5 opties om je kritische denkvaardigheden te verbeteren

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Valeria Sabater.

Laatste update: 27 december, 2022

Als je je kritische denkvaardigheden een verbetert, zul je een groots en geweldig constructief “wapen” bezitten. Uiteindelijk kan een beetje gezonde scepsis met genoeg persoonlijke ethiek en een open geest ons aanzienlijk helpen. Deze dingen zullen ons namelijk toestaan om kritisch te denken over alles wat we tegen komen.

Misschien ben je ervan op de hoogte dat we in een post-truth tijdperk leven. Overdreven of niet, kritische denkvaardigheden zijn dus wel degelijk nodig. Als we toegeven dat we ons in een “waarheidscrisis” bevinden waarin we ons vaak op onze emoties beroepen om onze acties te beïnvloeden, dan is het van essentieel belang dat we dit op de best mogelijke manier doen.

Een studie uitgevoerd door de Cambridge University uit januari 2018, benadrukte een belangrijk punt. Uit dit onderzoek bleek namelijk dat naast iemands IQ en iemands streven om intelligent te zijn, een goed vermogen tot kritisch nadenken onze levens kan verbeteren.

De auteurs van dit onderzoek constateerden dat iemand met een kritisch denkvermogen in staat is tot het maken van betere keuzes. 

Daarnaast zal diegene minder kwetsbaar zijn voor schommelingen in de interesses van het algemene publiek of schommelingen in de politiek. Zo iemand zal in staat zijn om zijn problemen op een meer creatieve, onafhankelijke en effectieve manier op te lossen.

We hebben dus een fantastisch psychologisch middel gevonden waar we absoluut meer mee moeten werken. We hebben de mogelijkheid om onze kritische denkvaardigheden te verbeteren. De volgende strategieën zullen ons hiermee helpen.

Hoe je je kritische denkvaardigheden kunt verbeteren

Niemand wordt geboren met een aangeboren vaardigheid tot kritisch nadenken. Niet iedereen kan van begin af aan kritisch nadenken over alles wat hij tegenkomt in zijn leven. Hiervoor moet je oefenen, leren en de kennis eigen maken. Het is een doorlopend feedbackproces waarbij je actief, ambitieus en erg gemotiveerd hoort te zijn.

Hieronder zetten we de manieren om je kritische denkvaardigheden te verbeteren op een rijtje.

1. Verbreed je perspectief; leg je niet neer bij slechts één optie

Als een erkend expert op dit exacte moment zou zeggen dat de wereld morgen ten einde zou komen, zou 50% van de mensen waarschijnlijk direct op zoek gaan naar een bunker. 25% van de mensen zou alles doen om een alternatief te vinden, ofwel een strategie om de apocalyps te voorkomen.

De andere 25% zou sceptisch zijn. Deze mensen zouden het volgende vragen: “Komt de wereld morgen echt ten einde? Wie heeft dit bedacht?”

Gezonde, slimme en geoefende scepsis is zonder twijfel de eerst filter waardoor we nieuws, meningen, aantijgingen en dagelijks commentaar doorheen halen.

2. Wees proactief, niet reactief

Velen van ons reageren op het leven in plaats van dat we het daadwerkelijk beleven. We reageren op problemen, moeilijkheden en uitdagingen. Dat doen we zonder echt door te hebben dat er andere manieren zijn om te leven — zoals op een proactieve manier. Wat wil “proactief” in deze zin echter zeggen?

• Het betekent dat we niet stil zitten en slechts toekijken terwijl dingen om ons heen gebeuren zonder onze inbreng. Breng dingen teweeg, ga op zoek naar uitdagingen. Leer hiervan door nieuwe middelen te gebruiken, door doelen te stellen en hier elke dag naartoe te werken.
• Onze kritische denkvaardigheden omvatten de psychologische kracht die het makkelijker voor ons maken om op een meer vaardige en nadenkende manier te handelen. In andere woorden: reageer niet direct onnadenkend of overdreven op een moeilijke of complexe situatie. Pas je nieuwe focus in plaats daarvan toe om problemen te bekijken met een meer constructieve, gecentreerde, aanpasbare en geniale houding. Iedere uitdaging zal een les zijn.

3. Een meer ethische denkwijze

In onze maatschappij, is zwart-wit (ofwel gepolariseerd) denken ontzettend in. Iets is veelal of goed, of slecht. Mensen zijn het veelal of geheel eens met je idealen en waarden, of helemaal niet. Je bent meestal een vriend of een vijand. Dat ene ding is of blauw, of rood. Wat winnen we echter met het toepassen van deze morele filters? Weinig, zo blijkt.

Als we in staat zijn om onze kritische denkvaardigheden in te zetten waarbij het normaal is om na te denken over deze dichotomieën en deze te relativeren, zal dit ons iets bijzonder waardevols leveren.

We kunnen hierdoor namelijk leren om te genieten van het nadenken over verschillende perspectieven. We stellen ons hiermee open voor een hele reeks aan meningen, karaktertrekken en eigenschappen. Dit zal ons eindeloos verrijken.

4. Een groter gevoel voor humor, alsjeblieft

Een groot gevoel voor humor gaat hand in hand met intelligentie. Iemand die weet hoe hij de spot met zichzelf moet drijven, die in staat is om wat licht in de duisternis te vinden en die met de realiteit kan spelen en deze zo kan relativeren en met elegantie transformeren, bezit een enorme gave. Deze gave is originaliteit.

• Je kritische denkvermogens zijn dus ook een middel om je heldere kijk op de realiteit te demonstreren.
• Tegelijkertijd vermijd je frustratie, zinloze ruzies en verkeerde interpretaties die nergens toe leiden.

5. Wees je bewust van je cognitieve vervormingen

Als we toestaan dat onze vitale focus vast komt te zitten in cognitieve vervormingen, ofwel cognitieve bias, kunnen we alleen maar zien wat de grenzen van ons kritisch denkvermogen toestaan. Bij deze cognitieve vervormingen kun je onder andere denken aan:

• Pessimisme
• Generalisatie
• Mensen op de voet volgen
• Een gepolariseerde focus
• Een selectief aandachtsvermogen

We moeten ons bewust zijn van deze veelvoorkomende maar irrationele tactieken van onze geest. We moeten relativeren, onze visie uitbreiden en simpelweg ons geheugen aanspreken. Het is belangrijk dat we ons herinneren dat we vaak net zo kritisch naar onszelf moeten zijn als dat we naar anderen zijn. Dit biedt mogelijkheden tot groei.

Concluderend kunnen we stellen dat het verbeteren van kritische denkvermogens veel tijd vergt. Als je echter een behoorlijke ontwikkeling wil doormaken op dit vlak, is het belangrijk om een enkel advies te herinneren: bevrijd jezelf van je gedachten en je grenzen. 

Breek de spijlen van je kooi, observeer de wereld met bescheiden ogen en wees je bewust van alle dingen die je nog kunt leren en van alle kansen die je nog te wachten staan.