Thales van Miletus, biografie en belangrijkste ideeën

Deze Griekse filosoof wordt gecrediteerd voor grote bijdragen op het gebied van de wiskunde en wordt beschouwd als de pionier van het rationele denken. Hij weet meer over de erfenis die deze wijze man ons heeft nagelaten.

In de oude Ionische stad Miletus ontstond een groot denker die een keerpunt betekende in de manier waarop wij het universum begrijpen. Hij was Thales van Miletus (624 v.Chr. – 546 v.Chr.), de eerste filosoof van het Westen.

Velen beschouwen hem als een interdisciplinair geleerde, vanwege zijn brede invloed op wetenschappelijk, filosofisch, wiskundig en zelfs technisch gebied. Het is precies de figuur van deze intellectueel die de deuren opent naar rationeel denken, waarbij hij de heersende mythologische interpretaties van de wereld terzijde schuift.

Hier kijken we naar het leven en de bijdragen die deze Griekse geleerde ons heeft nagelaten. We zullen ook commentaar geven op zijn bijdragen en de anekdotes die de geschiedenis van deze geleerde kenmerken. Laten we beginnen!

Wie was Thales van Miletus?

Deze geleerde wordt beschouwd als de eerste van alle Griekse filosofen, maar ook als een onderzoeker van de natuur in het Westen. Hij wordt ook gezien als de eerste wetenschapper die experimenteerde met de wereld om hem heen.

Hij werd rond 640 voor Christus geboren in het huidige Turkije. Zijn ouders waren de Feniciërs Examius en Cleobula. De verslagen die ons zijn overgeleverd over zijn leven beschrijven een man die nieuwsgierig en onderzoekend, praktisch en nuchter was. Als zodanig zou hij de typische kenmerken van een denker hebben gehad.

In het begin van zijn leven hield Thales zich bezig met handel en publieke zaken.Na enige tijd ondernam hij een reis naar Egypte, waar hij astronomie en meetkunde bestudeerde, gebaseerd op de lessen van de priesters van Memphis en Diospolis.

Deze reis was erg belangrijk in het leven van de wiskundige, want daarna eindigde zijn carrière als koopman en wijdde hij zich uitsluitend aan filosofie en wetenschap.

Aan deze pre-Socraticus wordt toegeschreven dat hij een pionier was in het gebruik van de rede om na te denken over het universum. En dat in een tijd waarin mythologisch en religieus discours de boventoon voerden.

Hij vond de basis van zijn theorieën in observatie en stelde zo vast dat elke stof in een andere kon worden omgezet, aangezien deze stoffen uit dezelfde materie kwamen en hun gemeenschappelijke principe de arché was.

Naast zijn interventies op het gebied van getallen en denken, werd Thales volgens Diogenes Laertius en Herodotus beschouwd als een verlicht politiek adviseur van de Lydiërs en Ioniërs.

De Miletus of Ionische school

De Milesische of Ionische school begon in de 6e eeuw voor Christus in de geboortestad van de filosoof. De oprichter was Thales en zijn leerlingen Anaximander en Anaximenes. Met hun verschijning werd de westerse filosofie geboren.

De leden van deze school gebruikten hun vermogen tot abstraheren en universaliseren om de oereenheid te vinden die alle werkelijkheid verklaart. Ze noemden dit fundament de arché of het eerste principe. Het fungeert als de rationele verklaring voor het ontstaan van de wereld.

Thales postuleerde dat water het eerste principe van alle dingen was. Zijn leerling Anaximander daarentegen stelde dat de arché het onbepaalde of apeiron in het Grieks was. Het was een primitieve materie zonder grenzen of eigen kenmerken.

Anaximenes, een leerling van Anaximander, beschouwde lucht als het eerste principe. In die zin identificeerde hij het met leven, omdat de lucht die we inademen ons levend maakt.

Belangrijkste bijdragen van Thales van Miletus

De zinnen van deze Griek betekenden een ware revolutie voor die tijd. Volgens deze intellectueel begon het denken aan de overgang van mythe naar logos. Hieruit ontstonden de stellingen en redeneringen die hij naar voren bracht.

Water als eerste principe

De zin waarmee het begin van de filosofie canoniek wordt aanvaard is: “Alles komt voort uit water.” Aristoteles geeft de filosoof in zijn boek Metafysica de eer een van de voorlopers te zijn in het toekennen van een materiële oorzaak aan de kosmos. Volgens zijn getuigenis realiseerde Thales zich dat alles wat leeft in de natuur ook vochtig is.

