Rouwen over gecompliceerde relaties

Iemand verliezen van wie je hield maar die je grote schade berokkende kan een heel verwarrende en uitdagende situatie zijn. We vertellen je hoe je met verdriet in gecompliceerde relaties kunt omgaan.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Elena Sanz.

Laatste update: 24 september, 2022

De dood van een geliefde of het verlies van een belangrijke relatie zijn twee van de pijnlijkste gebeurtenissen die je ooit onder ogen kunt zien. In deze gevallen komt rouw op gang, een emotioneel proces dat je in staat stelt om om te gaan met wat er gebeurd is, de afwezigheid van de ander te aanvaarden, en het te integreren in het verder gaan met je eigen leven.

Je zou kunnen denken dat de pijn groter zou zijn als de ander iemand was met wie je onvoorwaardelijke liefde deelde. Maar in werkelijkheid is rouwen over gecompliceerde relaties meestal veel complexer dan alleen maar pijnlijk zijn.

Je kunt met dit soort ervaringen te maken krijgen als de relatie stormachtig, aan-en-uit, of giftig was. Ook wanneer een familielid sterft met wie je altijd een gespannen en ambivalente relatie hebt gehad, een die heen en weer zwalkte tussen liefde en haat. Dit soort situaties leiden je naar een bepaald soort verdriet (Spaanse link) dat je misschien moeilijk kunt navigeren.

Rouw

Volgens de psycholoog William Worden (Engelse link) vereist het voltooien van een rouwproces het doorlopen van vier verschillende stadia:

• Aanvaarding van de realiteit van het verlies. Het houdt in dat je aanvaardt dat die persoon niet langer in je leven zal zijn en dat je dat zowel mentaal als emotioneel doet. Het betekent accepteren dat ze niet meer terugkomen en dat hun afwezigheid vanaf nu een realiteit zal zijn.
• Uitwerken van je emoties. Dit stadium bestaat uit het vaststellen van de nuances van wat je voelt, ze herkennen, en ze onder woorden kunnen brengen. Probeer je pijn niet te vermijden of te verdoezelen, maar laat ze zijn en sta jezelf toe ze te voelen.
• Je aanpassen aan een wereld waarin ze niet meer aanwezig zijn. Dit betekent leren leven zonder iemand die uiterst belangrijk voor je was. Je moet leren de dagelijkse dingen onder ogen te zien, opnieuw definiëren wie je bent nu ze er niet meer zijn, en je aanpassen aan de afwezigheid van die rollen die ze op zich namen.
• Emotioneel herplaatsen. Deze fase bestaat uit het integreren van wat er gebeurd is in je levensverhaal, waarbij je de persoon een plaats geeft in je hart en in je psychologische wereld, zodat je zonder hen verder kunt. In feite moeten ze op hun rechtmatige plaats gezet worden, zodat je verder kunt met je leven.

Je moet weten dat het nooit gemakkelijk is om met verdriet om te gaan. Bovendien is het gebruikelijk dat pijn, verdriet, woede, frustratie en verbijstering in elk van de bovenstaande stadia opduiken. Maar als je relatie met de ander gezond was, is het natuurlijk dat je dankbaar kunt zijn voor je relatie en verder kunt gaan. Anderzijds, als de band gecompliceerd was, kunnen er extra uitdagingen ontstaan.

Rouwen over gecompliceerde relaties

Rouwen over gecompliceerde relaties kan moeilijker, verwarrender, en nog verwoestender zijn. Als je iemand verliest die je pijn deed, maar van wie je ook hield, kan zich namelijk een reeks moeilijkheden voordoen.

Bijvoorbeeld, als de relatie giftig was en veel ups en downs kende, wordt het aanvaarden van het verlies ingewikkelder. In feite kun je het gevoel hebben dat het niet echt het einde is.

Dat komt omdat er zoveel wendingen in de relatie geweest zijn dat je het rouwproces al vele malen begonnen bent. Daarom vind je het moeilijk te aanvaarden dat het deze keer echt het einde is. Maar als je dit feit niet kunt aanvaarden, kun je niet verder naar de volgende fase.

