Spiegelneuronen en empathie

Spiegelneuronen worden op dezelfde manier geprikkeld wanneer je zelf een handeling uitvoert als wanneer je iemand anders observeert terwijl hij deze handeling uitvoert. Het gegeven dat je hersenen in beide situaties op dezelfde manier reageren, verklaart hoe we als mensen kunnen leren door middel van imitatie, wedijver en zelfs empathie. Dit komt doordat je de handelingen van een ander ervaart als je eigen handelingen, en je hersenen je zo helpen om deze handelingen beter te begrijpen.

Spiegelneuronen werden voor het eerst ontdekt tijdens een dierlijk onderzoek, bij apen. Deze neuronen werden voor het eerst waargenomen bij een groep makaken en bevonden zich in de premotorische cortex, die gespecialiseerd is in het plannen, selecteren en uitvoeren van bewegingen.

Na deze ontdekking bij apen, zijn er veel studies uitgevoerd op mensen om erachter te komen of wij ook spiegelneuronen hebben, en of deze gerelateerd zijn aan leren, imitatie en empathie.

Jezelf verplaatsen in een ander

Mensen kunnen de gebaren van anderen herkennen en hun emoties identificeren door simpelweg naar hun gezicht te kijken. Zelfs als we iemand niet kennen, zijn we nog in staat om te raden hoe hij zich voelt, en hebben we het meestal nog bij het juiste eind ook.

Wanneer je dus ziet dat iemand gehaast is, of valt, kan het zijn dat je zijn angst of pijn ervaart alsof het je eigen angst of pijn zou zijn. Deze overdracht is volledig aangeboren. Dat gezegd hebbende, kunnen we onszelf afvragen: welk mechanisme in onze hersenen maakt dit mogelijk? Alles wijst op spiegelneuronen en de manier waarop deze neuronen verbonden zijn met andere gebieden in de hersenen.

Spiegelneuronen hebben ook te maken met hoe we de handelingen van anderen interpreteren. Ze kunnen ons niet alleen helpen om een handeling die we zojuist hebben waargenomen te internaliseren en herhalen, maar ze kunnen ons ook helpen om handelingen van anderen te begrijpen en uit te pluizen. Ze kunnen ons helpen te begrijpen waarom anderen zich op een bepaalde manier gedragen en of ze onze hulp nodig hebben.

Wanneer deze gespecialiseerde neuronen geactiveerd worden, worden er ook andere delen van de hersenen geactiveerd, zoals het limbisch systeem. We kunnen gezichtsuitdrukkingen herkennen door in ons geheugen te graven en te kijken naar de dingen die we geleerd hebben en al deze informatie met elkaar te combineren om een situatie te interpreteren en er betekenis aan te geven.

Emoties zijn aanstekelijk

Mensen zijn erg gevoelig voor indrukken. Zelfs zo gevoelig dat we gemakkelijk beïnvloed kunnen raken door het humeur van anderen, waardoor er zich een verandering voordoet in ons eigen humeur. Wanneer een van onze collega’s verdrietig is en zijn gezicht droefheid uitstraalt, dan zijn we niet alleen in staat te begrijpen dat er iets mis is, maar kan dit ook gevolgen hebben voor ons eigen humeur. Empathie helpt ons niet alleen om te weten wat een ander denkt, maar ook om onszelf in die ander te verplaatsen.

Het is zelfs bewezen dat het al zeer gunstig kan zijn voor je humeur en gevoel van welzijn om jezelf te dwingen om een neppe glimlach op te zetten. Probeer het maar eens: wanneer je je een keertje depressief voelt, ga dan gewoon eens spontaan lachen. Op deze manier doen alsof je gelukkig bent, zal er ook daadwerkelijk voor zorgen dat je gelukkiger wordt. Het kan ook helpen om je in een groep mensen te bevinden die alsmaar grappen maken. Zelfs als je een rotdag achter de rug hebt, kan hun gelach zeer aanstekelijk werken.

