One Flew Over the Cuckoo's Nest: vrijheid en waanzin

Dit artikel gaat over Milos Forman, een regisseur van geweldige films zoals One Flew Over the Cuckoo’s Nest (1975). One Flew Over the Cuckoo’s Nest is geregisseerd door Forman en geïnspireerd op de roman van Ken Kesey. Het is een film die als klassieker in de filmgeschiedenis is opgenomen.

Het bracht scènes waar andere shows en films vaak naar verwijzen. Deze film belicht de onvergetelijke prestaties van Nicholson. One Flew Over the Cuckoo’s Nest heeft vijf Oscars gewonnen.

De film vertelt het verhaal van Randle McMurphy, een man die een gevangenisstraf moet uit zitten. Hij probeert zijn straf te ontlopen door zich voor te doen als een geestelijk gestoorde patiënt. Als gevolg hiervan wordt hij opgenomen in een psychiatrisch ziekenhuis waar hij zal worden geëvalueerd en zal leven met de rest van de patiënten.

Verpleegster Ratched werkt daar. Zij is de belangrijkste tegenspeelster in de film en is een onverzoenlijke vrouw die patiënten onvriendelijk behandelt. McMurphy zal voor de rest van de patiënten een frisse wind zijn. Hij begint hun verlangen naar vrijheid te ontwaken en dit veroorzaakt uiteindelijk veel confrontaties met verpleegster Ratched.

One Flew Over the Cuckoo’s Nest is een statement tegen psychiatrische ziekenhuizen en geestelijke instellingen. Het bekritiseert hoe anderen in de loop van de geschiedenis ‘gekke mensen’ hebben behandeld. Bovendien laat de film ons zien hoe we allemaal onze eigen vrijheid moeten waarnemen.

De gekken in One Flew Over the Cuckoo’s Nest

Wie zijn de gekke mensen? Het antwoord lijkt misschien eenvoudig, maar als we naar het verhaal kijken, zien we dat het idee in de loop van de tijd is veranderd. Sociale normen, medische vooruitgang, wetenschap en andere terreinen hebben onze opvatting van waanzin diepgaand beïnvloed.

Op een gegeven moment beschouwden professionals het als een psychische aandoening, maar ideeën over waanzin zijn sindsdien veranderd. Gekke mensen zijn niet altijd hetzelfde geweest en ze zijn niet altijd op dezelfde manier uitgesloten. Soms probeerden professionals ze te ‘genezen’ door hen te dwingen tot behandelingen zoals lobotomieën.

In andere gevallen hebben professionals sommige patiënten ‘behandeld’ totdat ze stierven. Alles wat niet ‘normaal’ is, kan vervolgd worden. Dit gebeurde in de Middeleeuwen met hekserij of met bepaalde ziektes zoals lepra. De geschiedenis van waanzin in het klassieke tijdperk is iets dat Foucault bijzonder interessant vond.

Foucault probeerde de zogenaamde ‘gekken’ te bekeren en ze ‘op te leiden’ om normaal te zijn. Hoe hij dit deed? Hij deed dit door middel van autoriteit en behandelingen in te zetten, waarbij de patiënt simpelweg nietig werd verklaard en tot een onderdanig persoon werd gemaakt.

Dit is precies wat we zien in One Flew Over the Cuckoo’s Nest wanneer McMurphy, die niet gek is, arriveert in het gesticht en een groep mensen vreemd ziet doen.

De rol van de verpleegster

De verpleegster speelt in op de angst van de patiënt. We zien dit vooral in het geval van Billy. Hij is een onzekere, stotterende jongeman die verschillende keren geprobeerd heeft zelfmoord te plegen. Ratched is een vriend van Billy’s moeder en als hij iets doet wat hij niet zou moeten doen, zegt ze hem eraan dat ze het aan zijn moeder gaat vertellen.

De patiënten gehoorzamen zonder vragen te stellen. Ze zijn bang voor de elektroshocks en lobotomieën die ze kunnen krijgen als ze de verpleegster niet gehoorzamen. McMurphy weigert te gehoorzamen omdat hij geen onderdanig persoon is. Integendeel, hij zoekt vrijheid.

