Wat gebeurt er in je hersenen als je twijfelt tussen liefde en haat?

Heb je wel eens een gevoel van haat ervaren tegenover een persoon van wie je houdt? Deze tegenstrijdige ervaring komt vaker voor dan je misschien denkt. In feite heeft het een neurologische verklaring. In dit artikel leggen we het uit.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Valeria Sabater.

Laatste update: 11 december, 2022

Heb je ooit een stormachtige relatie meegemaakt? De meesten van ons zijn partij geweest in extreem gepassioneerde relaties die op een gegeven moment, zonder dat we echt wisten waarom, tot haat hebben geleid. Er zijn ook sommige relaties tussen broers en zussen die laveren tussen medeplichtigheid en ruzie. Om over bepaalde vriendschappen nog maar te zwijgen.

Er zijn zelfs momenten dat je je beste vrienden haat. Dan, kort daarna, vind je ze de beste mensen ter wereld. Inderdaad ben je als mens in staat om echt complexe emotionele toestanden te ervaren, waarin emoties aanwezig zijn waarvan je zou kunnen zeggen dat ze tegengesteld of onverenigbaar zijn. Waarom gebeurt dit? Is er een soort fout in het menselijk brein?

Er is meer dan één stap tussen liefde en haat. In feite is er een dubbele rijbaan met twee rijstroken. De krachtigste en meest bepalende emoties van de mens zijn ook het best bekend bij de neurowetenschap. Daarom kan dit veld enkele interessante verklaringen geven over waarom we het onthutsende gevoel ervaren van iemand lief te hebben en hem tegelijkertijd te haten.

Liefde en haat in de hersenen

Liefde kan in enkele seconden veranderen in haat. Inderdaad, in minder tijd dan het kost om met je vingers te knippen, kan je wereld op emotioneel niveau volledig veranderen. Deze vreemde alchemie trekt al lang de aandacht van film, televisie en literatuur. En natuurlijk de wetenschap. Je hoeft maar een meningsverschil te hebben om de explosieve en verontrustende emotie van haat onmiddellijk op te roepen.

Er wordt vaak gezegd dat je alleen kunt haten wie je liefhebt. Hoewel deze zin uiterst poëtisch is, kun je in werkelijkheid ook degenen haten met wie je geen relatie hebt. De haat die je voelt tegenover iemand die dicht bij je staat kan echter een unieke en soms zelfs gevaarlijke ervaring zijn.

Haat kan vaak leiden tot agressiviteit. Dit komt vaak voor in emotionele en familiale contexten. Een voorbeeld is het geweld dat ontstaat in paren of in ouder-kind banden. Als zodanig zijn er echt momenten waarop je degenen van wie je het meest houdt pijn doet.

Het insulaire gebied: het territorium van emotionele kwelling

Dankzij de vooruitgang in neuro-beeldvormende technieken begrijpen we nu veel mysteries in de wereld van de neurowetenschappen. Liefde en haat in de hersenen worden bijvoorbeeld al geruime tijd bestudeerd met magnetische resonantie beeldvorming. Een van de meest opmerkelijke studies (Engelse link) werd uitgevoerd door het University College of London (UK) in 2008.

De onderzoekers ontdekten dat de insula het hersengebied is dat intensiteit en emotionele valentie (of de ervaren emotie positief of negatief is) moduleert . Ze ontdekten dat dit gebied het excitatie-effect van emotie produceert.

Dit is een verschijnsel waarbij een emotionele toestand in enkele seconden verandert van positiviteit (liefde) naar negativiteit (haat). De insula onderwerpt je aan die toestanden van absolute ambivalentie waarin je afwisselt van de meest intense genegenheid tot de meest verwoestende minachting.

Liefde en agressiviteit delen dezelfde hersengebieden

Liefde en haat in de hersenen delen dezelfde paden en hersenstructuren. De neuroloog Semir Zeki is een van de auteurs van het hierboven geciteerde werk. Hij wijst erop dat zowel de insula zelf als de putamen geactiveerd worden tijdens deze twee emoties.

Er wordt geen onderscheid gemaakt. Daarom ervaar je verliefdheid in dezelfde neurale gebieden dat je haat, minachting en een compleet gebrek aan genegenheid voor iemand voelt.

In feite kunnen agressiviteit en gewelddadig gedrag geactiveerd worden in de putamen en de insula. Het is nogal verrassend om te denken dat gebeurtenissen als het verlangen naar wraak en het toebrengen van schade verwerkt worden in dezelfde structuren die bemiddelen bij romantische liefde.

Dat gezegd hebbende, verklaart het wel veel gewelddadig gedrag binnen relaties. Er zijn mensen die, gedreven door jaloezie, kortstondige haat of een gebrek aan genegenheid, de storende emotie omzetten in agressie. En dat doen ze ondanks dat ze houden van de persoon die ze kwetsen.

Uiteraard zijn er nog veel meer variabelen die bemiddelen bij dit soort reacties, zoals impulsbeheersing of de opvoedingsmodellen waarmee we zijn opgevoed.

Emotionele ambivalentie heeft een doel

Het kan een verontrustende gedachte zijn dat liefde en haat in de hersenen een soort tweerichtingsweg zijn die bij bepaalde mensen misschien een mechanisme is dat geweld uitlokt. Aan de andere kant is er nog een ander idee om over na te denken.

Het is het feit dat emotionele ambivalentie, die wordt opgevat als het ervaren van twee tegenstrijdige gevoelens tegelijkertijd, zowel een doel als een betekenis heeft.

Dr. Laura Rees en collega’s van de Universiteit van Michigan (VS) gaven in een studie aan (Engelse link) dat dit ongemakkelijke gevoel ons in de richting van zelfbewustzijn drijft. Het zorgt er ook voor dat we ons verplicht voelen een oordeel te vellen of een beslissing te nemen.

Het psychologische ongemak dat voortvloeit uit tegenstrijdige gevoelens leidt tot ongemak. Het suggereert dat er iets niet goed gaat in een relatie dat opgelost moet worden. Dit is waar processen als reflectie en emotionele intelligentie om de hoek komen kijken.

Probeer daarom, voordat je je laat meeslepen door geschreeuw en meningsverschillen, in gesprek te gaan om jullie verschillen op te lossen. Het is belangrijk om de liefde altijd de haat te laten overwinnen.