Niet alleen de emoties van anderen zijn aanstekelijk en kunnen invloed op je hebben, hun handelingen kunnen precies hetzelfde effect hebben, met name wanneer je nog jong bent. Door kinderen bijvoorbeeld via programma’s op de televisie of videospelletjes bloot te stellen aan geweld, kun je ervoor zorgen dat hun eigen gedrag ook gewelddadiger wordt, omdat mensen geneigd zijn om hetgeen ze bij anderen zien na te apen (daarbij moeten we natuurlijk niet vergeten dat we geen robots zijn die niet zelf hun eigen handelingen kunnen kiezen).

Raak bekend met de intenties van anderen

Al van jongs af aan zijn we aan het imiteren. Eerst imiteerden we de gebaren van onze moeder, vervolgens vinden veel kinderen het leuk om doktertje, kok, politie-agentje etc. te spelen. Tijdens onze adolescentie hadden we grote idolen en keken we op naar mensen die we graag na zouden doen, en als volwassenen streven we ernaar om net zo te zijn als andere succesvolle mensen.

Gedurende ons hele leven imiteren we anderen en proberen we onszelf continu in anderen te verplaatsen. We hebben onszelf voorgedaan als mensen die we eigenlijk helemaal niet waren. Daarom vinden mensen films en theater ook zo leuk: aangezien ze onze behoefte om te imiteren en in een andere realiteit te leven bevredigen.

In tegenstelling tot de apen, die ook spiegelneuronen hebben die geactiveerd worden wanneer ze een andere aap een handeling zien uitvoeren, zijn wij als mensen in staat om te interpreteren of iemand doet alsof, om te gokken of te weten wat iemands ware intenties zijn. Wellicht is dit een van de eigenschappen die ons onderscheiden van andere soorten. Wij zijn in staat om de handelingen van een ander te benoemen en om een hypothese te vormen over zijn intenties.

Spiegelneuronen kunnen geactiveerd worden door een handeling te horen, zien, uit te voeren, of door er zelf over na te denken. Niet al deze triggers zullen echter dezelfde impact hebben. Bijvoorbeeld, we kunnen een situatie beter inschatten wanneer we het voor onze neus zien gebeuren, dan wanneer we erover horen. Mensen werken zelfs het meeste met visuele informatie, zelfs al zijn de rest van de zintuigen net zo belangrijk.

Het effect op ons dagelijks leven

De benaming voor deze neuronen zegt veel over wat voor neuronen het zijn. De naam suggereert dat deze neuronen geactiveerd worden wanneer we iemand iets zien doen. Wanneer dit gebeurt, krijgen de hersenen de kans om hetzelfde activeringspatroon na te bootsen als dat van de persoon die de handeling uitvoert. Met andere woorden, voor onze hersenen is het net alsof wij hetzelfde doen als wat die andere persoon aan het doen is. Spiegelneuronen fungeren dus, zoals de naam al zegt, als een soort spiegel.

We beschikken over het verrassende, aangeboren vermogen om kleine gebaren te identificeren die moeilijk te vervalsen zijn. Dit vermogen is zeer handig om te weten hoe een ander zich voelt en hoe we hem het beste kunnen behandelen. Het is een zeer aanpassend vermogen dat ons helpt om met anderen om te gaan en problemen uit de weg te gaan.

Dit fenomeen werd nog niet zo lang geleden ontdekt, en vandaag de dag wordt bestudeerd hoe deze neuronen verbonden zouden kunnen zijn aan bepaalde gedragingen en ziektes. Zo is er bijvoorbeeld waargenomen dat er in de hersenen van autistische mensen minder activiteit aanwezig is in deze neuronen. Dat we deze neuronen nu kunnen bestuderen is dus zeer gunstig om autisme beter te kunnen begrijpen en een behandeling te kunnen vinden die de symptomen en het aanpassingsvermogen van de mensen die eraan lijden te verbeteren.