Waarom plaatsen we foto's op Instagram?

De manier waarop we omgaan met Instagram of welk social media platform dan ook is niet willekeurig. Talrijke studies tonen correlaties aan tussen selfies, bewerkte foto's en het zoeken naar likes, en psychologische aandoeningen en persoonlijkheidskenmerken.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Loreto Martín Moya.

Laatste update: 19 augustus, 2023

Het uploaden van foto’s naar Instagram, en sociale media zelf, als geheel, heeft een relevante rol gekregen in het sociale functioneren van onze cultuur.

Verre van een mechanisme te zijn om gewoon goede tijden te delen, suggereert het uploaden van foto’s bepaalde verlangens, ambities en persoonlijkheidskenmerken. Die hebben niets te maken met de hoofdfunctie van sociale media, namelijk het verbinden van mensen.

We kunnen de manier waarop we Instagram gebruiken in verband brengen met hoe we zijn. Met andere woorden, het gebruik dat we maken van Instagram (en soortgelijke sociale media) is tot op zekere hoogte een weerspiegeling van onze geestelijke gezondheid. Dat geldt ook voor de psychologische constructie die we presenteren wanneer we op de deel-, like-, of commentaarknop drukken.

De meest relevante studies die gegevens hebben verzameld en conclusies hebben getrokken over ons gedrag op Instagram worden hieronder gepresenteerd. Deze gebaren lijken misschien willekeurig, maar zoals elke handeling die in menselijk gedrag besloten ligt, hebben ze veel te zeggen en uit te drukken over de persoon die ze uitvoert.

Persoonlijkheidstrekken en fotobewerking

Laten we eens kijken naar de grote vijf persoonlijkheidstrekken die ontwikkeld zijn door auteurs als Goldberg en Digman (1990):

• Openheid voor ervaringen.
• Neuroticisme.
• Extraversie.
• Vriendelijkheid.
• Consciëntieusheid.

Persoonlijkheidstrekken definiëren niet hoe iemand is. Het zijn dimensionale categorieën die sommige van onze meest stabiele gedragspatronen kunnen helpen verklaren. In feite dienen ze als elementen die ons helpen bepaalde psychologische of lichamelijke aandoeningen te voorspellen. Hogere niveaus van neuroticisme wijzen bijvoorbeeld op een groter aantal coronaire incidenten.

Ferwerda, Schedl, en Tkalcic (Engelse link) ontdekten in 2016 een correlatie tussen het soort foto dat werd gekozen en bepaalde persoonlijkheidskenmerken. Ze ontdekten bijvoorbeeld dat mensen met een hogere waardering voor openheid voor ervaring koele, verzadigde kleuren gebruikten in foto’s. Ook vertoonden deze foto’s weinig gezichten.

Aan de andere kant uploadden mensen met een hoge score voor consciëntieusheid meestal zowel verzadigde als onverzadigde foto’s. Mensen met hogere niveaus van neuroticisme uploadden meer foto’s met een hoge helderheid.

In deze studie legden ze bloot hoe iemands persoonlijkheid zich kan manifesteren in de manier waarop ze de foto’s die ze op Instagram delen bewerken.

Klinische entiteiten via een foto

Afgezien van persoonlijkheidskenmerken hebben andere onderzoekers ook sociale media gebruikt om psychologische aandoeningen op te sporen. Zij menen zelfs dat het een krachtig instrument kan worden voor de preventie van bepaalde psychische aandoeningen. Tenminste, als ze vroeg kunnen worden opgespoord voordat de aandoeningen zich volledig hebben ontwikkeld.

Een onderzoek (Engelse link) van Reece en Danforth (2017) gebruikten machine learning tools op foto’s op Instagram om markers van depressie te identificeren. Ze zochten naar correlaties en vonden die.

In feite voorspelde volgens deze auteurs verhoogde tint, samen met verminderde helderheid en verzadiging in foto’s, de ontwikkeling of aanwezigheid van een depressieve stoornis. Verder vonden ze dat deelnemers met een depressieve stoornis over het algemeen minder filters toepasten.

Interessant is dat ze ook ontdekten dat de meest gelikete berichten onder hun studiedeelnemers werden geüpload door deelnemers met de diagnose depressie.

Een ander interessant feit was dat, hoewel depressieve mensen vaker foto’s met gezichten plaatsten, er meestal minder gezichten in de foto’s zaten dan in die van een deelnemer die niet aan een depressie leed. Misschien was het weergeven van de vermindering van hun sociale kring een gevolg van hun depressie.

De belangrijkste conclusie van deze studie was dat bepaalde tekenen van depressie al vóór de eerste diagnose van depressie ontdekt hadden kunnen worden (Reece en Danforth, 2017).

De selfie en het depressieve individu

Deze zelfde auteurs probeerden te onderzoeken waarom bij depressieve mensen een hoger percentage gezichten op hun foto’s verscheen. Ze maakten geen onderscheid tussen het type gezicht dat verscheen.

Op basis hiervan bouwden ze een interessante hypothese op. Ze beweerden dat net zoals de taal van mensen met een depressie meestal op zichzelf gericht is – zoals tot uiting komt in het gebruik van de eerste persoon – dit ook kan gebeuren met foto’s. Inderdaad werden, zoals we eerder vermeldden, meer foto’s met gezichten gepubliceerd, maar de heterogeniteit van de gezichten was laag.

