Waarnemen vanuit het hart, een ware kunst

Waarnemen is meer dan alleen horen, zien en luisteren. Ja, waarnemen vanuit het hart gaat verder dan dat. Het is voelen, echt voelen, en het is weten hoe te luisteren zonder te oordelen. Het is vrij zijn van vooroordelen, het is genieten van het leven met al zijn smaken en het is de ontroerende realiteit met al haar lagen. Dit gevoel, hoe vreemd het ook mag lijken, is niet iets waar iedereen gebruik van weet te maken, laat staan van weet te ​​genieten.

Er zijn maar weinig gebieden van de psychologie net zo belangrijk en fundamenteel als de studie van perceptie. Hoe we de dingen om ons heen vastleggen en hoe we deze organiseren en interpreteren, maakt deel uit van wie we zijn en hoe we omgaan met anderen.

Het was in de negentiende eeuw dat beroemde psychologen en fysiologen, zoals Johannes Peter Müller en Gustav Theodor Fechner, de interactie tussen stimuli en perceptie begonnen te bestuderen. Een tijd lang werd gedacht dat de waarneming puur natuurlijk was. Met andere woorden, dat onze ervaringen uitsluitend worden bepaald door de stimulus, niet door factoren zoals geheugen, leren of eerdere ervaringen.

Tegenwoordig is deze aanpak veranderd. We weten nu dat de kunst van het waarnemen afhankelijk is van vele verschillende factoren: onze motivatie, onze emoties, cultuur, intuïtie, ervaringen uit het verleden en verwachtingen.

Als we ook maar iets weten, is het wel dat iedereen de wereld anders waarneemt. Sommigen zullen een bepaalde kleur waarnemen als marineblauw en anderen zullen het als paars zien. De een zal woede bij een kind zien en een ander zal angst zien.

Dit alles leidt ons tot de volgende conclusie: er zijn mensen die kijken maar niet zien, en er zijn mensen die horen maar niet luisteren. Er zijn ook mensen die niet verder kunnen kijken dan wat ze met het blote oog kunnen zien. Zij beroven zichzelf echter van een wereld aan fantastische kleuren die ze alleen hadden kunnen zien als ze hadden waargenomen vanuit het hart – en met het hart.

Zintuigen, de hersenen en perceptie

In Over de ziel, ongetwijfeld een van de meest invloedrijke teksten uit de geschiedenis van de filosofie, legt Aristoteles ons uit dat mensen informatie ontvangen van de wereld door middel van horen, proeven, ruiken, zien en aanraken. Dit is wat ons wordt uitgelegd in onze schoolboekjes, en dit is de opvatting die over het algemeen nog altijd heerst onder de mensen. Als we elke willekeurige groep mensen vragen hoeveel zintuigen een mens heeft, is de kans dan ook groot dat negentig procent van hen ‘vijf’ zegt.

Het is echter fascinerend om te weten dat we eigenlijk meer dan twintig zintuigen hebben, inclusief ‘sub-zintuigen’ (bijvoorbeeld het waarnemen van zuurheid, zoetheid enz.). Aan ons lijstje van vijf kunnen we dan ook andere zintuigen toevoegen, bijvoorbeeld proprioceptie, thermoceptie, nociceptie, echolocatie en zelfs het gevoel van alertheid. Ze openen allemaal een enorm scala aan mogelijkheden voor ons, waardoor we ons veel beter kunnen aanpassen aan onze omgeving.

Nu moet gezegd worden dat niet iedereen ze op dezelfde manier of op hetzelfde niveau ontwikkelt. Wetenschappers van de Universiteit van Washington vertellen ons bijvoorbeeld dat het ‘gevoel van alertheid’ sterk varieert tussen mensen. Sommige mensen hebben weinig gevoel voor gevaar, zijn overmoedig, wat betekent dat ze zelden anticiperen op bepaalde gevallen van potentieel gevaar.

Weer anderen hebben een ‘interne radar’, een zesde zintuig dat hen waarschuwt dat bepaalde mensen of situaties niet veilig zijn. Dit zintuig bevindt zich om precies te zijn in de cortex cingularis anterior, een gebied in de hersenen dat de taak heeft om ons alert te houden in onbekende of vreemde situaties, zodat we zo snel mogelijk beslissingen kunnen nemen.

Waarnemen vanuit het hart, een ware kunst

Waarnemen vanuit het hart heeft te maken met gevoeligheid en openheid. Het is het vermogen om niet alleen te handhaven wat onze zintuigen ons doorgeven, maar ook om vastberadenheid, gevoel, empathie en intuïtie toe te passen om tot diepere interpretaties te komen. We noemen dit soort verheven perceptie een ‘kunst’ om een ​​heel specifieke reden. Het stelt ons in staat om meer bewust te zijn van dingen, de natuur, mensen en de wereld.

Het is niet makkelijk om dit soort perceptie in praktijk te brengen. Het vereist tenslotte verschillende processen: innerlijke rust, het vermogen om niet te snel te oordelen, goede zelfkennis en bovenal acceptatie.

Soms betekent waarnemen dat we ons moeten realiseren dat we veel van de dingen die we zien niet kunnen veranderen. We moeten bijvoorbeeld mensen accepteren zoals ze zijn en vervolgens dienovereenkomstig reageren.

Waarnemen vanuit het hart is tevens een van de hoogste vermogens die menselijke wezens kunnen ontwikkelen. Waarom? Omdat het ons toestaat onze zintuigen te synchroniseren met onze emoties door gebruik te maken van onze ervaringen. We doen het met objectiviteit en een liefde die ons uitnodigt om de wereld te zien door de lens van respect en aandacht.

Laten we dan ook vandaag nog beginnen met het beoefenen van deze zintuiglijke en emotionele openheid. Laten we leren onze omgeving waar te nemen met meer bewustzijn en openheid. En laten we vooral leren om waar te nemen met ons hart.