We horen alleen wat we willen horen

Mensen willen overal zeker van zijn. We zijn geneigd te geloven dat onze meningen zeer goed geïnformeerd en legitiem zijn, ook al weten we vaak niet waarom we eigenlijk denken wat we denken. Vaak laten we onze mening zelfs zwaarder wegen dan de rede zelf. Dit is waarom ze ook wel zeggen dat we alleen horen wat we willen horen.

Dit komt door selectieve aandacht en de werking ervan. Het zorgt ervoor dat we ons alleen focussen op bepaalde aspecten, waardoor andere worden weggelaten, vooral als het gaat om meningen en overtuigingen.

Het lijkt misschien logisch om op die manier te handelen, omdat alles om ons heen in beschouwing nemen volkomen onmogelijk is. Het kan echter een cognitieve vertekening worden die ons ervan weerhoudt om de realiteit adequaat waar te nemen.

De informatie die we door middel van ons aandachtsmechanisme selecteren, hoeft niet altijd de meest legitieme of relevante informatie te zijn. We proberen liever alleen aandacht te schenken aan de dingen die onze overtuigingen of meningen bevestigen. Uiteindelijk horen we zo altijd alleen maar wat we willen horen.

Selectieve aandacht en de effecten ervan

Op de een of andere manier letten we altijd meer op het ene dan op het andere. Ons cognitieve systeem heeft dan ook zo zijn beperkingen. Het richt zich alleen op sommige aspecten en negeert andere om correct te kunnen functioneren. Dit is een adaptieve reactie om overbelasting bij de verwerking van stimuli te voorkomen.

Nu kan selectieve aandacht er in zekere mate voor zorgen dat we bekrompen worden. Als we iets horen dat onze overtuigingen of meningen in twijfel trekt, bouwen we automatisch een muur van afwijzing op. We horen alleen nog maar wat we willen horen en geloven alleen nog maar wat we willen geloven, ongeacht de bewijsstukken.

Meestal doen we dit zonder het ook maar te beseffen. We omringen ons bijvoorbeeld met mensen die denken zoals wij (of op zijn minst ongeveer hetzelfde).

We neigen ernaar andere mensen buiten te sluiten omdat we ervan uitgaan dat onze verschillen conflicten zullen veroorzaken. Om deze reden zoeken we naar omgevingen die onze overtuigingen versterken. Omdat iedereen om ons heen op dezelfde manier denkt als wij, denken we dat onze mening juist is.

Nog een cognitieve vertekening die ervoor zorgt dat we alleen horen wat we willen horen

Selectieve aandacht is niet het enige vooroordeel dat ervoor zorgt dat we alleen horen wat we willen horen, ook onze voorkeur voor bevestiging zorgt hiervoor. Het houdt in dat we alleen op zoek gaan naar bewijsmateriaal dat onze gedachten en overtuigingen versterkt, terwijl we het bewijs dat deze in twijfel trekt negeren.

We doen dit bijna onbewust. Als we informatie of een persoon tegenkomen die onze overtuigingen tegenspreekt, zijn we geneigd dit of diegene af te wijzen.

We onderzoeken de geldigheid van wat die ander zegt niet, we besluiten gewoon niet te geloven in zijn argumenten. Zelfs als wat hij zegt eigenlijk best logisch is, vinden we altijd wel een manier om het om te draaien en te laten aansluiten op onze eigen overtuigingen.

We zijn niet eens geïnteresseerd in de waarheid, meestal willen we alleen maar aan onszelf bewijzen dat we gelijk hebben. Onzekere mensen kunnen zich hier het meest in herkennen. Ze zijn zeker koppiger als het gaat om hun vooroordelen dan zelfverzekerde mensen.

De gevolgen van deze situatie

Alleen horen wat we willen horen heeft natuurlijk gevolgen. Het eerste gevolg is dat we vast kunnen komen te zitten in een mogelijke fout. We ontzeggen onszelf de mogelijkheid om te leren, onze horizon uit te breiden en de waarheid te leren kennen. Dit kan op zijn beurt weer tot andere problemen leiden.

Selectieve aandacht en onze voorkeur voor bevestiging kunnen verwoestende gevolgen hebben voor depressieve mensen. Uiteindelijk raken ze er zo van overtuigd dat hun lijden en angst gerechtvaardigd is, dat ze een aanzienlijke toename van ongemak en verdriet ervaren.

Ze realiseren zich niet wat ze doen. Wat ze denken is de waarheid, ook al is er nog zoveel dat het tegendeel bewijst. Hetzelfde geldt voor mensen met angstgevoelens.

Meer horen dan alleen dat wat we willen horen, vereist inspanning en hard werken. Het is echter noodzakelijk. Het is goed om naar de mening van anderen te luisteren zonder de legitimiteit ervan in twijfel te trekken of gelijk in de verdediging te schieten.

In plaats van onze eigen mening op te dringen, moeten we leren open te staan voor verschillen. Uiteindelijk zijn het tenslotte onze verschillen die de wereld zo een diverse plek maken.