The Queen's Gambit: veel meer dan schaken
Zowel in schaken als in series kunnen de openingen cruciaal zijn en The Queen’s Gambit wilde vanaf het begin goed spelen.
Als schaken een traagheid kan overbrengen, dan is een scène van een jonge vrouw omringd door pillen en drank in de eerste shots een verrassing met de “serve”. De serie heeft geen algemeen plot. De titel klinkt vreemd en aantrekkelijk tegelijk.
De hoofdpersoon leeft in enigszins extreme situaties, zowel positief als negatief. Aan de andere kant worden we gegrepen door de pijn, gevoeligheid en humor: het heeft iets vertrouwds.
The Queen’s Gambit is een voortdurende schaakmat voor de kijker in de goede zin van het woord. Misschien hadden de makers oorspronkelijk niet verwacht dat deze serie zoveel verschillende doelgroepen zou aanspreken. Met een vrouwelijke hoofdpersoon die niet erg geseksualiseerd is, geen klappen of geweld, alleen de adrenaline van het intellect.
Een plot vol boeken en schaakfiguren die geen ingrediënten meer nodig heeft om zo goed te smaken.
The Queen’s Gambit: de verslaving aan schaken
The Queen’s Gambit zet schaken centraal. Door middel van de afleveringen wordt een mythe ontkracht: het is geen vermakelijk materiaal voor welk audiovisueel format dan ook.
In ieder geval had deze fictie al een goed precedent, want het is gebaseerd op de gelijknamige roman van Walter Tevis, die ook een groot succes was. De hoofdpersoon, naast het schaken, is Beth Harmon.
Een jonge vrouw met een intelligentie die alle bekende normen in de schaakwereld tart. Het personage is in zekere zin geïnspireerd op de sportman en schaker Bobby Fischer, een “unieke schaker”.
De serie probeert dit na te bootsen met een vrouwelijke hoofdpersoon, die de confrontatie aan moet gaan met de vooroordelen die horen bij het vrouw-zijn. The Queen’s Gambit is een “ode aan het schaken”, met een hoofdpersoon die moet vechten tegen haar vreselijke verslavingen, terwijl ze tegelijkertijd een sport beoefent die uiterste concentratie en strategie vereist.
Het verhaal verkent de grenzen van genialiteit, die vaak worden aangevuld met een duistere kant die wordt vertegenwoordigd door ongezonde gewoonten die in de plot worden verteld. In die zin wordt de extravagantie van de mythe niet uit de weg gegaan.
Verslaving en passie
The Queen’s Gambit begint het verhaal met een jonge Beth (gespeeld door Isla Johnston) die wordt opgenomen in een weeshuis in Kentucky nadat ze de zelfmoord met de auto van haar moeder heeft overleefd, waaruit ze alleen lichamelijk ongedeerd tevoorschijn komt.
H et weeshuis, een ietwat repressieve plek, probeert zijn gasten onder controle te houden door kalmerende middelen te gebruiken. De introverte Beth vindt hierin haar perfecte bondgenoten: ze stellen haar in staat haar onstabiele temperament te kalmeren, ‘s nachts haar verbeelding aan te scherpen en in een pseudo-hallucinaire staat te komen.
De cognitieve en emotionele ontsnapping wordt definitief als ze het schaken ontdekt. De scènes waarin schaakspellen worden nagebootst op het plafond zijn het perfecte voorbeeld van waar het bij passie om draait.
Een razend tempo
Gedurende 7 afleveringen “teistert” The Queen’s Gambit ons met entertainment. Daarbij wordt afstand genomen van de vulgariteit en voorspelbaarheid van veel van de producties in de huidige catalogus. In de openingsaflevering is de geprojecteerde esthetiek die van een verhalenboek.