De auteurs veronderstelden dat dit kwam doordat de foto’s selfies of zelfportretten waren van de depressieve persoon.

Liken via de like

Instagram en sociale media hebben niet alleen een fundamentele rol gespeeld in de cultuur van onze samenleving en in hoe we ons verhouden tot onze omgeving. Het heeft ook een rol gespeeld in hoe we ons tot onszelf verhouden.

Het doel van sociale media is om ons verbonden te houden. Er ligt echter een nog belangrijker doel aan ten grondslag. Dat is het behoud en de instandhouding van het zelfbeeld.

Paradoxaal genoeg werkt Instagram als zowel een dief als een verschaffer van eigenwaarde. Niet alleen is het de enige manier geworden – blijkbaar – om ons zelfconcept te voeden, maar het heeft ook de macht om naar believen geestelijke gezondheid aan ons te geven en te nemen.

Terwijl vergelijking ons gevoel van eigenwaarde wegneemt, versterkt de ‘like’ ons. In een onderzoek (Engelse link) van Dumas, Maxwell, Davis en Giulietti (2017) gaf 90 procent van de deelnemers toe Instagram te hebben gebruikt op zoek naar likes (like-zoekgedrag). Deze auteurs onderscheidden twee soorten van dit soort gedrag.

• Normatief zoeken. Van het gebruik van filters tot het opnemen van hashtags. Deze gedragingen worden algemeen geaccepteerd door gelijken. Dat wil zeggen, het wordt begrepen waarom ze gebruikt worden. Daarom wordt in deze gevallen het zoeken naar een like begrepen.
• Niet-normatief zoeken. Hierbij gaat het om meer lastige handelingen, zoals het veranderen van ons lichaam of gezicht met programma’s. Tot 55 procent van de deelnemers gaf toe dit te doen. Ze ontdekten ook dat mensen die niet-normatieve zoekmiddelen gebruikten meer kans hadden op problemen met hun gevoel van eigenwaarde. Ook ervaarden zij gevoelens van ontevredenheid. Dit betekende dat ze in de toekomst moeite zouden hebben om de zin en het doel van hun leven te vinden.

Is Instagram een indicator van narcisme?

Talrijke studies hebben geprobeerd het verband te vinden tussen narcisme en Instagram. In feite is aangetoond dat mensen met een hoog niveau van narcisme veel actiever zijn op sociale media. Ze gebruiken het voor zelfpromotie met meer frequentie en intensiteit dan mensen zonder deze eigenschap (Dumas, et al., 2017).

Narcistische mensen bezitten een opgeblazen zelfbeeld en een pathologische bewering van ‘ik’. Bovendien denken ze dat ze zowel uniek als bijzonder zijn. In hun zoektocht naar macht over anderen en hun perceptie van controle over het gedrag van anderen hebben narcisten de neiging om foto’s van anderen te ‘liken’.

Het doel daarvan is om een wederkerige ‘like’ te ontvangen. In feite lijken selfies vooral typisch te zijn voor narcistische mensen. Dat komt door hun behoefte aan de perceptie van leiderschap en autoriteit (niet per se negatieve eigenschappen) en het tonen van grandioosheid.

Narcistische mensen hebben behoefte aan controle over de manier waarop anderen hen zien en beschouwen. Sheldon en Bryant (2016) ontdekten het volgende. Hoe groter het narcisme, hoe meer tijd er wordt geïnvesteerd in het bewerken van een foto. Dit is niet alleen om te controleren wat de ander denkt. Het gaat er ook om om hen te laten denken dat de narcist ‘cool’ en creatief is.

De kwetsbare en de grandioze narcist op Instagram

Men vond een positief verband tussen de grandioze narcist – dominant en extravert – en het delen van foto’s van het fysieke uiterlijk. Er werd ook een verband gezien tussen de kwetsbare narcist – neurotisch en onzeker – en het verzoek om volgers en nieuwe vrienden.

Langs deze lijnen vonden Paramboukis, Skues en Wise (2016) in onderzoek (Engelse link) dat individuen met hoge niveaus van kwetsbaar narcisme Instagram gebruiken om hun populariteit te vergroten. Anderzijds zoeken grandioze narcisten de aandacht op zichzelf in de zoektocht naar bewondering.

Instagram voor diagnostisch zoeken, niet voor ‘likes’

De gepresenteerde studies onthullen veel over wat ons gedrag op Instagram kan onthullen. Niet alleen als sociologisch verschijnsel, maar ook als ondersteuning voor het opsporen en voorkomen van belangrijke klinische entiteiten op mentaal niveau.

Ten slotte zouden we, als we causale verbanden zouden kunnen vaststellen, ook criteria kunnen specificeren om depressieve, anxiogene of eetstoornissen op te sporen.

We zouden ook bepaalde persoonlijkheidskenmerken kunnen aanwijzen die verband kunnen houden met specifieke gedragingen. Bijvoorbeeld die welke erkenning zoeken of de aanwezigheid van een verslaving weerspiegelen.