Sleutels tot meer creativiteit

Heb je weinig creativiteit en wil je die graag vergroten? In dit artikel laten we je zien hoe je dat volgens de wetenschap kunt doen.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Valeria Sabater.

Laatste update: 14 oktober, 2024

Creativiteit is dat fantastische vermogen dat ons in staat stelt om nieuwe en originele ideeën te produceren. Creatief zijn is een geweldige eigenschap die ons ontvankelijker maakt in onze relaties, omdat het in zekere zin ook samengaat met een meer open en ontvankelijke geest.

Denk bijvoorbeeld aan mensen met een gesloten kijk op dingen die niet in staat zijn om andere gezichtspunten toe te laten. Ze zijn meestal persoonlijkheden die gericht zijn op hun eigen visie op de wereld, waar creativiteit erg beperkt is.

Praktische strategieën om creativiteit te vergroten

Creativiteit kan elke dag worden beoefend. Hoewel het vaak geassocieerd wordt met een bepaald type persoonlijkheid, moeten we er duidelijk over zijn dat het getraind kan worden.

Geloof het of niet, creatief zijn is ook een manier om de wereld te benaderen, waarbij je plotseling meerdere gezichtspunten krijgt. Een veelheid aan paden om te overwegen en een universum van mogelijkheden binnen handbereik. Laten we eens kijken hoe je dit kunt vergroten.

1. Vergroot je flexibiliteit

Om je creativiteit te vergroten is het essentieel dat je je cognitieve flexibiliteit bevordert.

Dit zal je in staat stellen om de starheid van je gedachten te omzeilen en zal je ook helpen om verschillende opties te overwegen wanneer je een probleem probeert op te lossen. Maar hoe kun je je vermogen om flexibel te zijn koesteren? Door atypische momenten te beleven.

Blootstelling aan gevarieerde ervaringen, d.w.z. ervaringen die conventionele of vaste denkpatronen verstoren, waardoor je de wereld op meerdere manieren kunt zien, zijn gekoppeld aan een grotere creativiteit. Dit volgens het boek The Wiley handboo k of genius (Engelse link).

2. Leg je ideeën vast (capture)

In een populair artikel schetst Robert Epstein (Engelse link), auteur van The Big Book of Creativity Games en pionier van de Generativiteitstheorie, vier technieken om creativiteit te bevorderen. Dit zijn Capturing, Challenging, Broadening en Surrounding.

De techniek van capturing bestaat uit het vangen van creatieve ideeën voordat ze worden vergeten. Om dit te doen, moet je een notitieboekje of mobiel apparaat bij je hebben waarmee je kunt noteren wat er op dat moment in je opkomt. Probeer een digitale of fysieke map te hebben waarin je alles kunt opslaan.

3. Doe uitdagende taken (challenge)

Een andere strategie die je kunt gebruiken om je creativiteit te vergroten is om jezelf uit te dagen door deel te nemen aan ingewikkelde situaties. In veel van deze situaties zul je falen, wat nuttig is om je creatieve processen te verbeteren.

Robert Epstein wijst erop dat we in onsuccesvolle omstandigheden gaan terugvallen op eerder gedrag dat wel effectief was in soortgelijke situaties. Deze competitie tussen verschillende acties intensiveert en optimaliseert het generatieve proces.

4. Verwerf nieuwe kennis (verbreding)

Om je creativiteit te vergroten is het essentieel dat je je kennis verbreedt.

Diepgaande kennis van een onderwerp vergemakkelijkt het associëren van ideeën, concepten en begrippen. Daardoor kun je nieuwe inzichten en creatieve producten ontwikkelen. Om te vergroten wat je weet, verdiep je wat je al weet en stel je jezelf open voor nieuwe kennis, ervaringen en culturen. Door je perspectief te verbreden, zul je diverse manieren kunnen vinden om creatieve ideeën te genereren.

5. Creëer een creatieve omgeving

Een andere sleutel tot meer creativiteit is het ontwerpen van een omgeving die creativiteit stimuleert. Zorg voor een inspirerende werkplek die wordt blootgesteld aan prikkels en creatieve mensen.