Dat is wanneer Beth “stuit” op schaken terwijl ze een boodschap doet in de kelder van de huisbewaarder van het weeshuis, Mr. Shaibel (gespeeld door Bill Camp). De huisbewaarder is eerst terughoudend om haar les te geven, maar stemt uiteindelijk toe, verbaasd over haar interesse en vaardigheid.
s Nachts bekijkt Beth de bewegingen die hij haar leert op een denkbeeldig bord dat ze projecteert met behulp van de schaduwen in haar slaapkamer. De scènes in het weeshuis zijn traag en illustreren hoe Beth wegkwijnt te midden van de anxiolytica en discipline. Voor haar zal de ontdekking van die kelder de gebeurtenis zijn die haar hele kindertijd en latere leven zal tekenen.
Ze zal gefascineerd zijn door deze eenzame, stille man, wiens leven op zijn schouders lijkt te wegen. Beth ontdekt dat meneer Shaibel tegen zichzelf schaakt.
Dit maakt haar empathisch, mysterieus en nog enthousiaster om alle geheimen van het spel te ontdekken. Je hoeft geen andere schaakfilm gezien te hebben om de toewijding te waarderen die nodig is om goed te spelen. Beth’s leertijd bij Shaibel is fascinerend. De oprechtheid en genegenheid van deze twee eenzame zielen komen samen. Emoties lopen door het scherm.
Beth’s overgang
De tiener en volwassen Beth worden gespeeld door Anya Taylor-Joy. Deze actrice lijkt een van de rollen van haar carrière te hebben gevonden. Op haar 15e wordt ze geadopteerd door Alma Wheatley, gespeeld door Marielle Heller. Dit is een vrouw van middelbare leeftijd die kwakkelt in haar huwelijk en in Beth een nieuwe reden vindt om te leven.
Haar emotionele zwakte contrasteert met die van Beth, die sterk lijkt. Hoewel ze een andere geur verspreiden, lijken ze in feite erg op elkaar: getalenteerde en gevoelige vrouwen die geconfronteerd worden met een wereld die hun niet veel culturele mogelijkheden biedt.
Bovendien zijn ze “emotioneel geraakt” en weten ze alleen door drank of kalmeringsmiddelen van hun pijn af te komen. De esthetiek van Beth’s kapsels en jurken zal ook haar overgang van tiener naar volwassene markeren. Daarbij kiest ze mode als perfecte aanvulling op haar gevatheid.
Ze zal afscheid nemen van haar slordige kapsel en steeds meer zorg besteden aan haar imago naarmate de film vordert. Taylor-Joy verschijnt in elke scène, nog voordat andere personages haar zien spelen en leren bevestigen wat meneer Shaibel haar in haar kindertijd vertelde: “om je de waarheid te zeggen, meisje, je bent geweldig.”
Het charisma en het bereik van deze actrice gaan heel ver. Dat geldt ook voor het overduidelijke plezier van de regisseur in het combineren van schaken met Koude Oorlog spionage-iconen.
The Queen’s Gambit en de spelletjes van het leven
The Queen’s Gambit leert ons de les dat passie en verbazingwekkend talent je kunnen helpen je leven financieel op te lossen, maar tegelijkertijd ook je vermogen om op tijd om hulp te vragen teniet kunnen doen.
Beth’s worstelingen met verslaving, geestesziekte en isolement ondersteunen het verhaal in de loop van zeven lange afleveringen. Het zijn echter niet de enige plots. Er zijn relaties die zich slecht gevoed voelen door Beth’s karakter, terwijl de mensen aan de andere kant zich ongewoon verrast en overweldigd voelen door haar persoonlijkheid.
Het script houdt rekening met haar tegenstrijdige aard, die moeite heeft met socialiseren, zelfs als haar vrienden, zoals haar kamergenoot Jolene, aan haar zijde staan. Uiteindelijk is Lady Gambit een frisse en verbluffende overwinning in een Netflix-catalogus die frisse verhaallijnen met uitgesproken acteertalent nodig heeft.
Het laat zien dat intrige aanwezig kan zijn in 7 lange hoofdstukken zonder de noodzaak van geweld of hyperseksualisering van de personages. Het vreemde en stijlvolle kan ook een breed publiek voor zich winnen.
