Waarom zijn we slecht in het nemen van rationele beslissingen?

We zijn allemaal soms irrationeel. Hoe ingewikkelder onze noodzakelijke beslissingen zijn, hoe irrationeler we vaak zijn.

Het lijkt alsof steeds meer mensen hun beslissingen laten beïnvloeden door emoties en niet door logica. Waarom hebben we het zo moeilijk om rationele beslissingen te nemen? Deze vraag is het kernthema van vele debatten, onderzoek en wetenschappelijke theorieën. In dit artikel zullen enkele sleutelaspecten van deze kwestie bekijken.

We zullen proberen aan te tonen dat mensen veel rationeler zijn dan ze denken. Op een systematische manier leggen we uit hoe we redeneren. Niemand is vrijgesteld van het gebruik van een verkeerde logica. We zijn allemaal soms irrationeel. Hoe ingewikkelder onze noodzakelijke beslissingen zijn, hoe irrationeler we vaak zijn.

We kunnen irrationaliteit alleen omschrijven in tegenstelling tot rationaliteit. Dus zullen we het eerst hebben over wat het betekent om rationeel te zijn. Rationaliteit neemt twee vormen aan:

• De eerste vorm is de rationele gedachte. De rationele gedachte leidt tot de conclusie die waarschijnlijk juist is aangezien je met alle beschikbare kennis rekening gehouden hebt. Het is ingewikkelder om op deze manier beslissingen te nemen. Dat komt omdat je alle variabelen in overweging hebt moeten nemen.
• De andere vorm van rationaliteit is op een bepaalde manier handelen. Het is een manier die toelaat dat het individu met de informatie die hij ter beschikking heeft, de beste kans heeft om zijn doel te bereiken.

Waarom is het zo moeilijk om rationele beslissingen te nemen?

Het boek Irrationality: The Enemy Within geeft een antwoord op de vraag waarom we zovele fouten maken wanneer we proberen te redeneren en problemen op te lossen.

Het verschaft een sceptische maar hoopvolle kijk op ons vermogen tot logisch denken en tot handelen op basis van dit logisch denken. Bovendien leert het de lezers verschillende procedures die ze kunnen opvolgen en hun vermogens verbeteren.

Je zal niet in staat zijn om al je problemen met deze procedures op te lossen die de auteur, Stuart Sutherland, voorstelt. Als je de informatie uit dit boek vroeger gehad had, dan had je waarschijnlijk minder slechte beslissingen genomen.

De mechanismen van irrationaliteit bestuderen is een weg naar zelfkennis. Het verschaft je ook een beter begrip van hoe de samenleving werkt.

Gehoorzaamheid, aanpassing, beschikbaarheidsfout, organisatorische onzin, foutieve samenhang, het halo-effect, het omstandereffect, stereotypen… dit enkele dingen die wetenschappers bestuderen als mogelijke bronnen van slecht redeneren.

Anderzijds heeft rationaliteit ook te maken met beslissingen nemen. Mensen denken vaak dat je een rationele persoon bent als je keuzes jou naar je einddoelen leiden. Gebeurt dat niet, dan ben je geen rationele persoon.

Er zijn verschillende psychologische factoren die jou ertoe brengen om goede beslissingen te nemen. De voornaamste factoren zijn het vermogen om het oordeel uit te stellen, de complexiteit van de beslissing en de emotionele invloed.

Besef je dat je in de valkuil trapt van je eigen irrationeel denken?

Overtuigingen komen niet rechtstreeks uit de werkelijkheid. Soms zijn ze afkomstig van de behoefte om je zelfbeeld in stand te houden. Als je bijvoorbeeld gelooft dat anderen niet betrouwbaar zijn, dan komt dit misschien omdat jij jezelf in vergelijking met hen als een eerlijke persoon moet zien.

Jouw ijzersterke overtuigingen verbergen dus soms gewoon diepe angsten. Ze kunnen ook een projectie zijn van kenmerken of eigenschappen die je niet wil aanvaarden. Dat komt omdat ze tegenstrijdig zijn met het ideaalbeeld dat je van jezelf hebt.

Soms voelen we ons te comfortabel. We willen dan niet veranderen.Wanneer je iets gelooft, dan kies je de gemakkelijkste positie die jou toelaat om onbeweeglijk te blijven.

Je hoeft dan niet te veranderen of blijven verder zoeken. Het maakt niet uit wat je gelooft. Zodra je besloten hebt dat jouw overtuiging waar is, is jouw zoektocht voorbij. Dat is één ding dat kan leiden tot logische fouten.

Kan je jezelf trainen om rationele beslissingen te nemen?

Je kan jezelf trainen om op een bepaalde manier te denken. Sinds je klein was, hebben de mensen in je leven jou alle soorten gedragingen geleerd die te maken hebben met persoonlijke hygiëne.

Je tanden poetsen, een douche nemen, je nagels verzorgen, eten, je leren aankleden, enzovoort. Wat hebben ze je echter geleerd over geestelijke hygiëne? Over zorg dragen voor je psyche?

Om te beginnen moet je erkennen dat je geest je soms misleidt. De werkelijkheid die je rond jou waarneemt, doorkruist enkele filters vóór jij het verwerkt.

Dat betekent dat dezelfde gebeurtenis (zoals bijvoorbeeld veranderingen, relatiebreuken of onverwachte situaties) op heel verschillende manieren geïnterpreteerd kan worden. Je kan dit als een prachtige kans of als iets heel slecht zien.

Deze geestelijke filters zijn zo krachtig dat ze valkuilen kunnen worden. Ze houden je in de val en veroorzaken soms onaangename emoties. Bovendien kunnen ze ervoor zorgen dat je slechte beslissingen neemt of dat je overhaaste besluiten trekt.

Richtlijnen om rationele beslissingen te nemen

Het goede nieuws is dat je uit je eigen intellectuele valkuilen kan ontsnappen. Om hierin te slagen moet je zorg dragen voor je geest. Hoe kan je dit doen? Volg deze rationele richtlijnen op. Je zal het gemakkelijker vinden om rationele beslissingen te nemen en je problemen op te lossen.

• Ga op zoek naar bewijs of argumenten die jouw overtuigingen tegenspreken.
• Neem een uitspraak niet zomaar als waar aan omdat je een deel ervan gelooft.
• Onthoud dat van mening veranderen in het licht van nieuw bewijs een teken van kracht is en niet van zwakheid.
• Probeer om je niet te laten meeslepen om tot een handeling over te gaan die je aanvankelijk niet zou gekozen hebben.
• Raak niet verstrikt in een groepsmentaliteit. Als je het niet op je eentje zou doen, doe het dan ook niet alleen maar omdat anderen het doen.

Met de tips in dit artikel kan je wellicht niet al jouw fouten bij het nemen van beslissingen oplossen. Toch kan je waarschijnlijk met een klein beetje inspanning rationelere beslissingen nemen en beter begrijpen hoe de wereld werkelijk werkt.