Verliesaversie: de ergste nachtmerrie voor je hersenen
Iedereen heeft wel eens iets verloren in zijn leven. Misschien heb je wel eens je zonnebril achtergelaten in een restaurant of een tas in de metro omdat je zo snel weg moest. In feite hoort vergeetachtigheid bij het mens-zijn. Toch zijn er weinig ervaringen die meer ontsteltenis en stress kunnen opleveren.
Het doet er niet toe dat je kunt vervangen wat je kwijt bent. Het doet er niet toe dat je gewoon een nieuw mobieltje kunt kopen of een kopie kunt maken van je verloren huissleutels. Inderdaad, het is meer dan een voor de hand liggende ergernis. Verliesaversie definieert een oeroud soort ongemak in ons. Het is een instinct dat gepaard gaat met grote bezorgdheid en gêne.
Nobelprijswinnaar en psycholoog, Daniel Kahneman, onderzocht samen met de wiskundige en cognitieve psycholoog, Amos Tversky, deze ervaring. Zij beweerden dat het een cognitieve bias is die een goed deel van ons gedrag domineert. In feite is het een volledig onbewust mentaal schema dat zeer duidelijk is op gebieden als economie en marketing. Laten we er meer over weten.
De emoties die we ervaren bij de gedachte iets te verliezen zijn de overblijfselen van onze eigen evolutie als mens.
De definitie van verliesaversie
Verliesaversie is een cognitieve bias die maakt dat we meer last hebben van verliezen dan van iets winnen. Als je bijvoorbeeld 50 dollar verliest, doet dat je veel meer pijn dan wanneer je hetzelfde bedrag wint. Dit concept maakt deel uit van de prospecttheorie, in 1979 ontwikkeld door Kahneman en Tversky en gepubliceerd in een inmiddels vrij gerenommeerde studie (Engelse link).
Zoals we al eerder opmerkten, verklaart dit perspectief veel grootschalige beslissingen die genomen worden, vooral op economisch gebied. Een voorbeeld doet zich voor op het gebied van de landbouw.
Oxitec is een biotechnologiebedrijf dat genetisch gemodificeerde insecten ontwikkelt om de volksgezondheid te verbeteren. Zijn methoden maken alles mogelijk, van het uitroeien van ziekten als Zika tot het vermijden van het gebruik van insecticiden.
Maar ook al zouden veel landen veel baat hebben bij het gebruik van dit soort technologie om plagen van gewassen te voorkomen, toch wordt nog steeds de voorkeur gegeven aan traditionele methoden als pesticiden.
In feite wijst Europa de modernisering van zijn methoden af omdat het bang is voor de economische investeringen die daarmee gepaard zouden gaan. Ook al zouden de voordelen op lange termijn aanzienlijk zijn. Hoe zijn dit soort realiteiten te verklaren?
Iets verliezen heeft altijd pijn gedaan
Het is vaak gemakkelijk te vergeten dat veel van wat we zijn een product is van ons evolutionaire verleden. Inderdaad, onze instincten en reactiemechanismen zijn overblijfselen van de Pleistocene mannen en vrouwen die in hun dagelijks leven maar één doel hadden: overleven.
Maar hoe verhoudt verliesaversie zich tot die van onze evolutionaire echo’s van gisteren? Eigenlijk heel veel. In feite betekende verlies van iets leven of dood voor onze voorouders. Een verloren wapen betekende dat ze niet meer konden jagen. Het verlies van het spoor van een bizon of een mammoet betekende dat ze niet konden eten. Evenzo, als ze het contact met hun sociale groep verloren, konden ze niet overleven.
Tegenwoordig leven we niet meer in zulke ruwe en bedreigende omgevingen. Toch blijft zelfs in onze moderne wereld verliesaversie stevig in ons ingebakken door de inprenting van onze emoties.
Dit zijn dezelfde emoties die ons in vroegere tijden hebben gevormd. Deze neurobiologische inprenting verklaart waarom we banger zijn om geld te verliezen dan om het te verdienen of om dingen te verliezen die gemakkelijk vervangen kunnen worden.
Onze hersenen ondergaan de psychologische impact van verliezen intenser dan die van winsten.
De neurologische mechanismen van verliesaversie
Economen zijn buitengewoon bekend met verliesaversie. De psychologische pijn die een geldelijk verlies veroorzaakt is bijvoorbeeld sterker dan de vreugde die een winst kan oproepen. Aandelenmarkten zijn zich bewust van deze psychologische vooringenomenheid.
Als gevolg daarvan begrijpen ze waarom elke kleine gebeurtenis ertoe kan leiden dat mensen hun geld niet meer investeren, waardoor klassieke financiële zeepbellen en paniek ontstaan.
Zowel macro- als micro-economie zijn door dit mechanisme geconditioneerd, zoals elk gebied van ons leven. Elk scenario of omstandigheid die een soort risico met zich meebrengt intimideert ons. Elke ervaring waarbij we iets verliezen of achterlaten is aversief. Zelfs als het op de lange termijn voordelen oplevert.
Zoals we al eerder zeiden, komt dat door het gewicht van onze emoties. Er zijn twee hersengebieden die verliesaversie activeren en bevorderen:
- De amygdala ishet primitieve gebied van de hersenen dat angst verwerkt. Het activeert toestanden als angst en waarschuwt ons voor mogelijke bedreigingen (reëel of irrationeel). Voor deze structuur is verlies, in welke vorm dan ook, een prikkel die risico, angst en vrees oproept.
- Het striatum (Engelse link) is de sleutel tot procedureel leren, versterking en planning. Het herinnert ons eraan dat het altijd beter is te houden wat we al hebben dan winst te maken.
Overdrijven we onze angst voor verlies?
Is het echt negatief om ons te laten meeslepen door verliesaversie? Economen zullen ongetwijfeld zeggen dat investeringen noodzakelijk zijn om markten te laten stromen. Maar wanneer gevoelens van onzekerheid de kop opsteken, verlamt verliesaversie alle aandelenhandel en handelsscenario’s.
Daarom kan dit bijna natuurlijke instinct af en toe een probleem veroorzaken. Aan de andere kant, als het ons in staat heeft gesteld om als soort te evolueren, is het duidelijk dat het enig voordeel moet hebben. In feite lijkt het erop dat het beschermen van onszelf tegen verliezen, in plaats van ons alleen te richten op het vinden van winst, onze overleving heeft bemiddeld.
We zijn allemaal sociaal geconditioneerd om elke vorm van verlies te vrezen. Je verliest bijvoorbeeld niet graag bij een sportwedstrijd. Je mist niet graag de bus, verliest niet graag je huissleutels of zelfs een vriendschap.
Toch blijven deze emoties niet voor niets in je bestaan. Zolang ze geen inbreuk maken op je leven, en je rationeel gebruik blijft maken van dit mechanisme, is het de moeite waard je te herinneren waarom ze er zijn.
Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.
- Kahneman, D. & Tversky, A. 1979. “Prospect Theory: An Analysis of Decision under Risk.” Econometrica. 47 (4): 263–291
- Kahneman, D. & Tversky, A. 1992. “Advances in Prospect Theory: Cumulative Representation of Uncertainty.” Journal of Risk and Uncertainty. 5 (4): 297–323.
