Sociale psychologie: wat is het en waarom is het zo belangrijk

Binnen het domein van de psychologie kunnen we een onderscheid maken tussen toegepaste psychologie en gewone psychologie. Aan de ene kant bestudeert de gewone psychologie eenvoudige psychologische processen zoals waarneming, aandacht, geheugen, taal en leren. Aan de andere kant richt toegepaste psychologie zich op de studie van andere psychologische eigenschappen die te maken hebben met probleemoplossing. Binnen de toegepaste psychologie zijn er verschillende aspecten, waaronder sociale psychologie.

Sociale psychologie kan worden gedefinieerd als het bestuderen van de interactie van mensen, vooral in sociale groepen en situaties. Het benadrukt ook de invloed van sociale situaties op menselijk gedrag. Meer specifiek gezien, richt de sociale psychologie zich op de wetenschappelijke studie van hoe het gedrag, de gedachten en de gevoelens van mensen worden beïnvloed door de werkelijke, ingebeelde of impliciete aanwezigheid van andere mensen (Allport, 1985).

Wat onderzoekt sociale psychologie?

Sociale psychologie wil sociale relaties bestuderen (Moscovici en Markova, 2006). Er wordt beweerd dat sociale psychologische processen verschillen van individuele psychologische processen. De sociale psychologie probeert zowel groepsgedrag als individueel gedrag te begrijpen als het gaat om het reageren op of denken over de sociale omgeving.

Het heeft de neiging om het gedrag van mensen op groepsniveau te bestuderen. Het probeert namelijk menselijk gedrag te beschrijven en uit te leggen door het te reduceren tot psychologische variabelen. Zo probeert de sociale psychologie theorieën over menselijk gedrag te bepalen. Deze theorieën helpen om gedragspatronen te voorspellen, voordat ze zich voordoen. Zo kan vervolgens worden ingegrepen. Door te weten welke factoren bepaald gedrag bevorderen, kan worden ingegrepen om deze patronen op de een of andere manier te veranderen.

Onderwerpen binnen de sociale psychologie

De thema’s die de sociale psychologie omvat zijn breed en gevarieerd (Gergen, 1973). Door ons te concentreren op een aantal van de belangrijkste onderwerpen, kunnen we de identiteit ervan bepalen. Sociale identiteit (Taylor en Moghaddam, 1994), of de mate waarin mensen zich identificeren en kenmerken delen binnen groepen, is bijvoorbeeld een factor die door sociale psychologie vaak bestudeerd wordt. Sociale identiteit is vaak bepalend voor het gedrag van mensen. Bijvoorbeeld, wanneer een persoon zich sterk identificeert met een groep, dan zal zijn gedrag overeenkomen met de normen en waarden van die groep.

Een ander klassiek thema van de sociale psychologie is stereotypen (Amossy en Herschberg Pierrot, 2001). Stereotypen zijn het beeld van een andere groep. Dit is meestal een vereenvoudigd en veralgemeend beeld, dat onder andere tot doel heeft alle leden van een specifieke groep te categoriseren. Een veelvoorkomend stereotype in Europa is bijvoorbeeld dat Spanjaarden lui zijn. Mensen die dit idee van Spanjaarden hebben, zullen wanneer ze toevallig met elkaar in contact kommen, er dus van uitgaan dat ze lui zijn voordat ze hen leren kennen.

Sociale psychologie en vooroordelen

Vooroordelen zijn nauw verwant aan stereotypen (Dovidio, Hewstone, Glick en Esses, 2010). Vooroordelen zijn vooringenomen houdingen waardoor we snel beslissingen nemen over een persoon of situatie. Het zijn uitspraken die gebaseerd zijn op onvolledige informatie en bovendien meestal negatief zijn.

Tegenwoordig geloven veel mensen ten onrechte dat alle moslims gewelddadig zijn en zelfs dat ze terrorisme goedkeuren. Zelfs met duidelijke bewijzen tegen dit verkeerde oordeel, blijven veel mensen er hardnekkig in geloven. Deze overtuigingen beïnvloeden ook hun gevoelens en gedrag tegenover mensen die deze religie beoefenen.

Een ander studiegebied binnen de sociale psychologie zijn waarden (Ginges en Atran, 2014). Waarden zijn een reeks richtlijnen die samenlevingen opstellen en waar mensen aan moeten voldoen. Waarden hebben de neiging om sociale goedkeuring te hebben en variëren van cultuur tot cultuur. Ook zijn waarden zo belangrijk dat ze voor sommige mensen heilig zijn. Ondanks de irrationaliteit van sommige waarden zullen mensen ze tot het uiterste verdedigen en er zelfs grote offers voor brengen.

Gezien de grote verscheidenheid aan onderwerpen die in de sociale psychologie wordt bestudeerd, kunnen we niet op alle onderwerpen ingaan. Voorbeelden van onderwerpen die niet zijn besproken zijn agressie en geweld, socialisatie, teamwork, leiderschap, sociale bewegingen, gehoorzaamheid, conformisme en interpersoonlijke en groepsprocessen.

