Stress en persoonlijke ruimte: wanneer mensen je privacy binnendringen
Jouw persoonlijke ruimte is privé, vertrouwelijk en een afgeschermd terrein dat niemand mag binnendringen of opeisen. De term persoonlijke ruimte verwijst niet alleen naar een fysiek aspect. Het heeft ook te maken met andere prikkels die deze zone invallen. Dat kunnen bijvoorbeeld lawaai, gevoelens die anderen overbrengen en een overbelasting van informatie zijn. Het betreft ook de voortdurende onderbrekingen van onze momenten van stilte en afzondering.
Sommige mensen gaan door het leven als dikhuiden. Ze gedragen zich als logge olifanten die de ruimte van andere mensen binnendringen en hun rechten vertrappelen. Ze beschadigen de privacy van anderen. Dit effect zien we vaak optreden op de werkvloer. Het beïnvloedt ongetwijfeld de productiviteit. Bovendien zorgt het ook voor hoge stressniveaus en ongemakkelijke gevoelens.
Mensen hebben een veilige persoonlijke ruimte nodig om zich beschermd te voelen, stress te verminderen en de concentratie vast te houden.
Eén aspect hiervan kunnen we niet verwaarlozen. Persoonlijke ruimte verwijst niet alleen naar het gebied waarin we de fysieke aanwezigheid van anderen verdragen. In die ruimte is er sprake van stemmen, ademhalingen of lichaamswarmte van anderen. Het geeft ons een onwennig gevoel en kan zelfs bedreigend zijn. Persoonlijke ruimte is echter ook een bubbel. Om het even welke psychische of zintuiglijke prikkel kan die laten knallen.
Bepaalde dingen zoals meubels, inrichting, gebrek aan verlichting of de geur van een specifieke omgeving kunnen bijvoorbeeld ook een bron van stress zijn. Niet in staat zijn een pauze te nemen, voortdurend onder toezicht staan of gecontroleerd worden zijn overigens ook duidelijke schendingen van onze privacy.
Privacy en stress
Anne en Paul zijn net ouders geworden en voelen zich overweldigd. Ze hebben last van stress maar die heeft niets met hun baby te maken, wel met hun omgeving, familie, vrienden en collega’s. Sinds ze het ziekenhuis verlaten hebben, dringen hun dierbaren onophoudelijk hun persoonlijke ruimte binnen. Het zijn enthousiaste mensen met goede bedoelingen die om de beurt de pasgeborene ontmoeten. Ze tillen de baby op en geven de ouders duizenden tips over het ouderschap.
Dit kleine voorbeeld is een staaltje van hoe de omgeving soms die persoonlijke bubbel binnendringt die we alleen voor onszelf moeten bewaren. Je hoeft niet in een lift vol mensen te stappen om ongemak te ervaren. De ernstigste “aanvallen” zijn vaak afkomstig van de mensen die het dichtste bij ons staan. Het is ook hier dat de dringende behoefte ontstaat te weten hoe je grenzen moet stellen.
Psychologen zien deze werkelijkheid dan ook heel vaak tijdens hun raadplegingen. Ze ontmoeten mensen die de helft van hun leven doorgebracht hebben met het gevoel niet in staat te zijn hun privacy te beschermen. Die onbeweeglijkheid of onvermogen om persoonlijke grenzen te handhaven is de oorzaak van een hoge emotionele kostprijs. Het zorgt voor kneuzingen en verzwakt volledig de diepste fundamenten van onze psychologische structuur.
We moeten er rekening mee houden dat het bepalen, begrenzen en beschermen van je persoonlijke ruimte een heel belangrijke sleutel is om te overleven. Het is ook een oefening in zelfkennis. We zien dan immers in dat we allemaal onze grenzen hebben. Allemaal hebben we lijnen die niemand mag overschrijden omdat dat de plaats is waar zich ons zelfvertrouwen bevindt. Hier bewaren we ons evenwicht. Hier zetelt onze waardevolle identiteit…
Zorg voor jezelf en bescherm jouw persoonlijke ruimte
Ralph Adolph en Daniel P. Kennedy, neurologen aan de Universiteit van Caltech in de Verenigde Staten hebben de volgende ontdekking gedaan. In onze hersenen is er een structuur die verantwoordelijk is voor het laten weten waar de grenzen van onze persoonlijke ruimte liggen. Deze structuur is de amygdala. Het is een klein gebied in de hersenen dat verbonden is met angst en het overlevingsinstinct.
Deze ontdekking onthult iets fundamenteels. De hersenen meten de persoonlijke grenzen van elk individu. Het is als een persoonlijk alarm dat ons zegt wanneer iets of iemand ons stoort. Dat alarm vertelt ons wanneer iets onze privacy binnendringt of onze integriteit schendt tot het een bedreiging van ons welzijn wordt. Sommige mensen voelen zich door kleine prikkels overweldigd en raken gemakkelijk gestresseerd. Anderen hebben een veel grotere tolerantie.
Proxemics is de wetenschap die de effecten van onze intermenselijke relaties in het gebruik van de ruimte bestudeert. Het is de studie van het afstand houden in sociale interacties. Deze wetenschap herinnert ons dat getuige zijn van hoe we ons elke dag en op alle manieren steeds meer “overladen” voelen, één van de grootste bronnen van angst is. Daarnaast krijgen we heel veel prikkels, heel veel druk en zo veel interacties om ons heen te verwerken. Het is zo veel dat we er niet in slagen om ook maar een soort filter in te bouwen. We laten alles op onze weg komen. We laten onszelf gevangen zetten enwe raken omsingeld…
Wees je eigen beschermer
We moeten in staat zijn om onze persoonlijke grenzen te handhaven. Wat we hiermee bedoelen, is dat we moeten leren hoe we lichamelijke en psychologische afstand van alle externe prikkels kunnen scheppen. Die dynamiek valt immers onze privacy aan en werkt als een invloedrijke bron van stress. Soms dringen onze collega’s onze ruimte binnen. Een andere mogelijkheid is dat heel lawaaierige, uitsluitend kleurrijke, kleine of benauwende omgevingen het probleem kunnen zijn.
In andere gevallen zal ons onvermogen om nee te zeggen en duidelijk te maken wat we wel en niet kunnen tolereren, ervoor zorgen dat we onze persoonlijke ruimte niet beschermen. We moeten uitdrukkelijk aangeven waar onze persoonlijke grenzen liggen. Dit zal ons helpen om veel beter met anderen om te gaan. Alleen wanneer we het op die manier doen, zullen we erin slagen een meer respectvolle, productievere en vooral een gezondere sociale omgeving te vormen.
