Oog om oog maakt de hele wereld blind

We zijn het er waarschijnlijk allemaal wel over eens dat iedereen weleens fouten maakt. Dit hoort nu eenmaal bij het mens zijn. We hebben allemaal weleens een foutje gemaakt en we hebben allemaal weleens vastgezeten in lastige situatie waar we niet dachten ooit nog uit te kunnen komen. We hebben ons zelfs wel meer dan eens gehouden aan de oude wet van ‘oog om oog, tand om tand’.

Wie heeft er nu nog nooit iemand kwaad gedaan? Het grote verschil dat ons desondanks betere mensen kan maken, is de manier waarop we met deze fouten omgaan.

Tot de meest bekende uitspraken van Gandhi kunnen we ook de woorden in de titel van dit artikel rekenen, waarmee we bijvoorbeeld kunnen praten over wrok, wraakzucht of vergeving. Deze woorden raken ons diep van binnen wanneer we direct in contact staan met de mensen om ons heen. Daarom geven ze richting aan veel van de gedachten die dagelijks door ons hoofd spoken.

Misschien is het niet jouw fout, maar dat zou het wel kunnen zijn

Fouten maken is, zoals we eerder ook al zeiden, volkomen menselijk. Het is lastig om onze relaties te onderhouden en in stand te houden. Als gevolg komen we vaak terecht in situaties waarin we niet voorbereid zijn op de omstandigheden of gewoon ronduit falen. We zijn ons hier vooral van bewust wanneer het gaat om mensen als onze familieleden, vrienden of partner.

We kunnen een fout begaan in relatie tot onszelf of anderen, of anderen kunnen fouten begaan in relatie tot ons. Hoe dan ook kan het behulpzaam zijn om de uitspraak die tot dit artikel heeft geleid goed te onthouden, “oog om oog maakt de hele wereld blind”.

Rancune en wraak kennen maar één richting

Wanneer anderen ons teleurstellen of verraden, voelen we een grote leegte die we denken op te moeten vullen. Dat is het punt waarop we onszelf, voordat we überhaupt een keuze maken, de volgende vraag zouden moeten stellen: wanneer is rancune of wraak het juiste antwoord? Wat als de situatie omgekeerd zou zijn?

Wrok wordt onze eigen aansprakelijkheid: geweld brengt geweld voort en wraakzucht breng wraakzucht voort.

Een woedende en haatvolle houding kan eigenlijk maar één kant op. En het zal er alleen maar voor zorgen dat we ons eigen zijn nog meer kwaad doen: negatieve gevoelens versterken alleen zichzelf en nooit de oplossing. Als we anderen allemaal voortdurend af zouden straffen voor de fouten die ze maken, als we ons allemaal zouden houden aan de regel “oog om oog”, dan zouden we nooit in staat zijn te groeien als mensen.

Onderwijzen door middel van vergeving

Gerechtigheid en vergeving zijn het tegengif van deze negatieve gevoelens. Zoals Gandhi voorstelt, moeten we onszelf inbeelden dat wij zelf degenen zijn die de fout zijn begaan en dat we wanhopig uit zijn op vergeving van de ander.

Onderwijzen door middel van vergeving is van essentieel belang. Vergeten en leren zijn hier beide op gebaseerd, op de mogelijkheid om verder te gaan met ons leven en fouten te begrijpen: alleen op die manier zullen anderen namelijk in staat zijn om hun eigen fouten te overwinnen.

De uitspraak “oog om oog maakt de hele wereld blind” is dus erg zinvol wanneer we kijken naar het diepste deel van het menselijke bestaan en het menselijke vermogen om zichzelf te verbeteren. De wereld zou een zeer droevige plek zijn en zichzelf uit elkaar halen als we als mensen niet evengoed in staat zouden zijn om te vergeven als om fouten te maken.

Het gaat erom dat we, hoewel het soms misschien pijn doet, kunnen begrijpen dat anderen afstraffen omdat we zelf gestraft zijn alleen maar meer pijn zal veroorzaken en nooit het geluk waar we naar op zoek zijn.