Voor deze denker was water of het vochtige het oerelement of arché waardoor alle dingen die wij kennen zijn ontstaan. Dit eerste principe werd dus beschouwd als de ziel en de essentie van alles wat bestaat.

De aarde die op de oceaan drijft

Hij stelde de stelling voor dat de aarde op het water drijft, net zoals andere elementen dat doen. Op deze manier gaf de filosoof een verklaring waarom de aarde in rust was. Cruciaal hierbij is dat zijn redenen rationeel waren en hij zijn toevlucht niet nam tot mythische of religieuze verhalen.

Wiskundige stellingen

De wijsgeer maakte tijdens zijn reis naar Egypte kennis met wiskunde en meetkunde. Toen hij terugkeerde naar Griekenland, introduceerde hij zijn kennis in de gemeenschap. Er wordt hem met name de formulering van vijf meetkundige stellingen toegeschreven:

• De hoek ingetekend in een halve cirkel is een rechte hoek.
• Een cirkel wordt door zijn diameter in twee gelijke delen verdeeld.
• De hoeken van een gelijkbenige driehoek zijn gelijk.
• Als twee rechte lijnen elkaar snijden, zijn de tegenovergestelde hoeken gelijk.
• Een driehoek wordt bepaald door zijn basis en de hoeken ten opzichte van de basis.

De formulering van deze stellingen vertegenwoordigt het Griekse talent voor het maken van generalisaties en het vaststellen van universele wetten uit concrete gevallen. Het laat dus zien dat er iets nieuws aan het ontstaan was in de manier van denken over de werkelijkheid.

Magnetisme

Vandaag de dag hebben we grote vooruitgang geboekt op het gebied van natuurkunde, vooral op het gebied van elektriciteit en magnetisme. Toch is de oorsprong hiervan terug te voeren op deze figuur in de geschiedenis, volgens een publicatie in het tijdschrift Intropica (Engelse link).

In die zin nam hij aan dat als een materiaal wordt aangetrokken door een ander object, dit komt doordat deze elementen leven. En hij kwam tot deze conclusie door proeven met natuurlijke elementen zoals veren, zijn eigen huid, wol en barnsteen.

Hoewel het waar is dat zijn beoordeling fout is, kunnen we niet nalaten te vermelden dat het een belangrijke mijlpaal was voor die tijd. Dit ondanks het feit dat Thales niet wist dat dit een gebeurtenis in de natuurkunde was.

Voorspelling van de eclips

Een andere bijdrage van Thales van Miletus was de ontdekking van een zonsverduistering. Volgens de getuigenissen van zijn tijdgenoten voorspelde Thales de datum waarop dit zou gebeuren, 28 mei 585 voor Christus. Deze gebeurtenis was erg belangrijk, omdat het de populariteit van zijn figuur als astronoom verklaart.

Enkele bijzonderheden die zijn vindingrijkheid aantoonden

Er zijn verschillende anekdotes die de intelligentie van deze belangrijke wiskundige aantonen. Hier zijn er drie, op het gebied van zaken, calculus en astronomie.

• De piramides van Egypte: met behulp van wiskunde en stellingen bepaalde hij de hoogte van de Grote Piramide van Egypte. Hij deed dit door te rekenen aan de hand van de schaduwen die deze bouwwerken wierpen.
• Zakelijk inzicht: in zijn tijd als koopman hielp Thales om te voorkomen dat lastdieren in het water zonken. Door middel van sponzen die de vloeistof absorbeerden, leerden de muilezels door herhaling om niet onder te gaan in de rivier. Op deze manier bereikten de producten die ze vervoerden hun bestemming in optimale conditie.

Een erfenis van rationeel denken, nieuwsgierigheid en intellectuele durf

Aan het begin van de filosofie komt Thales van Miletus naar voren als een belangrijke denkfiguur in het Westen. Zijn revolutionaire begrip van arché markeerde het begin van een intellectuele zoektocht naar de essentie van de werkelijkheid.

Het belangrijkste dat deze wiskundige ons naliet was het gebruik van rationeel denken om de mysteries die ons omringen te ontrafelen. Zijn invloed leeft dus voort en herinnert ons eraan dat nieuwsgierigheid en intellectuele durf de fundamenten zijn van filosofie en wetenschap.