Succes hebben: persoonlijke aspiratie of sociale druk?

Is de wens om succesvol te zijn een gevolg van interne of externe factoren? In dit artikel gaan we enkele theorieën onderzoeken.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog José Padilla.

Laatste update: 02 augustus, 2023

Over de vraag of succes een persoonlijk streven is of een sociale druk wordt al lang nagedacht. Psychologen, filosofen en sociologen hebben zich lange tijd beziggehouden met het ontrafelen van deze vraag en het ophelderen van bepaalde twijfels.

Sommigen verdedigen het idee dat succes een persoonlijk streven is dat voortkomt uit de waarden, overtuigingen en interne motivaties van elk individu. Anderen beweren dat succes het resultaat is van sociale druk in combinatie met sociaal-culturele verwachtingen en dynamiek.

Dit artikel analyseert beide standpunten aan de hand van de theoretische fundamenten die hen ondersteunen. Lees verder als je wilt weten of succes een individueel verlangen is of dat het bestaat uit druk die ons drijft om te slagen in het leven.

Succes: persoonlijk streven of sociale druk

Succes is een veelzijdig idee dat voor elk individu anders is. Hoewel het moeilijk te definiëren is, kan het worden opgevat als het bereiken van een gewenst doel of doel. In die zin is het de laatste fase van een continu proces.

Maar is succes het product van persoonlijke aspiratie of sociale druk? Komt het voort uit interne waarden, overtuigingen en motivaties of uit sociale, culturele en gemeenschapsdynamiek? We gaan de basis van beide dimensies onderzoeken.

Succes als persoonlijk streven

Het idee van succes als streven benadrukt dat het individu de macht heeft om zijn eigen doelen te stellen en ernaar te streven die te bereiken. Daarom komt het voort uit de verlangens, motivaties, behoeften, overtuigingen en waarden die een individu definiëren.

Dit idee suggereert dat iedereen zijn eigen ideeën over succes opbouwt. Voor sommigen is dat een succesvolle carrière of roem. Voor anderen is het economische stabiliteit of rijkdom. Het hangt allemaal af van hun individuele aspiraties. Vervolgens gaan we enkele benaderingen verkennen die dit idee ondersteunen.

1. Maslow’s theorie van menselijke motivatie

In een artikel (Engelse link) gepubliceerd in het tijdschrift Psychological Review, stelde Abraham Maslow dat er vijf categorieën van basisbehoeften zijn die de mens motiveren: fysiologische, veiligheid, sociale, waardering en zelfrealisatie.

Deze vijf elementen vormen een hiërarchie. De lagere soorten moeten worden bevredigd voordat je naar de hogere gaat. Fysiologische behoeften en veiligheidsbehoeften zijn de meest elementaire, terwijl zelfverwerkelijking de hoogste is.

Vanuit dit perspectief is succes als streven een behoefte aan zelfverwerkelijking. Het wordt geassocieerd met de ontwikkeling van menselijk potentieel, groei en voldoening. Al het verlangen om succesvol te zijn komt dus voort uit het verlangen om zichzelf te realiseren.

2. Zelfbeschikkingstheorie van Edward Deci en Richard Ryan

Zelfbeschikkingstheorie, besproken in de (Engelse link) International Encyclopedia of the Social & Behavioral Sciences stelt dat er drie psychologische basisbehoeften zijn: competentie, autonomie en verbondenheid. Hierin voorzien is cruciaal voor ons functioneren en ons welzijn.

Volgens deze benadering komt succes voort uit het bevredigen van onze interne behoeften, niet uit het voldoen aan culturele verwachtingen. Omdat we op weg zijn naar groei, hangt ons succes ervan af. Daarom komt succes voort uit een persoonlijk streven.

3. De prestatie-theorie van David McClelland

Deze theorie is geïnspireerd op die van Maslow. Ze stelt dat we worden bewogen door drie basisbehoeften: prestatie, verbondenheid en macht. In deze context wordt succes bereikt door aan al deze behoeften te voldoen, vooral prestatie.

Volgens een onderzoek (Spaanse link) gepubliceerd in de INFAD Revista de Psychología, verbond David McClelland prestatiemotivatie met de impuls om onszelf te onderscheiden, doelen te bereiken en ernaar te streven succesvol te zijn. De basis is ‘iets beter doen’. Het impliceert correct handelen voor de voldoening van goed presteren.

In zijn boek A Study of Human Motivation merkt McClelland op dat proefpersonen met een hogere behoefte aan prestatie hun prestaties benadrukken bij taken van gemiddelde moeilijkheidsgraad. Daarnaast nemen ze verantwoordelijkheid voor hun prestaties en zoeken ze feedback over hun rol. Ze proberen ook nieuwe manieren om dingen te doen.