Belangrijke mensen in de wereld van de sociale psychologie

Binnen het terrein van de sociale psychologie zijn er mensen die een grote indruk hebben achtergelaten. Hier zijn enkele van hen:

• Floyd Allport: Het best bekend als de oprichter van de sociale psychologie als wetenschappelijke discipline.
• Muzafer Sherif: Bekend door het uitvoeren van het experiment bekend als de ‘grot der dieven’ waar een groep padvinders werd verdeeld in twee groepen om vooroordelen in sociale groepen te verkennen. Het experiment creëerde de Realistische Groepsconflicttheorie.
• Salomon Asch: wijdde zijn leven aan de studie van sociale invloed. Zijn studies over conformiteit zijn zijn bekendste werk, waarin hij lijnen van verschillende lengte gebruikte om te zien of de deelnemers de verkeerde antwoorden zouden geven. Ze gaven inderdaad een verkeerd antwoord, niet omdat ze dachten dat de antwoorden waar waren, maar gewoon om het eens te zijn met de antwoorden die andere mensen gaven.
• Kurt Lewin: Bekend als oprichter van de moderne sociale psychologie. Hij leverde bijdragen aan de Gestalt-theorie, bestudeerde het concept van sociale afstand en formuleerde de veldtheorie. Dit laatste toont aan dat het onmogelijk is om echt menselijk gedrag te leren kennen als ze buiten hun eigen omgeving liggen.
• Ignacio Martín-Baró: Naast psycholoog was hij priester bij de jezuïeten. Hij stelde voor dat psychologie gerelateerd zou moeten worden aan de sociale en historische omstandigheden van het gebied waar het zich ontwikkelt. Het moet ook verband houden met de aspiraties van de mensen die er wonen. Hij is de schepper van de Social Psychology of Liberation.

Andere belangrijke personen

• Stanley Milgram: Voerde experimenten uit van dubieuze ethiek. Het bekendste is zijn experiment met betrekking tot gehoorzaamheid aan autoriteit. Hierbij werd door de ene deelnemer elektrische schokken toegepast op een andere in aanwezigheid van iemand met autoriteit. Ook de kleine wereld-theorie is van hem, ook wel bekend als de zes graden van scheiding.
• Serge Moskovici: bestudeerde sociale representaties. Dit is de manier waarop kennis wordt geherformuleerd wanneer groepen het overnemen, waardoor deze vertekend raakt ten opzichte van de oorspronkelijke vorm. Hij staat ook bekend om zijn studies over de invloed van minderheden.
• Philip Zimbardo: Vooral bekend voor het dirigeren van het Stanford Prison Experiment. In dit experiment verdeelde hij vrijwillig aangemelde studenten in twee groepen. De ene groep kreeg de rol van gevangenisbewakers en de andere groep de rol van gevangenen. Hij plaatste ze vervolgens in een nagemaakte gevangenis in de kelder van de universiteit. Ze kwamen tot de conclusie dat het de situatie was die het gedrag van de deelnemers veroorzaakte en niet hun eigen persoonlijkheden.
• Albert Bandura: Hij heeft aangetoond dat geweld in de media agressief gedrag aanmoedigt bij degenen die het zien. Hij voerde een experiment uit waarbij een model agressief gedrag uitoefende op een pop, dat vervolgens werd nagebootst door kinderen. Dit staat bekend als het Bobo Doll Experiment. Bandura is tevens de schepper van de Theorie van Zelfstandigheid.

Samenvatting

Zoals gezegd, richt sociale psychologie zich op ons sociale gedrag. Dit is een grote onbekende voor buitenstaanders en een van de meest verrassende openbaringen voor mensen die besluiten psychologie te studeren. We onderschatten namelijk vaak de macht die andere mensen op ons hebben, direct of indirect. In die zin zien we onszelf graag als volledig onafhankelijk, in staat om te handelen en te voelen wat we willen, zonder dat onze omgeving ons te veel beïnvloedt.

Maar deze studies over sociale psychologie hebben ons laten zien dat dit helemaal niet het geval is. Daarom zijn ze zo interessant, en daarom kan dit psychologische gebied ons met zijn ontdekkingen verrijken.

Bibliografie

Allport, GW (1985). The Historical Background of Social Psychology.

G. Lindzey & E. Aronson (Eds.). The Handbook of Social Psychology. New York: McGraw Hill.

Amossy, R., Herschberg Pierrot, A. (2001). Stereotypes and Clichés. Buenos Aires.

Eudeba. Dovidio, JF, Hewstone, M., Glick, P. and Esses, VM (2010) «Prejudice, Stereotyping and Siscrimination: Theoretical and Empirical overview».

Dovidio, JF, Hewstone, M., Glick, P., and Esses, VM (eds.) The SAGE handbook of Prejudice, Stereotyping and Discrimination. London: SAGE Publications Ltd.

Gergen, K. J. (1973). Social psychology as history. Journal of Personality and Social Psychology, 26, 309-320.

Ginges, J. and Atran, S. (2014) “Sacred values ​​and Cultural conflict”,

Gelfand, MJ, Chiu, CY, and Hong, YY (eds.) Advances in Culture and Psychology. New York: Oxford University Press, pp. 273-301.

Moscovici, S. & Markova, I. (2006). The making of modern social psychology. Cambridge, UK: Polity Press.

Taylor, D., Moghaddam, F. (1994). «Social Identity Theory». Theories of Intergroup Relations: International Social Psychological Perspectives (2nd edition). Westport, CT: Praeger Publishers. pp. 80-91.