Dit zal je creatieve processen vergemakkelijken. Probeer niet inflexibel te zijn met je omgeving, maar zorg juist voor constante veranderingen waarbij je stimulatie afwisselt.
Epstein stelt dat gevarieerde en frequente prikkels creativiteit stimuleren, omdat ze competitie tussen verschillende gedragingen uitlokken.

6. Maak een wandeling in de natuur

Meer tijd doorbrengen omringd door bomen en losgekoppeld van technologie kan helpen de creativiteit te verhogen en aandachtsmoeheid te verlichten.

Dit werd ondersteund door onderzoek van PloS one (Engelse link). Daaruit bleek dat na vier dagen in een natuurlijke omgeving en zonder technologische apparaten, een aantal wandelaars hun creatieve probleemoplossende vermogen met 50% verbeterde. Deze effecten kunnen worden begrepen dankzij de Attention Restoration Theory.

Deze stelt voor dat de natuur herstellende voordelen biedt voor het uitvoerende aandachtssysteem, dat wordt beïnvloed door de prefrontale cortex en door constant gebruik uitgeput kan raken.

“Als je je mobiele telefoon gebruikt om te praten, sms’en, foto’s te maken of wat je nog meer met je mobiele telefoon kunt doen, gebruik je de prefrontale cortex en veroorzaak je vermindering van cognitieve bronnen,” zegt David Strayer.

Hij is een wetenschapper op het gebied van het effect van de natuur op het herstellen van uitgeputte aandachtscircuits, geciteerd in een publicatie in het Greater Good Magazine (Engelse link).

7. Beoefen mindfulness

De wetenschappelijke literatuur begint resultaten te verzamelen die aantonen dat mindfulness creativiteit bevorderende vaardigheden kan verbeteren. Voorlopig is de relatie tussen mindfulness en creatieve processen dus positief.

Een thematische review in het tijdschrift Denkvaardigheden en cre ativiteit (Engelse link) wordt opgemerkt dat mindfulness de concentratie verbetert, de angst voor oordelen vermindert en opener denken bevordert. En dit allemaal terwijl het negatieve zelfbewustzijn wordt geminimaliseerd.

Deze kwaliteiten komen overeen met essentiële aspecten van creativiteit, zoals het vermogen om te ontspannen en te stromen, de bereidheid om risico’s te nemen en een nieuwsgierige en ontvankelijke houding.

8. Beweeg elke dag

Bewegen kan de creativiteit verhogen. Dit blijkt uit een onderzoek in Wetenschappelijke Rapporten (Engelse link) waarin ten eerste de relatie tussen dagelijkse lichaamsbeweging en creatief vermogen werd onderzocht.

Ten tweede om de mogelijke bemiddelende rol van positief affect in deze relatie te onderzoeken. Om het onderzoek uit te voeren, volgden de auteurs de dagelijkse beweging van 79 personen gedurende vijf dagen met behulp van versnellingsmeters.

Daarnaast beoordeelden ze hun creatieve vermogens op figuratief en verbaal gebied en verzamelden ze informatie over hun niveaus van positief affect. De resultaten toonden aan dat er een verband bestaat tussen creativiteit, positief affect en dagelijkse lichaamsbeweging.

Ter ondersteuning van deze bevinding bleek uit een meta-analyse uit 2022 dat fysieke activiteit creatieve ideeën verbetert (Engelse link).  Deze resultaten benadrukken dat mensen die meer bewegen, of dat nu is door te wandelen, te sporten of gewoon actiever te zijn in hun dagelijkse routine, meer kans hebben op superieure creatieve prestaties dan mensen die meer sedentair zijn.

9. Wandelen

We hebben al gezegd dat bewegen creativiteit bevordert, maar we willen een speciale ruimte wijden aan de activiteit wandelen. Het creëren van deze gewoonte is goed voor je creativiteit.

Om het positieve effect van wandelen op creatief denken (Engelse link) te bewijzen, zijn er verschillende experimenten uitgevoerd. In een eerste experimentele analyse deden verschillende volwassenen de Guilford Alternative Uses Test (GAU) en de Composite Remote Associates (CRA) test van convergent denken. Ze vulden ze eerst zittend in en daarna lopend op een loopband.

