Slaapgebrek en angstgevoelens: een slechte combinatie

Slaapgebrek en angstgevoelens zijn aan elkaar verwant. Niet genoeg slapen zal resulteren in chronische uitputting, die kan leiden tot de manifestatie van verschillende psychische stoornissen, waaronder depressie.

Volgens onderzoek delen slaapgebrek en angstgevoelens een significant verband. We hebben het niet alleen over slapeloosheid op zich, maar ook over niet goed slapen. Als je dit elke dag ervaart, gaat je gezondheid waarschijnlijk achteruit.

De neurowetenschap gaat elke dag vooruit en levert ons nieuwe informatie op, die even interessant als waardevol is. Zo is ontdekt dat een dutje van minder dan een half uur helpt om het korte- en langetermijngeheugen te verbeteren. We weten inmiddels ook dat slapen de sleutel is om giftige stoffen uit het lichaam te verwijderen.

De mens heeft, zoals de meeste dieren, behoefte aan slaap. Het niet krijgen van voldoende rust brengt onze gezondheid en ons welzijn in gevaar. Verschillende onderzoeken naar slaaptekort hebben de risico’s hiervan aangetoond. Er is zelfs vastgesteld dat minder dan zes uur slaap per nacht het risico op neurodegeneratieve ziekten verhoogt.

Sophocles zei dat slapen het enige effectieve medicijn is voor bijna alles, en hij had het zeker niet mis. Soms verwaarlozen we het belang van onze leefgewoonten volledig. Je hebt minstens zeven tot acht uur per nacht slaap per nacht nodig, en dit is positief voor zowel onze fysieke als mentale gezondheid.

Slaapgebrek en angstgevoelens

De relatie tussen slaapgebrek en angstgevoelens is de laatste jaren het onderwerp van talrijke onderzoeken geweest. Het werd gepresenteerd aan een groep deskundigen op de jaarlijkse conferentie van de Society for Neuroscience in San Diego, Californië.

Dr. Clifford Saper, lid van de Sleep Research Society en een van de beste specialisten op dit gebied, legde het volgende uit:

• Slaapgebrek is niet hetzelfde als slapeloosheid. Het betekent niet dat je een maand lang niet slaapt.
• In feite is slaap iets dat zo subtiel en gewoon is, dat we er vaak geen belang aan hechten dat het nodig is.
• Slaapgebrek wil zeggen dat je minder uren slaapt. Je gaat bijvoorbeeld om middernacht naar bed en wordt om twee uur ‘s nachts wakker, om dan rond drie uur ‘s nachts weer in slaap te vallen en om vijf uur ‘s morgens weer wakker te worden.
• Wat onze gezondheid echt in gevaar brengt, is dat we niet in de REM-slaapfase (snelle oogbewegingen) terechtkomen, waar het lichaam diep rust terwijl de hersenen actiever zijn dan ooit en essentiële taken vervullen.

Slaapgebrek en de amygdala

Stel je voor dat we gemiddeld vijf uur hebben geslapen gedurende een periode van twee tot drie maanden. We worden meestal moe wakker en toch kunnen we onze taken en plichten normaal uitvoeren. We vertellen onszelf zelfs dat ons lichaam verandert zodat we minder slaap nodig hebben naarmate we ouder worden.

Ja, we kunnen ons daarvan overtuigen, maar onze hersenen zijn het niet eens met een dergelijke redenering. De waarheid is dat we niet de diepste slaap bereiken.

• Slaapgebrek en angst zijn met elkaar verbonden, omdat er een structuur is die te veel begint te werken: de amygdala.
• De amygdala is het hersengebied dat wordt geactiveerd wanneer de hersenen risico’s waarnemen. Het laat een reeks hormonen vrij die ons alert en wakker maken om te ontsnappen aan een reële of denkbeeldige dreiging.
• Voor de amygdala is slaapgebrek een bedreiging. Het is een gevaar dat de cerebrale homeostase bedreigt tegen het organische evenwicht dat zo noodzakelijk is voor ons welzijn.
• De activering van de amygdala zorgt ervoor dat we in een staat van angst terechtkomen.

Slaapstoornissen hebben invloed op de gezondheid

Zoals we kunnen zien, kan de relatie tussen het gebrek aan slaap en angst een echte vicieuze cirkel zijn. We slapen minder en voelen ons steeds angstiger. Dan versterkt de angst zelf de manifestatie van slaapstoornissen.

Alsof dit nog niet genoeg is, stellen onderzoeken zoals die van de Universiteit van Adelaide in Australië dat slaapproblemen niet alleen het risico op angstgevoelens verhogen. Ze zijn ook een risicofactor voor depressie.

Dr. Eti Ben-Simon, doctor of philosophy van het Center for Human Sleep Science van de University of California, Berkeley, wees er bovendien op dat er zeer effectieve slaaptherapieën bestaan. In feite kan het psychologische welzijn van een patiënt verbeteren binnen slechts een paar weken nadat hij beter zal gaan slapen.

Strategieën om slaapgebrek en angstgevoelens te behandelen

Deskundigen als het gaat om slaaphygiëne adviseren twee strategieën in de praktijk te brengen. Enerzijds moeten we onze slaapgewoonten verbeteren. Anderzijds is het noodzakelijk dat we voldoende vaardigheden aanleren om beter om te gaan met stress en angst.

• We moeten beginnen met een medisch consult. Het is raadzaam om andere medische aandoeningen uit te sluiten die onze slaapproblemen kunnen beïnvloeden.
• Ten tweede moeten we een specialist in slaaptherapie bezoeken. Er zijn zeer effectieve programma’s die medicijnen voorschrijven en waar patiënten gepersonaliseerde programma’s krijgen aangeboden om hun rust te verbeteren.
• Ook moeten we ons aan ons slaapschema houden. We moeten op hetzelfde moment naar bed gaan en elke nacht dezelfde rituelen volgen.
• We moeten zorgen voor onze slaaphygiëne (eten, lichaamsbeweging, slaapomgeving…).
• Andere geschikte strategieën zijn bijvoorbeeld het leren kennen en oefenen van paradoxale intentie en biofeedback.

Tot slot, gezien het duidelijke verband tussen slaapgebrek en angstgevoelens is het belangrijk om meer aandacht te besteden aan onze slaaphygiëne. Ook al sterft er niemand ‘s nachts aan slaapgebrek, het vermindert wel onze kwaliteit van leven.