De pijnappelklier: het fysiologische geheim van onze geest

De pijnappelklier heeft altijd al – sinds mensenheugenis misschien zelfs – tot onze verbeelding gesproken en onze aandacht getrokken. Descartes, de beroemde Franse filosoof, zei in zijn tijd reeds dat deze minutieuze klier midden in het brein de ware zetel van onze ziel was, het controle-centrum van onze gedachten. In bepaalde kringen wordt deze neurologische structuur ook wel het ‘derde oog’ genoemd: een subtiel energetische bewustzijns-vortex van waaruit we dingen kunnen waarnemen – zowel innerlijk als uiterlijk – die ver voorbij ons gangbare gezichtsveld liggen.

Ook los van zulke mystieke, spirituele en kleurrijke ervaringsperspectieven, is de functie van de pijnappelklier (in wetenschappelijk jargon: de epifyse), nog steeds wonderbaarlijk interessant. Het reguleert bijvoorbeeld onze somatische cycli, ons circadische ritme, het begin en verloop van onze pubertijd, en zelfs het komen en gaan van een hele hoop gevoelens. Als minuscuul hersenorgaantje speelt het een onwijs fascinerende, en sowieso unieke rol in het algehele reilen en zeilen van onze complexe bovenkamer.

Een van de meest intrigerende aspecten van de pijnappelklier is dat het, ondanks diens geringe afmetingen (nauwelijks acht mm), toch een immens bloedvolume ontvangt – bijna net zo veel als de nieren! Qua vorm lijkt het erg op de karakteristieke vrucht van de naald- c.q. dennenboom –  inderdaad, de pijnappel –  en dat is direct de oorsprong van en verklaring voor diens naam. De ‘stam’ en ‘takken’ van deze neurologische structuur zijn uiterst kwetsbaar voor verharding, door de opeenhoping van hoge concentraties calcium. Zulke ongewenste calcificatie kan zich al akelig vroeg in het leven voordoen: namelijk tussen de twaalf tot twintig jaar.

Gelukkig blijft het – ook in zulke gevallen – het merendeel van diens essentiële taken naar behoren vervullen.

De pijnappelklier: cyclus-regulator en rudimentair oog

De pijnappelklier is foto-sensitief, dat wil zeggen: gevoelig voor en in staat tot licht-absorptie en registratie. Diens voornaamste biologische functie is het nauwkeurig op het juiste peil houden van het melatonine-gehalte in ons bloed en hersenvocht. Melatonine – geproduceerd uit diens voorloper serotonine – is een hormoon dat onze slaap-waak cyclus (het circadische ritme) reguleert, en daarnaast ook de ontwikkeling van onze pubertijd initieert.

Het werkt als een fijn afgestemde biologische klok, die tot een jaar of zeven-acht zeer actief is, waarna het melatonine-niveau gaandeweg afneemt, en we geleidelijk geslachtsrijpheid bereiken.

Sommige studies tonen aan dat deze kleine, doch cruciale klier extreem gevoelig is voor bepaalde chemische stoffen die wij – als mensheid – in onze atmosfeer, en ons milieu, hebben gedumpt, en het water en de grond in toenemende mate vervuilen. In enkele landen, waaronder de Verenigde staten, beginnen meisjes bijvoorbeeld steeds eerder met de pubertijd, omdat zij, vaak zonder het zelf te weten of daar überhaupt voor te kiezen, worden blootgesteld aan onnatuurlijk grote hoeveelheden fluoride.

In tegenstelling tot wat diens locatie – middenin ons hoofd – wellicht doet vermoeden, is de pijnappelklier super sensitief voor zijn omgeving. Het is een, naar verhouding, piepkleine biologische ‘vuurtoren’ in een zee aan neuronale netwerken, en een rudimentair orgaan in diverse diersoorten.

De tuatara of brughagedis, een inheems Nieuw-Zeelands reptiel, staat erom bekend een ‘derde pariëtaal of pijnappel-oog’ te hebben, pal in het centrum van diens schedel, met inbegrip van een werkzame lens en netvlies. Verder vervult het hormonale functies, en helpt het met de regulering van diens interne thermostaat. Verbluffend, is het niet?

Tips om goed voor deze kleine, interne meester-regulator te zorgen

Neurologen bestuderen niet zozeer de mogelijk mystieke en spirituele aspecten van de pijnappelklier, maar observeren binnen strikt gedefinieerde parameters diens wetenschappelijk meetbare eigenschappen. En hoewel academische tijdschriften, zoals het ‘Journal of Pineal Research’ (het blad voor pijnappelklier-onderzoek), haast continu resultaten en interpretaties publiceren van studies naar diens royale functionele repertoire, blijft het een feit dat we nog altijd maar betrekkelijk weinig weten en begrijpen van dit ongeëvenaarde orgaantje. Een boel experts beschouwen de epifyse als de moeder- of hoofdsleutel die de activiteit van alle andere klieren in ons systeem coördineert.

Nu je beter op de hoogte bent van dit ‘kleine innerlijke oog’, dat op de achtergrond de dagelijkse ritmes van ons lichaam bestuurt en bestiert, kun je het vergelijken met een (fysiologisch) kompas. Het is namelijk verantwoordelijk voor het in stand houden van het delicate evenwicht – en de succesvolle wisselwerking – tussen de hersenen, het lichaam, en hun omgeving.

Aanwijzingen voor het behoud van een gezonde pijnappelklier

Hier zijn een drietal bijzonder bruikbare adviezen:

• Wees trouw aan degelijke dagelijkse routines en heilzame gewoontes. De pijnappelklier is een lichtgevoelige hormoon-regulator, en functioneert alleen optimaal in harmonie met de circadische ritmes (zonsop- en ondergang, en dagduur). Daarom is het zo belangrijk om elke avond, en elk seizoen, ongeveer om dezelfde tijd naar bed te gaan.
• Vermijd elektromagnetische straling. Net zoals zonlicht, verstoren en beïnvloeden elektromagnetische golven de melatonine-secretie. Hoe schijnbaar onschuldig ook, vlak voor bedtijd je mobiele telefoon of laptop gebruiken, kan minieme modificaties veroorzaken in je pijnappelklier. Met – vaker dan ons lief is – serieuze gevolgen: slapeloosheid, chronische vermoeidheid, stress en slechte prestaties op het werk. Houd dit in gedachten.
• Geef en gun jezelf de tijd om te mediteren en regelmatig tot rust te komen. De epifyse zal je daar evenredig naar belonen: je voelt je kalmer en meer ontspannen, zodat het eveneens eenvoudiger is om innerlijk echt contact te maken met jezelf. Mensen die mediteren ervaren bijvoorbeeld vrij consistent een prettige globale sensatie, omdat de pijnappelklier endorfinen produceert, en hen zo de bonus geeft voor die kostbare momenten waarin lichaam en geest in harmonie functioneren.

Bijna elke dag worden er nog nieuwe dingen ontdekt over de pijnappelklier, en diens potentie. Houd je ogen – en derde oog – daarom open voor meer waardevolle informatie hierover!