Al snel ontdekte men dat de oude Maya’s deze honden vereerden omdat ze een voorstelling waren van hun god Xolotl. Deze godheid was een van de machtigste en uniekste binnen hun cultuur. Hij symboliseerde vuur en bliksem en was ook de gids van de zielen van de doden. Hij had echter ook een duistere kant: hij was de heer van monsters, ongeluk en misvormingen.

Jammer genoeg namen de Europese veroveraars een sombere houding aan ten opzichte van deze spirituele praktijken en ideeën.

Ze begonnen het vlees van Xolo-honden te eten, en niet te vergeten ze te kruisen met Europese honden. Allemaal handelingen die bijdroegen tot de verzwakking van dit uitzonderlijke ras. Aan het begin van de 19e eeuw vond men de laatste Xoloitzcuintle-honden in kleine groepjes in bergachtige gebieden.

De Xolotl of Azteekse hond is een symbool van de Mexicaanse cultuur bij uitstek.

Xoloitzcuintle, een metgezel in leven en dood

Archeologen hebben talrijke vondsten gedaan over hoe het leven van deze echt bijzondere honden was. Hun skeletten, halsbanden, kommen, en andere bezittingen die de Azteken voor deze dieren maakten zijn bewaard gebleven. In hun graven bevindt zich tal van keramiek dat de dualiteit voorstelt die in de godheid Xólotl besloten ligt.

Enerzijds viel de sluier op van de duisternis, van het mysterieuze, van de dood en dat wat met het hiernamaals te maken heeft. Aan de andere kant was Xolotl ook de tweelingbroer van de god Quetzalcóatl, de gevederde slang, die licht, leven en wijsheid symboliseerde. De verering tegenover dit dier was zo groot dat men aannam dat wie wreed tegen deze hond was, na zijn dood het hiernamaals niet zou bereiken.

De Azteekse hond vandaag

Pas in 1950 begon men het Xoloitzcuintle-hondenras (Engelse link)  weer op te merken in zijn thuisland. In feite recupereerden talrijke kunstenaars afbeeldingen van dit dier. Ze begonnen het uit te beelden op doek, in gedichten, boeken en andere culturele uitingen. De hond maakte deel uit van hun identiteit en ze moesten hem terugbrengen van het verleden naar het heden.

Een team wetenschappers reisde door Mexico op zoek naar de laatste Xolos en vond tien exemplaren terug. Toen begon de herleving van het ras. Ze probeerden het ras zo zuiver mogelijk te maken, rekening houdend met het feit dat zijn DNA het oudste is dat we van honden hebben.

Dit proces slaagde en vandaag kunnen we deze uitzonderlijke dieren bewonderen, met ze leven en van hun persoonlijkheden genieten (Engelse link).

Hoe zijn Xolo honden?

Azteekse honden worden zeer gewaardeerd. Zowel om hun unieke geschiedenis als om hun karakter. Ze zijn uiterst trouw, en kalm, maar zijn ook territoriaal, want ze zijn uiterst beschermend voor hun eigen soort. Net zoals ze dat in het verleden bij het Azteekse volk waren.

• Hun gezelligheid en aanhankelijkheid vallen op. Ze bouwen bovendien echt sterke banden op met hun menselijke families.
• Behalve de afwezigheid van haar is een ander onderscheidend kenmerk van hun ras de afwezigheid van premolaren. Daarom is het nodig hun huid te beschermen, ze in de winter warm te houden en te hydrateren met beschermende zonnecrèmes.
• Ze leven lang en hebben een zekere neiging tot overgewicht.
• Een andere prototypische genetische eigenschap van deze honden is het vroegtijdig verlies van hun tanden. Om deze reden moet hun dieet aangepast worden.

Er is iets heel bijzonders aan dit hondenras. Het zijn levende overblijfselen van een andere tijd. Dieren die op aarde goden vertegenwoordigden die op het punt van uitsterven stonden. Deze prachtige symbolen van een vervlogen Mexico moeten geliefd en verzorgd worden.