Wat is een utopie eigenlijk precies?

In dit artikel leggen we je uit wat een utopie precies inhoudt.

“Utopie” is een gangbaar woord in ons dagelijks leven. Het is een nuttig argument of tegenargument bij het bespreken van de ideale of hypothetische samenlevingen. Het kan echter een veel diepere betekenis hebben dan wat onze samenleving ons laat zien. Daarom is het belangrijk om ons een vraag te stellen: wat is echt een utopie?

Laten we allereerst de etymologie van dit concept bekijken. De term utopie komt van het Griekse woord ‘ou-topos’, wat letterlijk ‘geen plaats’ betekent, wat een plaats vertegenwoordigt die niet bestaat. De eerste keer dat dit woord werd gebruikt, was in de roman van Thomas More, ‘Utopie’. 

Dit beroemde verhaal speelt zich af op een eiland met een vredige en idyllische regering. Het bekritiseert daarnaast de politieke organisatie in de XV en XVI eeuw.

Om het begrip utopie beter te begrijpen, concentreren we ons op de definitie en het nut ervan in dit artikel. Dit zal ons helpen de term te gebruiken terwijl we vermijden dat we de de smalle grens over steken die een utopie definieert als iets dat onmogelijk en onhaalbaar is.

Definitie van utopie

Al heel lang droomt de maatschappij van een idyllische wereld en van een manier om een ​​perfecte samenleving te hebben. Dit is waar het gebruik van de term utopie begon. Het bestaat uit de theorie van hoe een perfecte samenleving zou moeten zijn, inclusief haar regering, gemeenschap en hun mensen.

Een belangrijk aspect is dat deze hypothetische wereld geen onmiddellijke toepasbaarheid naleeft en geen politiek systeem zoekt dat kan worden toegepast op de huidige context van de wereld.

Wanneer dit idee wordt getheoretiseerd, is het de bedoeling om te zoeken naar het best mogelijke systeem. Het is alleen bedoeld om een ​​idee in theorie vorm te geven, zonder rekening te houden met de moeilijkheidsgraad bij het toepassen van een dergelijk idee of systeem op de echte wereld.

Daarom kunnen we hypothetisch de perfecte samenleving creëren. Het idee van een perfecte samenleving is echter enigszins ambigu en subjectief. Het idee is in de loop van de geschiedenis constant veranderd en is afhankelijk van het perspectief van elke persoon.

Voorbeelden van utopieën

We kunnen vele voorbeelden van een utopie door de geschiedenis heen vinden. Plato’s utopie is misschien wel een van de oudste. In deze utopie was de samenleving verdeeld in drie klassen. De leden werden afhankelijk van hun vaardigheden toegewezen aan elke klas.

De drie klassen waren de politieke klasse, de militaire klasse en de klasse van boeren. Als gevolg daarvan zou een goede werking en beheer van deze drie klassen leiden tot een perfecte en vreedzame samenleving.

We kunnen ook meer moderne utopieën vinden, zoals het utopisch socialisme. Het doel van dit idee was om het kapitalisme en de uitbuiting van individuen voor hun werk te bekritiseren. Deze utopie is gebaseerd op een coöperatieve en zelfsturende samenleving.

De optimale ontwikkeling van de samenleving zou tot stand komen als gevolg van wederzijdse ondersteuning, collectief werk en besluitvorming door middel van vergaderingen.

Utopie en zijn nut

Utopie is een diepzinnig onderwerp met een breed scala aan ideeën, op grote schaal gebruikt door filosofen, denkers en politici. De vraag is echter: wat is het nut van het creëren van een ideale en perfecte samenleving in theorie wanneer het moeilijk is om in het echte leven toe te passen?

Veel mensen geloven ten onrechte dat utopieën geen pragmatisme hebben of dat ze alleen maar een literair doel hebben, maar deze ideeën zijn verre van waar.

Bij het waarderen van de bruikbaarheid van een utopie, kunnen we 4 verschillende functies overwegen. Deze zullen variëren afhankelijk van het standpunt van de auteur bij het creëren van een idyllische samenleving. Dit zijn de 4 verschillende functies:

• Kritiek: het doel is om de huidige sociale organisatie te bekritiseren. Het construeren van een utopisch systeem helpt meten hoe verkeerd de huidige samenleving is. Dit moedigt mensen aan om het huidige systeem in twijfel te trekken en de behoefte aan verandering te waarderen.
• Evaluatief: deze functie, die nauw verwant is aan de vorige, benadrukt het belang van utopie in de studie van verschillende samenlevingen. Utopieën helpen de verschillende methoden van sociale organisatie te overdenken en ons eigen politieke en sociale systeem beter te begrijpen.
• Hoopvol: we kunnen ook een meer humanistische kant van het probleem overwegen. Sommige utopieën hebben de mogelijkheid om hoop te genereren. Het doel is om het idee over te dragen dat een betere samenleving mogelijk is.
• Leidraad: een utopie moet een doel zijn. Het vestigen van een perfect of ideaal doel helpt gestage vooruitgang te verzekeren en breekt de valse illusie dat we in een perfecte samenleving leven.

Utopieën en het nastreven van doelen

De term utopie is meestal een symbool van het onmogelijke. Het heeft de connotatie van iets dat idealistisch is en van weinig nut is in de samenleving.  Deze indruk is echter verkeerd. Utopieën helpen ons om een doel te identificeren en dienen als leidraad. Dit is belangrijk omdat mensen altijd het beste willen nastreven.