Wat zegt de wetenschap over toevalligheden en kansen?

Lees alles over toevalligheden en kansen in dit artikel!

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Valeria Sabater.

Laatste update: 27 december, 2022

Sommige toevalligheden en kansen overstijgen voor veel mensen gewoon geluk hebben. Het is het lot dat een weg uitstippelt, stukjes synchroniciteit die ons vaak verbazen. Dat komt omdat er geen logische verklaring is voor wat gebeurt. Iedereen van ons heeft ooit wel eens op één of andere manier iets dergelijk ervaren.

De wetenschap trekt het belang van zo’n gebeurtenissen in twijfel. Toch is er een kant die niemand kan ontkennen. Toevalligheden brengen waardevolle kansen met zich mee die ons over onszelf en onze omgeving laten nadenken.

Plotseling ontmoeten we bijvoorbeeld een vriend uit onze kinderjaren terwijl deze een boekenwinkel binnengaat. Hij koopt hetzelfde boek dat wij te midden van ons druk dagelijks leven gekocht hebben. Het laat de wereld absoluut een moment stilstaan. We kunnen dan de druk, de routine en de plichten eventjes vergeten.

Dit soort verrassing is een verbazingwekkend breekpunt uit onze werkelijkheid. Het is immers een werkelijkheid waarin we onszelf kunnen verhinderen om zo’n toeval te waarderen. Dat is dan het moment wanneer we onszelf kunnen toelaten om het onvoorziene te omarmen. Het is een tijd om te genieten van de magie.

Verder dan deze nuance is er echter iets relevanters. Elk toeval is de deur naar een mogelijkheid. Het is die vonk van het lot die iedereen met openheid, intuïtie en creativiteit moet interpreteren. Op die manier krijgt het immers betekenis en zijn we in staat om het te begrijpen.

Wat zegt de wetenschap over toevalligheden en kansen?

Joseph Tenenbaum van de MIT-afdeling Hersenen en Cognitieve Wetenschappen zegt dat toevalligheden een vreemde paradox zijn. Aan de ene kant en op het eerste gezicht lijken ze eerder irrationeel te zijn.

Er is echter één kenmerk waarvan de wetenschap kan uitgaan. Een groot deel van de meest verbazingwekkende ontdekkingen zijn meestal afkomstig van verbazend toevallige gebeurtenissen.

Hoewel het tegenstrijdig kan klinken, heeft de wetenschap altijd grote interesse gehad voor dit soort gebeurtenissen. De wiskundigen Persi Diaconis en Frederick Mosteller hebben bijvoorbeeld in 1989 een onderzoek uitgevoerd.

Het doel was om een methode te omschrijven die paste bij toevalligheden. Zij hebben aangetoond dat ook al komen echt opmerkelijke toevalligheden weinig vaak voor, ze toch nog steeds gebeuren. Ze hebben ook iets anders aan het licht gebracht. Toevalligheden zijn subjectief.

Wat bedoelen ze hiermee? Enkel die mensen die in staat zijn de transcendentie achter toevalligheden te waarderen en ze om te keren in kansen, kunnen voordelen halen uit wat het leven voor hun neus zet. Carl Jung omschreef dit als synchroniciteit.

Volgens de Zwitserse psychiater zijn sommige gebeurtenissen met elkaar verbonden. Dit gebeurt dan niet noodzakelijkerwijs door middel van eenvoudig oorzaak en gevolg. Er zijn momenten waarop externe voorvallen in overeenstemming optreden met onze innerlijke emoties en behoeften op een gegeven moment.

Toevalligheden zijn kansen om te reageren

Marc Holland is psycholoog en één van de auteurs van het boek  Synchroniciteit: Through the Eyes of Science, Myth and the Trickster (Synchroniciteit: Door de Ogen van de Wetenschap, de Mythe en de Bedrieger). Hij heeft een interessante kijk op dit onderwerp.

Volgens hem is de reden waarom deze fenomenen optreden, dat ze ons iets laten voelen. Al deze gebeurtenissen hebben een impact. Ze nodigen ons uit om diep na te denken over de mysteries van het leven.

We geven een eenvoudig voorbeeld. Enkele maanden geleden heb je tijdens een opleidingscursus een persoon ontmoet tot wie jij je aangetrokken voelde. Je kreeg echter de kans niet om met hem of haar te praten.

Nu is het meerdere maanden later en nog steeds herinner jij je hun gezicht. Dan zie je op een middag plots deze persoon in de verte terwijl die in het winkelcentrum aan het winkelen is.

Verbazing is het eerste waartoe een dergelijk betekenisvol toeval (of synchroniciteit die een innerlijke wens verbindt met een externe gebeurtenis) leidt. Daarna verschijnen de rusteloosheid en de onderdrukte emoties die jou tegenhouden om te weten hoe te reageren.

Helaas is niets doen een kans missen. Dat komt omdat een niet-onderzochte en niet-uitgeprobeerde match net als een ongeopende brief is. Je zal dan nooit weten wat het lot voor jou in petto had.

Worden toevalligheden en kansen gecreëerd?

Enkele tientallen jaren geleden hebben vele wetenschappers ter wereld, waaronder natuurkundigen, economen en journalisten de Serendipity Society opgericht. Het doel is eigenlijk heel eenvoudig. Het enige dat ze willen, is het fenomeen toevalligheden begrijpen.

Het feit wat ze echter al vanaf het begin niet opmerken, is dat toevalligheden gecreëerd worden. Wat voor onze neus gebeurt, hangt af van onze persoonlijkheid, openheid en nieuwsgierigheid.

Het is ook afhankelijk van het vermogen van iemand om te observeren en betekenisvolle voorvallen te waarderen. Iemand die dus zelden rondkijkt, die zelden zijn routine verandert en een onbuigzame geest heeft, zal dit fenomeen nooit waarderen.

Het beantwoordt opnieuw aan de idee van de wiskundigen Persi Diaconis en Frederick Mosteller. Zij beklemtoonden dat geluk subjectief is.

Anderzijds verdedigde Carl Jung de theorie van de unus mundus (dat is Latijn voor “één wereld”). Hij beweerde dat de psychische en de materiële wereld eigenlijk dezelfde entiteit zijn. Volgens hem zijn de waarnemer en zijn werkelijkheid dus één en dezelfde.

Besluit

Wetenschappers ontkennen niet, en dit in tegenstelling tot de theorieën van Jung, dat toevalligheden plaatsvinden. Wij maken ze namelijk soms mogelijk. Als een wetenschapper niet met bepaalde elementen zou experimenteren, dan zouden er geen verbazingwekkende kansen zijn.

Als we dus thuis zouden blijven en niet met een kinderlijke nieuwsgierigheid, vertrouwen en openheid naar de wereld zouden kijken, dan zouden we de magie van geluk niet waarderen.

Je moet echter een eenvoudige regel onthouden: toevalligheden vinden plaats zodat je gebruik kan maken van de kansen die ze je bieden.