Bovendien is het in dit soort relaties niet gemakkelijk om je emoties te verwerken omdat ze verwarrend en tegenstrijdig zijn. Je moet accepteren dat je de persoon misschien tegelijkertijd zowel liefhad als haatte.

Als gevolg daarvan voel je pijn en heimwee om je verlies, maar je koestert ook gevoelens van rancune, wrok en zelfs schuldgevoel. Dit komt doordat je geen gezondere relatie met hem of haar hebt kunnen hebben.

Het is moeilijk om alle tegenstrijdige nuances die zich kunnen voordoen te identificeren. Het is nog moeilijker ze te uiten omdat je omgeving waarschijnlijk zal oordelen.

Mensen kunnen je vragen “Hoe kun je zo van streek zijn over het verlies van iemand die je zo’n pijn deed?” of “Hoe kun je je zo slecht voelen over iemand die er niet meer is?” Het verwerken van dit soort ambivalentie is niet gemakkelijk.

Emotionele afhankelijkheid

Het komt vaak voor dat in moeilijke relaties een grote emotionele afhankelijkheid optreedt. Dit bemoeilijkt het proces van leren leven zonder de ander, en van begrijpen wie je bent nu ze weg zijn.

Ze kunnen immers voortdurend je geest hebben beziggehouden en het centrum van je wereld zijn geweest en nu zijn ze weg. Dit betekent dat je je leven helemaal opnieuw moet opbouwen. Inderdaad, je hebt heel wat emotioneel werk te doen.

Dus, hoe kun je die persoon in je hart verplaatsen en verder gaan? Je weet waarschijnlijk niet welke plaats je hem of haar moet geven, die persoon waar je zoveel van hield die er nu niet meer is. Degene die je zoveel problemen en zo’n pijn bezorgde, maar nu verdwenen is. Zolang je deze tegenstrijdige emoties niet oplost, zul je niet weten hoe je wat je ervaren hebt kunt integreren.

Tips om je te helpen bij het rouwen over gecompliceerde relaties

Als je in de situatie komt dat je geconfronteerd wordt met het verlies van iemand die je diep getekend heeft en met wie je een ambivalente relatie had, zijn hier wat tips om te helpen.

• Als je een breuk meemaakt, neem dan de beslissing om niet meer terug te gaan. Hoe vaak je het ook al eerder gedaan hebt, maak deze belofte aan jezelf, zodat je de cyclus van pijn niet blijft herhalen. Daarnaast, als de ander gestorven is, accepteer dan de realiteit van hoe de dingen waren; natuurlijk had je ze graag anders gezien, maar dat ligt niet meer in jouw handen. Werken aan aanvaarding en vrede hebben met wat er gebeurd is, is essentieel om verder te kunnen gaan.
• Sta jezelf toe al je emoties te voelen, wat ze ook mogen zijn, zonder ze te veroordelen of je ertegen te verzetten. Aanvaard dat ze tegendraads en tegenstrijdig kunnen zijn. Dat is niet erg, want ze zijn de weerspiegeling van de geschiedenis die je beleefd hebt. Oordeel niet over jezelf. Zorg dat je een manier vindt om je gevoelens emotioneel te ventileren zonder veroordeeld te worden. Als de mensen om je heen je die veilige ruimte niet bieden, kun je je toevlucht nemen tot therapeutisch schrijven of professionele steun zoeken.
• Versterk jezelf en werk aan je gevoel van eigenwaarde. Zorg voor jezelf en je behoeften om de emotionele afhankelijkheid te overwinnen die je met de ander gecreëerd kunt hebben.
• Als het erom gaat die persoon emotioneel te herplaatsen, accepteer dan de ambivalentie. Probeer niet het negatieve te vergeten en je alleen op het goede te richten. Blijf ook niet steken in wrok en verwijten. Accepteer de situatie en herinner de persoon met zowel zijn goede als zijn slechte kanten.

Conclusie

Kortom, afscheid nemen van een belangrijk iemand met wie je relatie niet de beste was kan echt pijnlijk zijn, meer dan je ooit verwacht had, in feite. Als je in dit stadium bent, veroordeel jezelf dan niet en zet jezelf niet onder druk. Sta jezelf toe om door elke fase heen te gaan en aarzel niet om professionele hulp te zoeken als je die nodig hebt.