Welke invloed heeft nachtwerk op je gezondheid?
Er zijn veel mensen die hun werkdag tot in de avonduurtjes laten doorlopen. Medewerkers in de gezondheidszorg, bewakers en mensen die vaak voor hun werk reizen doen dit dikwijls. Verschillende onderzoeken laten zien dat nachtwerk onder andere je kwaliteit van leven en levensverwachting drastisch vermindert.
Het is niet alsof we dit soort werk weg kunnen nemen. Veel van dit werk is onderdeel van de publieke dienst, dat ook ‘s nachts uitgevoerd moet worden. Dat gezegd hebbende wordt ons door onderzoekers op het hart gedrukt dat we grenzen stellen aan de hoeveelheid nachtwerk dat we doen.
Werk dat ‘s nachts plaatsvindt
Met het toenemende aantal vestigingen die 24 uur per dag open is, neemt de hoeveelheid nachtdiensten die gedraaid moet worden ook toe. Daar bovenop moet sommig werk simpelweg ‘s nachts gebeuren, zoals het grondig schoonvegen van de straten of treinstations. Dit omdat deze plekken overdag te druk bezet zijn en niet zomaar gesloten kunnen worden.
Zo moeten diensten binnen de gezondheidszorg ook 24 uur per dag paraat staan. Denk maar aan verpleegkundigen, artsen en andere paramedici die de gezondheid van de bevolking garanderen. Werknemers voeren dit werk echter niet enkel en alleen ‘s nachts uit. Zo bestaan er ook ochtenddiensten, middagdiensten en avonddiensten. In Nederland is het wettelijk vastgelegd dat je in een periode van 36 dagen maximaal 16 nachtdiensten mag draaien. Dat is zo’n 140 nachten per jaar. Per keer mag je dan 7 nachtdiensten achter elkaar werken.
Wat er gebeurt als je ‘s nachts niet slaapt
Wanneer we ‘s nachts niet slapen, krijgt ons lichaam niet de rust die het hoort te krijgen. Ons brein is namelijk geprogrammeerd om ‘s nachts te rusten. Mensen die ‘s nachts werken, rusten zo’n 1 tot 2 uur minder dan de gemiddelde mens. Mensen onder de 35 jaar kunnen onder deze omstandigheden over het algemeen redelijk normaal functioneren. Indien ze verder goed in hun vel zitten, kan het voor hun voelen alsof ze gewoon een dagdienst hebben gedraaid.
Maar we moeten niet alleen het aantal uren aan rust dat we verloren hebben in gedachten houden, maar ook de kwaliteit van onze slaap. Onze lichamen maken ‘s nachts een hormoon genaamd melatonine aan. Deze onderhoudt ons standaard biologische ritme, waardoor onze lichamen weten wanneer het dag is en wanneer het nacht is.
Hierdoor ondergaan onze lichamen hormonale veranderingen wanneer we ‘s nachts niet slapen. Dit rijkt verder dan alleen de bovengenoemde melatonine. Zo wordt ook de hormoonhuishouding omtrent onder andere onze spijsvertering en (bij vrouwen) de menstruatiecyclus aangetast. Daarom kunnen vrouwen vanwege een slaaptekort veranderingen in hun menstruatiecyclus ondervinden. Volgens verscheidene onderzoeken kan het zelfs het risico op bepaalde types kanker vergroten, zoals borstkanker. Nog een stuitende consequentie van (regelmatig) nachtwerk is dat er 5 jaar van je levensverwachting wordt afgehaald voor elke 15 jaar aan nachtdiensten die je draait.
Hier bovenop zijn mensen die nachtwerk uitvoeren vaker en sneller geïrriteerd. Zij lopen een groter risico op cardiovasculaire ziekten, slechte eetgewoonten, spijsverteringsproblemen, slaapstoornissen en chronische vermoeidheid. Sommigen komen zelfs in een neerwaartse spiraal van sociale isolatie terecht.
Verminder de consequenties van nachtwerk
Wanneer we ‘s nachts moeten werken, is het van essentieel belang dat je deze richtlijnen volgt. Zo kun je je lichaam helpen naar behoren te functioneren.
- Eigenlijk zou niemand boven de leeftijd van 35 jaar nog nachtdiensten moeten draaien. Indien het mogelijk is, is het belangrijk om nachtwerk te vermijden als je ouder dan 35 bent. Rond deze leeftijd ligt de grens van ons vermogen om gemakkelijk te herstellen van dit soort werk.
- Slaap voor je gaat werken, en dan het liefste wanneer het donker is. Anderhalf uur slapen voor je gaat werken is het beste. Dit zal voor de meesten zo vanaf 21:00 zijn. We kunnen door middel van wat rust voor het werk gebruik maken van de melatonine-afscheiding in ons brein.
- Draag een zonnebril wanneer je je werkplek verlaat. Als je je werk met een zonnebril op verlaat, kun je je lichaam laten denken dat het buiten donker is. Thuis kun je dan de gordijnen sluiten en vergeten dat het buiten al licht is.
- Sluit jezelf af van herrie. We zouden alles in onze macht moeten doen om herrie te ontsnappen wanneer we slapen. Als we vele herrie horen tijdens onze slaap, kan dit de kwaliteit hiervan drastisch beïnvloeden.
Medische tips
- Slik melatoninepillen. Deze kun je gewoon bij de drogist kopen en ze zijn veilig om in te nemen. Het is immers een lichaamseigen stofje. Als ons lichaam niet in staat is om zelf voldoende melatonine aan te maken, is het erg belangrijk zelf deze voorraad aan te vullen. Neem een half uur voor het slapen gaan een tablet om op hormonaal niveau je slaapcyclus te simuleren.
- Vraag een gezondheidscontrole aan. Als iemand die nachtwerk uitvoert, is het belangrijk dat je tests laat uitvoeren om er zeker van te zijn dat je dit werk wel aankunt. Vooral bij gezondheidszorgmedewerkers die echt last hebben van een slecht slaapritme, kan dit een belangrijke stap zijn om een einde te maken aan nachtdiensten.
Slapen is geen luxe, het is noodzakelijk. Het is een basisbehoefte, net als eten en drinken. We moeten een goede slaapgewoonte aanmoedigen bij iedereen zodat we allen ons voordeel hieruit kunnen halen. Dat geldt niet alleen voor ons, maar ook voor de onmisbare mensen die nachtwerk uitvoeren voor ons!
