Waarom is gapen aanstekelijk? Lees het hier!
Heb je ooit wel eens gehoord over het echofenomeen? Het is wanneer mensen automatisch de woorden of acties van anderen herhalen. Een voorbeeld van een echofenomeen is wanneer we iemand zien gapen en we dit vrijwel onmiddellijk nadoen. Maar waarom is gapen aanstekelijk? Verklaart een neurale basis dit fenomeen?
Psycholoog Robert Provine (1986) zei het volgende: “gapen kan de twijfelachtige onderscheiding hebben dat het het minst begrepen gewone menselijke gedrag is.” Kunnen we nu jaren later deze vraag oplossen door middel van neurowetenschappen? Is er maar één verklaring voor of meer dan één? Laten we erachter komen.
Waarom is gapen aanstekelijk?
Volgens een studie (Engelse link) van Romero et al. (2014), hoewel veel dieren gapen, lijken alleen mensen, chimpansees, honden en wolven ‘aanstekelijke’ gegaap te hebben. Maar waarom wordt gapen dan aanstekelijk? Laten we eens kijken naar het geval van mensen en wat enkele van de meest relevante verklaringen zeggen.
Activering van het motorisch gebied
Een groep wetenschappers van de Universiteit van Nottingham (Engeland) deed in 2017 onderzoek (Engelse link) dat verscheen in Current Biology. Ze probeerden een antwoord te vinden op de vraag waarom gapen aanstekelijk is.
Volgens de Engelse onderzoekers is deze actie te wijten aan een automatische reflex in je hersenen. Het wordt geactiveerd precies in het gebied dat de motorische functies bestuurt.
Volgens de studie zou de neiging om de geeuwen van andere mensen te volgen dus ontstaan in de primaire motorische cortex van de hersenen. Dit is het gebied dat verantwoordelijk is voor het uitvoeren van bewegingen door middel van neuronale impulsen.
Waaruit bestond het experiment om te onderzoeken of gapen aanstekelijk is?
In totaal namen 36 volwassen vrijwilligers deel aan het onderzoek. Ze leerden hoe ze hun geeuwen in bedwang konden houden. Vervolgens werden ze gevraagd om videoclips te bekijken waarin mensen gaapten. Uiteindelijk werden alle geeuwen die kwamen (inclusief de onderdrukte) geteld.
Door middel van transcraniële magnetische stimulatietechnieken (TMS) analyseerden onderzoekers de mogelijke relatie tussen de neurale basis van gapen en motorische prikkelbaarheid.
De groep ontdekte dat een persoon die vatbaar is voor ‘aanstekelijk gapen’ afhangt van de corticale prikkelbaarheid en fysiologische remming van hun primaire motorische cortex.
Dit zou verklaren waarom sommige mensen meer gapen en anderen minder. Het verklaart ook waarom sommige mensen het gapen van andere mensen lijkt te kopiëren en waarom anderen dit niet zo vaak doen.
Kunnen we gapen onderdrukken? Is gapen aanstekelijk?
Dus, zijn we bijna voorgeprogrammeerd om te gaan gapen als we iemand anders zien gapen. of kunnen we deze reflex onder controle houden?
Volgens dezelfde Engelse onderzoekers is de weerstand tegen deze aanstekelijkheid beperkt. Bovendien concludeerden ze ook dat het feit dat je je geeuw probeert te onderdrukken, de behoefte om te gapen juist zou kunnen vergroten.
Door elektrische stimulatie konden ze tijdens het experiment zelfs zien hoe de toenemende motorische prikkelbaarheid de neiging deed toenemen om het gapen van andere mensen na te doen. De waarheid is dus dat we aanstekelijk gapen niet echt kunnen beheersen, omdat we een aangeboren aanleg hebben om het te doen.
De oorzaken van bepaalde aandoeningen begrijpen
Deze studie kan ook onderzoekers helpen die andere aandoeningen bestuderen. Ze kunnen mogelijk nauwkeuriger de redenen achter stoornissen met verhoogde corticale prikkelbaarheid of verminderde fysiologische remming bepalen.
We hebben het hier onder meer over stoornissen zoals:
Bij deze aandoeningen kunnen patiënten bepaalde echofenomenen (zoals gapen), echolalie (herhaling van woorden of zinnen die door de andere persoon worden uitgesproken) of echopraxie (automatische herhaling van de handelingen van de andere persoon) niet vermijden.
Het hoofd van dit onderzoek, Georgina Jackson, hoogleraar Cognitieve Neuropsychologie aan het Institute of Mental Health in Nottingham, legt het volgende uit:
“We suggereren dat deze bevindingen met name belangrijk kunnen zijn om het verband tussen motorische prikkelbaarheid en het optreden van echofenomenen in een breed scala van klinische aandoeningen die verband houden met verhoogde corticale prikkelbaarheid en/of verminderde fysiologische remming, zoals epilepsie, dementie, autisme en het Tourette-syndroom beter te begrijpen.”
Verder voegt Jackson hieraan toe dat het patiënten met het Tourette-syndroom zou kunnen helpen door de motorische prikkelbaarheid te verminderen en vervolgens de tics te verminderen.
Andere verklaringen: empathie, genetica en synchronisatie
Voorafgaand aan deze studie probeerden andere wetenschappers deze vraag op een andere manier te beantwoorden. Velen van hen suggereerden dat het communiceren van empathie een mogelijke verklaring was.
Dus als we iemand zien gapen, voelen we onbewust met hem of haar mee. We maken hetzelfde gebaar zonder het te kunnen vermijden, alsof we hun spiegelbeeld zijn.
Deze theorie heeft veel aanhangers. Het suggereert dat het vermogen om te interpreteren hoe anderen zich voelen, ons ertoe zou brengen onszelf in hun schoenen te plaatsen of hetzelfde te voelen, zelfs bij zulke primaire acties als deze. Dus als je iemand anders ziet gapen, kun je jezelf er niet van weerhouden hetzelfde te doen.
Sommige onderzoeken die proberen uit te leggen waarom gapen aanstekelijk is, verwijzen naar de activering van bepaalde hersencircuits die kenmerkend zijn voor empathie. Dit zijn de circuits die de bekende spiegelneuronen bevatten. Deze neuronen zouden fungeren als een interne reflex van de bewegingen die we bij andere mensen waarnemen.
Een andere mogelijke verklaring voor dit fenomeen heeft te maken met communicatie en synchronisatie. In verband hiermee stelt onderzoeker en hoogleraar psychologie Matthew Campbell het volgende:
“Eén van de mogelijkheden is dat bij sociale soorten die hun activiteitenniveau coördineren, het kopiëren van gapen kan helpen om de groep te synchroniseren.”
De groep synchroniseren
Deze verklaring suggereert dat er een nabootsing zou plaatsvinden en dat het kopiëren van het gapen de groep synchroon zou brengen. Campbell zegt dat we dit terug kunnen zien in onze eetgewoonten. Als het tijd is om te eten, eet iedereen.
Hier zouden we eten als iets aanstekelijks kunnen beschouwen. Dit kan ook het geval zijn als we in de verleiding komen om de bewegingen en houdingen van anderen te kopiëren. Kortom, dit zijn de twee belangrijkste verklaringen achter dit fenomeen. Je kunt kiezen welke jij denkt dat de juiste is!
Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.
- Georgina, M. Jackson et al. (2017). A neural basis for contagious yawning. Current Biology. DOI: 10.1016/j.cub.2017.07.062.
- Romero T, Ito M, Saito A, Hasegawa T (2014). Social Modulation of Contagious Yawning in Wolves. PLoS ONE 9(8): e105963. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0105963