Zo ondersteunen de theorieën van Maslow, Deci & Ryan en McClelland het idee dat succes een persoonlijk streven is dat voortkomt uit onze interne behoeften. Zelfactualisatie, competentie, autonomie en prestatie zijn de sleutels die dit motiveren.

Succes als sociale druk

Samenlevingen, culturen en gemeenschappen bepalen de normen voor succes die hen definiëren. Dit creëert druk op individuen om zich aan deze verwachtingen aan te passen en als lid van een groep beschouwd te worden.

Een samenleving kan bijvoorbeeld waarde hechten aan het verwerven van rijkdom, erkenning en luxe als synoniem voor succes in het leven. Onder deze omstandigheden staan individuen onder druk om een succesvolle professionele carrière te hebben en veel geld te verdienen. Enkele theorieën die dit idee ondersteunen zijn als volgt.

1. Sociale beïnvloedingstheorie

Onderzoek (Engelse link) gepubliceerd in Scientific Reports geeft aan dat sociale beïnvloeding individuen ertoe brengt om te handelen in overeenstemming met de overtuigingen en verwachtingen van de groep of anderen. Daarom doen ze uiteindelijk wat de meerderheid doet, zelfs als ze het niet eens zijn met wat is vastgesteld.

In het boek Psicología Social (Sociale psychologie) stellen Morales, Gaviria, Moya en Cuadrado dat “sociale beïnvloedingsprocessen hun effecten ook accentueren en versterken als vormen van groepsdruk, gericht op het bevorderen van identificatie, cohesie en acceptatie van groepsbeslissingen.” Zo wordt elk individu gedreven om zich te conformeren aan de normen van de groep in kwestie.

Als gevolg hiervan verschijnt het verlangen om te slagen als een gevolg van de invloed van anderen (de maatschappij) op het individu. Als iedereen het bijvoorbeeld zoekt in economische groei, zullen ze zich onder druk gezet voelen om het daar ook na te streven.

2. Sociale identiteitstheorie

De theorie van sociale identiteit, waarnaar verwezen wordt in de Encyclopedia of Critical Psy chology (Engelse link), beweert dat individuen hun identiteit definiëren in relatie tot de sociale groepen waartoe ze behoren. Dit identificatieproces beschermt en versterkt de identiteit van het individu.

Het zelfbeeld van het individu is dus altijd in overeenstemming met de groep of samenleving. Velen definiëren zichzelf bijvoorbeeld op basis van hun religie, nationaliteit, voetbalteam, beroepsvereniging, familie, enz.

Vanuit dit oogpunt is succes niets anders dan druk om zich aan te passen aan de sociale identiteit van de groep. Maar als roem het toppunt van succes is voor een groep, dan zullen alle leden zich onder druk gezet voelen om die roem te bezitten, omdat anders hun identiteit in gevaar komt.

3. Sociale leertheorie

Individuen leren zich te gedragen door anderen te observeren en te imiteren. De sociale leertheorie benadrukt de relevantie van modellen voor het aanleren van gedrag en het aanpassen aan de maatschappij.

Gebaseerd op het bovenstaande zorgt de eis om in de sociale omgeving te passen ervoor dat individuen gedrag, houdingen en overtuigingen aannemen die ze van anderen hebben gemodelleerd. Dit beïnvloedt hun zoektocht naar succes, die eindigt als een product van sociale druk.

Samengevat beïnvloedt deze druk de manier waarop individuen succes zoeken, omdat samenlevingen de parameters van succes bepalen die hun identiteit definiëren. Invloed-, identiteits- en sociale leertheorieën laten zien hoe mensen de verwachtingen en druk voor succes assimileren die kenmerkend zijn voor een bepaalde populatie.

Succes: persoonlijke aspiratie en sociale druk

Zoals gezegd is succes het hoogtepunt van een proces dat voor elk individu anders is. Aan de ene kant ziet aspiratie het als onderdeel van de bevrediging van een reeks behoeften: zelfrealisatie, competentie, autonomie en prestatie. Aan de andere kant ziet sociale druk het als het resultaat van de invloed van de omgeving.

Het is echter belangrijk om te benadrukken dat beide posities geldig zijn. De complexiteit van succes kan namelijk niet worden teruggebracht tot één menselijke dimensie, of die nu psychologisch of sociaal is. Het is een product van beide. Het is zowel multifactorieel als relationeel.

Daarom kunnen we concluderen dat succes het resultaat is van zowel persoonlijke aspiratie als sociale druk. De balans tussen deze vlakken is de sleutel tot het opbouwen ervan. Geef dus niet op en zorg ervoor dat je aan je dromen blijft werken.