Tijdens het lopen nam de creativiteit op de GAU test toe met 81%, terwijl er slechts een toename van 23% werd waargenomen op de CRA. In een tweede experiment deden deelnemers de GAU onder drie omstandigheden: zitten na lopen, lopen na zitten en beide keren blijven zitten.

De bevindingen toonden aan dat lopen de scores op de GAU verhoogde. Bovendien werd een resterende creatieve boost waargenomen bij degenen die zaten na het lopen.

10. Doe een kort dutje

Om de creativiteit op beslissende momenten te verhogen, kun je proberen een kort dutje te doen. Volgens de National Institutes of Health (Engelse link)  kunnen deze korte slaapperiodes je creativiteit wekken:

“Onderzoekers vonden bewijs dat de korte periode, waarin je in slaap valt, een ideaal punt kan zijn voor dromen die creatief denken en het oplossen van problemen vergemakkelijken”. Daarnaast verbeteren dutjes de cognitieve prestaties (Engelse link), de uitvoerende functie, het geheugen en de creativiteit.

Onthoud dat elk creatief proces een mentaal proces is. Dus als je je cognitieve prestaties optimaliseert, heb je een betere basis om je creativiteit te vergroten.

11. Lezen en schrijven

Lezen opent je voor echte en denkbeeldige werelden en nieuwe perspectieven. Het is een gegarandeerde wake-up call voor je geest en verbeelding. Op de lange termijn helpt het je om verbanden te leggen en dingen vloeiender af te leiden en in het algemeen opent het je voor mogelijkheden die je ooit voor onmogelijk hield.

Het voordeel is dat de keuzes van wat je kunt lezen eindeloos zijn, niet alleen literaire klassiekers openen deuren naar creativiteit, maar ook wetenschapsboeken, natuurboeken en allerlei soorten lectuur, zelfs nieuws, zijn uitstekend voor je creativiteit. De voordelen van lezen voor creativiteit zijn bewezen door de wetenschap.

Een onderzoek met studenten, gepresenteerd op de 3e International Conference on Learning Innovation and Quality Education (Engelse link), concludeerde dat doorlopende leesactiviteiten voorafgaand aan een les een effect hebben op creatieve denkvaardigheden, met name vloeiendheid.

Hoewel de mechanismen niet duidelijk zijn, wordt gesuggereerd dat lezen en schrijven vaak andere capaciteiten aanwakkeren die creatieve processen bevorderen, zoals kritische, analytische en zelfexpressievaardigheden, evenals zelfontdekking.

Dit zou ons, wanneer we met een situatie of probleem worden geconfronteerd, meer middelen geven om een oplossing te vinden. Daardoor is het gemakkelijker om met een creatiever antwoord te komen.

12. Maak een vakantiereis

Het zien van nieuwe plaatsen kan een 180-graden draai zijn in je verbeelding en de manier waarop je de werkelijkheid ziet. Het is ook een manier om je eigen manier van leven weg van huis te vinden. Om je opnieuw te laten verrassen door de nieuwigheid en schoonheid van dingen. Op deze manier zal het loskomen van de routine je creativiteit een boost geven.

En je hoeft niet ver weg te gaan naar exotische en onbekende landen. Je kunt ook in je eigen stad reizen naar plaatsen waar je nog nooit bent geweest of plaatsen uit je kindertijd opnieuw bezoeken – elke verandering van perspectief is nuttig. De wetenschap ondersteunt deze beweringen over het nut van reizen voor het verbeteren van creatieve processen.

In onderzoek in het tijdschrift Grenzen in de psychologie (Engelse link) werd een creativiteitstaak afgenomen bij werknemers voor en na een vakantie en bleek dat de creativiteit verbeterde na de reis.

13. Brainstormen

In een artikel over het verbeteren van creativiteit bij studenten in Computers & Education (Engelse link) worden vier strategieën gepresenteerd die in de loop der jaren zijn gebruikt om creativiteit te vergroten. Dit zijn: brainstormen, divergent denken, analogieën en de SCAMPER-methode.