Het is interessant hoe dit personage bij de rest van de patiënten dezelfde gevoelens begint op te wekken. Hij slaagt erin om deze mensen, die volledig gemanipuleerd zijn, wakker te schudden uit die staat om de confrontatie aan te gaan met verpleegster Ratched.

Verpleegster Ratched voelt zich bedreigd en zal alles doen wat in haar macht ligt, zodat McMurphy niet wegkomt met zijn plannen. Ratched wordt als gezond beschouwd. Niettemin legt ze haar wil op aan haar patiënten. Ze onderdrukt, kwelt en manipuleert ze om zich als ‘normale mensen’ te gedragen: onderdanig en zonder enige kritische capaciteit.

Op zoek naar voedsel

Vanaf dit moment bevat het artikel spoilers. Dus als je de film niet hebt gezien en niet wilt weten hoe hij eindigt, stop dan met lezen. Te midden van al deze “waanzin” mogen we niet vergeten dat de patiënten mensen zijn met gevoelens, verlangens en pijn. Verpleegster Ratched heeft haar rol zo goed gespeeld dat ze een heel leger “gekke mensen” onder haar controle heeft.

De titel van de film is interessant. Een koekoeksnest is een minachtende naam voor een gekkengesticht. Aan de andere kant verwijst het naar een kinderrijmpje dat in de roman wordt genoemd: “Drie ganzen in een kudde.

Eén vloog naar het oosten, één vloog naar het westen, één vloog over het koekoeksnest.” Dit impliceert dat elk individu zijn eigen weg in het leven bewandelt.

Als we naar de laatste betekenis kijken, zien we dat dit soort bestemming als de vorm van een triade ook in de film aanwezig is. Vrijheid is de motor die McMurphy drijft. Deze drang naar vrijheid zet hem ertoe om de regels van de instelling aan te vechten. Het creëert echter ook solidariteit tussen de rest van de patiënten en drijft hen ook naar de vrijheid.

McMurphy onderneemt stappen om de rest van de patiënten te bevrijden. Ten eerste vraagt hij of ze een honkbalwedstrijd mogen kijken. Hij stelt ook voor een feest te organiseren. McMurphy heeft medelijden met Billy’s zwakte omdat hij zo jong is en amper heeft geleefd. Hij legt ook contact met het Indiase opperhoofd, een enigmatisch en eenzaam personage.

Het vinden van de vrijheid

Terugkomend op het idee van de triade, zien we dat er drie personages zijn die vrijheid vinden. Billy, McMurphy en de Indian Chief zijn de drie ganzen in het versje.

De eerste is een jongeman vol onzekerheden en problemen met zijn moeder. Ratched weet dit en gebruikt dit als chantage. McMurphy schudt hem weer wakker en geeft Billy een kans om plezier te hebben met een vrouw.

Wanneer Billy wordt ontdekt, staat hij voor twee keuzes. Hij kan bang zijn voor de consequenties of het geluk voelen voor zichzelf en zijn metgezellen. Echter kan Billy de druk van Ratched niet verdragen en dit zorgt ervoor dat hij zelfmoord pleegt. Met de dood bereikt hij op een andere manier de vrijheid.

De artsen veroordelen McMurphy omdat hij ongehoorzaam is geweest. Hij ondergaat een lobotomie en verkeert in een vegetatieve staat zonder enige vrijheid. Het opperhoofd, die jarenlang doofstom is geweest, heeft medelijden met hem en vermoordt hem als een bevrijding. Hij doet dit als gunst omdat hij hem heeft bevrijd en zijn ogen heeft geopend.

Het opperhoofd is het personage dat een niet-metaforische vrijheid bereikt, aangezien hij de enige is die uit het gesticht ontsnapt. McMurphy slaagde er in patiënten uit die platonische grot van Ratched te bevrijden. De laatste scène, waarin het Indiase opperhoofd de vrijheid in loopt, is verfrissend en hoopvol.