Verwar gevoelens niet met werkelijkheden

Wanneer we het hebben over de werkelijkheid, dan hebben we het over datgene dat we door middel van onze zintuigen objectief kunnen waarnemen. Het is niet onze subjectieve interpretatie. Het verschil hiertussen kan bepalen hoe we ons voelen en het is ontzettend belangrijk dat we dit in gedachten houden.

Soms is het dan ook zo dat wanneer we geconfronteerd worden met een situatie, wijzelf een heel ander idee kunnen hebben van wat er gebeurt dan wat er werkelijk gebeurt. We moeten dit in gedachten houden om ervoor te zorgen dat we gezond kunnen blijven omgaan met de verschillende werkelijkheden die we mogelijk zullen moeten confronteren…

De relatie tussen gedachte en emotie

Gedachten en emoties zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Hoe we ons voelen, is afhankelijk van hoe of wat we denken. De manier waarop we externe feiten interpreteren en verwerken is grotendeels verantwoordelijk voor de fysiologische veranderingen en reacties die plaatsvinden in ons lichaam. We noemen deze reacties emoties en we kunnen ze als plezierig, onplezierig of neutraal beoordelen of interpreteren.

Vaak weten we niet hoe we een emotie en een gedachte op de juiste manier van elkaar moeten onderscheiden. Maar zelfs al zijn ze ontzettend nauw aan elkaar verbonden, het zijn toch echt verschillende entiteiten. Als we in staat willen zijn om ons humeur op een betere manier te controleren, dan is het het waard om te weten hoe we het onderscheid kunnen maken. Het verschil gaat verder dan hun definities, aangezien het invloed zal hebben op de manier waarop we ze herkennen en behandelen.

In de psychologie zijn vele cognitieve vertekeningen of fouten in het menselijke denken bekend die ontzettend normaal zijn, maar waarmee we geen rekening houden als het aankomt op de confrontatie met slechte situaties. Een fout in het menselijke denken kan worden gedefinieerd als een vertekende interpretatie van wat er werkelijk gebeurt. Dat wil zeggen, ik neem mijn eigen constructie van de werkelijkheid waar, waarbij ik min of meer verwijderd ben van dat wat er gebeurt en waarbij ik geheel afga op mijn overtuigingen en niet op mijn vijf zintuigen.

Deze fouten leiden normaal gesproken tot disfunctionele emoties. Hij die de wereld op een meer realistische manier bekijkt en een meer rationele dialoog met zichzelf in stand houdt, zal veel gezondere en functionelere emoties hebben dan hij die zichzelf onrealistische, fantastische of onlogische dingen vertelt.

De sneeuw is niet rood

Een therapeut krijgt vaak genoeg te horen ‘Ik weet en begrijp wat je me vertelt, maar dit is hoe het is en dit is hoe ik het voel. Ik geloof dat het echt is.’ Dit is een ontzettend typische fout in het menselijke denken: het verwarren van gevoelens met werkelijkheden. Uiteindelijk kan dit argument ontzettend misplaatste gedachtegangen en disfunctionele gedragingen rechtvaardigen.

De waarheid is dat de werkelijkheid is wat het is, niets meer en niets minder. Als ik echter moeite doe, dan kan ik uiteindelijk een subjectieve werkelijkheid creëren op basis van wat mij het beste uitkomt – goed of slecht – zelfs als dit mij uiteindelijk misschien wel duur komt te staan. Vaak wanneer mensen dingen tegen me zeiden als ‘Als ik het zo voel, dan is het zo’, heb ik ze het voorbeeld gegeven van de rode sneeuw, hoewel elk ander voorbeeld dat met kleur te maken heeft net zo goed is… maar weinig mensen kunnen tenslotte discussiëren over kleur!

Ik vertel ze vervolgens dat het argument dat ze gebruiken is alsof ik ze zou vertellen dat ik op een dag opmerkte dat de sneeuw rood was en niet wit, omdat ik het gevoel heb dat het zo is. Ik voel dat het rood is en aangezien ik het voel, is het zo voor mij. Uiteraard zal iedereen die mij dit hoort zeggen mij vertellen dat ik, plat gezegd, gestoord ben. Hoezeer ik dus ook ‘voel’ dat de sneeuw rood is, blijft de waarheid natuurlijk dat deze wit is.

Hetzelfde doen we dan ook met de gebeurtenissen die in ons leven plaatsvinden. Soms hebben we een naïeve kijk en weer andere keren een te strenge, maar het blijft moeilijk voor ons om de werkelijkheid te zien zoals deze is.

We zien dit bijvoorbeeld duidelijk bij mensen met anorexia nervosa. Deze mensen hebben het gevoel zwaarder te zijn dan ze werkelijk zijn, terwijl hun lengte en hun bouw, in vergelijking met de normale bevolking, ons vertelt dat dit niet het geval is. Ze houden echter voet bij stuk dat het wel zo is en handelen hier eveneens naar.

Geniet van de werkelijkheid

In leven zijn betekent dat je zowel goede als minder goede tijden zult doormaken. Het is belangrijk dat we zien wat er in ons leven gebeurt en dat we ‘onszelf dwingen’ om verder te kijken, waarbij we onze brilglazen regelmatig schoonpoetsen. Doen we dit niet, dan zullen we het gewend raken om de dingen op een bevooroordeelde manier te bekijken en zullen we het verschil tussen ‘dat wat is’ en ‘dat wat wij denken dat is’ niet langer kunnen waarderen.

Daarom is het belangrijk dat we niet blind zijn voor die fouten in ons denken die zich van tijd tot tijd voordoen. Vandaag hebben we het gehad over het verwarren van gevoelens met de werkelijkheid, maar er zijn meerdere voorbeelden: het verpersoonlijken van een situatie, denken dat we de toekomst kunnen voorspellen, het generaliseren van concrete feiten etc.

Zodra je de fouten ziet, zul je je bewust moeten inzetten om je vooroordelen los te laten, zodat je niet langer een vertekend beeld van de werkelijkheid ziet. Kijk verder dan die filter die je al die tijd toepaste op de meeste informatie die je van buitenaf tot je kreeg, die filter die zo subtiel en stil werkzaam was en die je uit gewoonte aannam als de jouwe.

Een voorbeeld zou kunnen zijn: ‘Als ik uitga van al mijn verzamelde ervaringen en overtuigingen, dan is het inderdaad zo dat ik volledig gelijk heb wanneer ik voel dat ik depressief zal raken als hij me afwijst en verlaat. Ik begrijp echter dat het herbergen van dat gevoel niet betekent dat dat ook per definitie zo zal moeten zijn. Wat ik doe, zal namelijk veel belangrijker zijn dan wat ik voel als het aankomt op wat mij in mijn verdere leven zal overkomen.’

Beetje bij beetje, naarmate we steeds meer oefenen, zullen we zien dat we realistischer worden en dat we ons aanpassen aan de wereld net zoals water zich aanpast aan een beker. Het resultaat is een rustiger, vervullender en gelukkiger leven, waarin de werkelijkheden die je ziet veel echter zijn dan eerst en waarin je niet geteisterd wordt door pathologische emoties die ons uiteindelijk alleen maar blokkeren en ervan weerhouden om vooruit te komen.