In deze en de volgende paragrafen zullen we ze in detail uitleggen. Een van de meest gebruikte strategieën om originele ideeën te genereren is brainstormen. Om het toe te passen moet je:

• Zoveel mogelijk ideeën produceren.
• Nieuwe ideeën creëren uit de ideeën die je hebt bedacht.
• Vermijd kritiek op of oordelen over de gegenereerde ideeën.
• Buitenissige ideeën opnemen.

Deze strategie is zeer effectief, zowel als groep als individueel, in het genereren van nieuwe perspectieven en nieuwe producten. Dus als je je creativiteit wilt verbeteren, aarzel dan niet om te oefenen met brainstormen.

14. Gebruik divergent denken

Divergent denken(Spaanse link) stimuleert de ontwikkeling van oplossingen en ideeën in een specifieke situatie. Deze manier van denken omvat vloeibaarheid, flexibiliteit, originaliteit en uitwerking. Laten we eens kijken hoe je elk kunt faciliteren om je creativiteit te vergroten:

• Vloeiendheid: genereer zoveel ideeën als je kunt.
• Flexibiliteit: probeer je problemen op verschillende manieren op te lossen.
• Originaliteit: bedenk dingen waar nog niemand eerder aan heeft gedacht.
• Uitwerking: bedenk hoe je je ideeën kunt verfijnen, optimaliseren en verbeteren.

15. Maak analogieën

Redeneren met analogieën kan je niet alleen helpen om nieuwe informatie te verwerven, maar ook om onverwachte en unieke dingen te creëren. Om deze strategie te gebruiken om je creativiteit te vergroten, begin je met het vergelijken van gelijksoortige objecten. Vervolgens ga je verder met het gelijkstellen van objecten die niet hetzelfde zijn.

Rahimia en Shute (2021) geven aan dat in de onderwijscontext, wanneer ze analoog redeneren willen aanmoedigen, aan studenten wordt gevraagd om een creatief idee te bedenken uit twee woorden die door de docent worden aangereikt.

Om de bovenstaande instructie te gebruiken, denk je aan twee ideeën, concepten of woorden en probeer je een nieuw, nuttig en origineel idee te ontwikkelen. Dit zal je geest dwingen om creativiteit te gebruiken.

16. Gebruik de SCAMPER-methode

SCAMPER (Substitute, Combine, Adapt, Modify, Eliminate, Rearranging) kan gebruikt worden om creatieve producten of oplossingen te genereren. Laten we eens kijken hoe je het op een eenvoudige manier kunt toepassen:

• Vervangen: vervang een van de elementen van het product dat je in gedachten hebt of dat je al hebt.
• Combineren: kies onderdelen van een product en creëer daaruit nieuwe ideeën.
• Aanpassen: verander wat je al weet voor iets anders.
• Aanpassen: bedenk hoe je iets kunt verbeteren of aanpassen met de middelen die je hebt.
• Verwijderen: verwijder wat niet werkt.
• Herschikken: speel met de volgorde van de onderdelen van je creatieve idee of product.

Rahimia en Shute (2021) wijzen erop dat elk van deze SCAMPER elementen kan worden gebruikt wanneer je ideeën moet produceren of je bestaande ideeën moet verbeteren.

Creativiteit kan getraind worden

Hoewel bepaalde individuen misschien opvallen door hun schijnbaar aangeboren vermogen om originele ideeën en innovatieve projecten te bedenken, is de waarheid dat we allemaal creatief zijn.

Bovendien kan dit potentieel worden geoptimaliseerd. In dit artikel hebben we verschillende strategieën onderzocht om creativiteit te vergroten. Dit loopt van het cultiveren van cognitieve flexibiliteit tot de SCAMPER-methode, van mindfulnessoefeningen tot uitdagingen aangaan en genieten van wandelingen in de natuur.

Creativiteit is geen exclusieve gave, maar een vaardigheid die met tijd en toewijding wordt aangescherpt.