De vier stadia van angst

Angst is een universeel gevoel. We hebben het allemaal weleens ervaren. Het wordt gekenmerkt door een gevoel van ongerustheid dat veroorzaakt wordt door een vernomen bedreiging. Hoewel angst doorgaans wordt gezien als een ‘negatieve’ emotie, zit er ook een positieve kant aan. Het kan ons namelijk beschermen.

Angst komt opzetten om ons te waarschuwen voor gevaar. Hierdoor worden we alert en gaan we op zoek naar de juiste voorzieningen om met de situatie om te gaan, als we denken dat dit kan. Als we denken dat we de situatie niet aankunnen, dan zal angst er ook voor zorgen dat we proberen om uit de situatie te ontsnappen of er juist voor op de vlucht gaan.

Het is belangrijk om te onthouden dat angst op zichzelf geen probleem is, maar slechts een gevoel dat simpelweg aangeeft dat er een probleem bestaat.

Wat gebeurt er echter op het moment dat angst irrationeel wordt? Dat wil zeggen, wanneer we deze angst projecteren op een onderwerp of object dat verlammend is, dat we niet kunnen controleren en ook niet kunnen overwinnen. Om je te helpen hier antwoord op te krijgen, leggen we in dit artikel uit door welke vier stadia we heen gaan wanneer we angst ervaren.

1. Stadium 1: verbeelding

Wanneer we bang zijn, halen we ons vaak vanalles in ons hoofd. We laten onszelf meeslepen door de overdreven verwachtingen van wat er zou kunnen gebeuren. Doorgaans creëren we in ons hoofd een scenario dat veel slechter is dan de werkelijkheid. We lopen op de zaken vooruit en wekken angst en ongerustheid bij onszelf op.

Waarom doen we dit? Zoals we eerder ook al aangaven, bereidt angst ons voor om onszelf te beschermen en onszelf klaar te maken om een moeilijke situatie onder ogen te komen. Wanneer we onszelf op dat moment op een overdreven manier allerlei dingen beginnen te verbeelden, dan betekent dit dat onze geest alle mogelijke situaties langsgaat van wat er zou kunnen gebeuren. Dit doet onze geest zodat we voorbereid zijn om deze situaties te confronteren.

Hoe slechter de situatie die we ons inbeelden is, des te beter we de werkelijke situatie aankunnen, ervan uitgaande dat we hier de juiste voorzieningen voor hebben.

Onze geest werkt super snel en we kunnen niet voorkomen dat we aan de slechtste mogelijkheden denken. Dit zou juist ons leven kunnen redden in sommige situaties.

Stadium 2: angst

Het tweede stadium van angst is angst zelf. We hebben ons al ingebeeld wat er zou kunnen gebeuren, de mogelijke alternatieven, hoe we uit de situatie zouden kunnen ontsnappen… nu komt de angst zelf opduiken.

Angst verschijnt in je gedachten, maar ook in je lichaam. Wanneer angst opduikt, begin je te hyperventileren, gaat je hart sneller kloppen, wordt je stem hoger en voel je de zenuwen door je hele lijf gaan. Je zal niet meer in staat zijn verschillende scenario’s te bedenken of zelfs om überhaupt na te denken. Je zult alleen nog in staat zijn om te voelen en om je voor te bereiden om te handelen. Niets meer.

Neem een voorbeeld als plankenkoorts, de angst om voor een groot publiek te spreken. We creëren verwachtingen en bedenken duizenden mogelijke alternatieven. Hierdoor ontstaat er een vorm van feedback in onszelf die ons ervan weerhoudt onszelf van deze angst te bevrijden. Vaak is dit te danken aan onze onzekerheden.

Stadium 3: verlamming en versnelling

Wanneer we ons concentreren op wat we voelen zonder aandacht te geven aan onze gedachten, dan kunnen we onze geest blokkeren. Dit is het derde stadium van angst. We kunnen niet meer nadenken. Dat is waar iedereen bang voor is, dat hij verlamd raakt door angst.

Deze situatie veroorzaakt doorgaans een gevoel van hopeloosheid. Vaak weten we niet hoe we uit deze situatie los kunnen komen. Maar, wat kunnen we dan doen? Wachten. Wanneer we verlamd raken door angst, moeten we wachten tot het voorbijgaat. Het is geen sensatie die snel weg zal zakken. Het zal een paar minuutjes duren. Ons lichaam heeft aan de bel getrokken en nu heeft het even een momentje nodig om in te zien dat er eigenlijk geen bedreiging is.

In sommige gevallen ervaren we in plaats van verlamming juist het tegenovergestelde: versnelling. In dit geval beginnen we onszelf onnozel te gedragen. Een goed voorbeeld is wanneer we de deken over ons hoofd trekken of in de kasten kijken voor monsters. Als we er goed over nadenken, waar denken we dan dat onze deken ons tegen kan beschermen? We weten dat het nergens op slaat, maar op het moment zelf zijn we in de ban van onze angst en zijn we ons niet bewust van wat we doen.

Stadium vier: het oprakelen van herinneringen

Verbeelding brengt ons naar ware angst en deze angst kan ons verlammen of versnellen. Wat is echter de laatste schakel in deze keten van gebeurtenissen? Herinneringen. Alles wordt in onze geest opgeslagen, met name gebeurtenissen die stressvol of intens emotioneel waren.

Als we een onaangename ervaring achter de rug hebben met onze vorige partner, dan zal de herinnering hieraan opnieuw worden opgewekt wanneer we hecht worden met iemand die een nieuwe romantische partner zou kunnen zijn. Wat gebeurt er dan? Deze herinnering(en) zal/zullen bepalend zijn voor onze manier van handelen en ons tegelijkertijd beschermen tegen vernomen gevaar, een gevaar dat we al eens eerder hebben meegemaakt en nu graag willen vermijden.

Deze herinneringen kunnen er dus voor zorgen dat we bepaalde kansen mislopen. Daarom zijn ze ook niet altijd positief. Want ja, het is goed om te leren. Misschien kunnen deze herinneringen ons helpen om gevaar uit de weg te gaan, maar ze kunnen er niet voor zorgen dat we het voor altijd kunnen vermijden.

We moeten proberen om onze angsten te overwinnen en niet toestaan dat ze ons onder controle houden en bepalend zijn voor onze manier van handelen. Als we last hebben van plankenkoorts, moeten we proberen om genoeg wilskracht bij elkaar te sprokkelen om het te overwinnen. Angst bestaat alleen in ons hoofd en we bezitten over de kracht om het te overwinnen.

Het is volkomen normaal om bang te zijn. Het is soms zelfs goed om angst te ervaren, maar we mogen niet toestaan dat deze angst ons leven bepaalt. We moeten leren om het te overwinnen. Onthoud dat we allemaal kunnen leren van onze angsten. Ze dienen er simpelweg voor om ons in te laten zien dat er sprake is van een probleem en om ons aan het denken te zetten over wat we kunnen doen om dit probleem op te lossen. Laat angst dus geen vijand worden.