Objet petit a, de theorie van Lacan

De objet petit a, of object a, is een van de bekendste theorieën van Jacques Lacan. In dit artikel zullen we het hebben over hoe het omgaat met verlangen, de ontevredenheid en vervanging ervan.
Objet petit a, de theorie van Lacan

Laatste update: 19 april, 2020

Wanneer mensen aan psychoanalyse denken, gaan hun gedachten meestal naar Sigmund Freud, de vader van deze discipline. Verschillende auteurs zetten zijn nalatenschap echter voort. Een van deze auteurs was Jacques Lacan. Hij werd erkend door theorieën zoals het objet petit a, wat soms het object dat verlangen veroorzaakt wordt genoemd.

Laten we de theorie van Lacan eens nader bekijken. Het is enigszins moeilijk om het naar het Nederlands te vertalen, aangezien Lacan zelf liever had dat de ‘a’ een algebraïsch symbool bleef en niet werd vertaald.

Naast het ontwikkelen van deze theorie en het wijzen op de belangrijkste kenmerken van dit ‘object’, zullen we ook kijken naar enkele verwante punten in het kader van het denken van de auteur.

Jacques Lacan

Wie was Jacques Lacan?

Deze man was een Franse psychoanalyticus die innovatieve elementen in de psychoanalyse introduceerde. Hij studeerde geneeskunde en specialiseerde zich later in de psychiatrie. Daarnaast begon hij in 1938 met zijn analyse, een essentieel proces voor elke psychoanalyticus.

Lacan is vooral bekend vanwege zijn eerste essay over het concept van het spiegelpodium. Met betrekking tot dit en andere werken, erkende de auteur dat zijn theorieën hun oorsprong hadden in de theorieën van Freud. Daarna nam hij geleidelijk elementen uit andere disciplines op, zoals:

  • Taalkunde
  • Filosofie
  • Wiskunde

Aan de andere kant was hij ook erg actief in de kunstwereld. Hij had een goede relatie met Luis Buñuel, Salvador Dalí, Pablo Picasso en André Breton. Daarnaast was hij ook geïnteresseerd in surrealisme, was hij aanwezig bij de openbare lezing van James Joyce’s Ulysses en genoot hij van de werken van Heidegger en Hegel.

In die tijd gaf zijn benadering van de psychoanalyse ons een ander perspectief op de relatie tussen kunst, het onbewuste en het vacuüm. Dit was vooral omdat hij van mening was dat postfreudianen Freuds werk verkeerd hadden geïnterpreteerd. Daarom heeft hij het uitgebreid met nieuwe begrippen en toepassingen.

Hij hechtte zoveel belang aan deze kwestie dat het hem zijn deelname aan de International Psychoanalytical Association kostte nadat hij hen zijn ideeën had gestuurd. Hij kon echter de Franse Vereniging voor Psychoanalyse oprichten en hij richtte zijn eigen school op in Parijs.

Objet petit a: wat houdt deze theorie van Lacan in?

Objet petit a is een ontwikkeling van het concept van het object in de psychoanalytische theorie. Het komt voort uit de noodzaak om het oorspronkelijke object van de psychoanalytische theorie te specificeren.

Lacan nam Freuds ‘verloren voorwerp van verlangen’ als referentie. Hij hield ook rekening met het ‘overgangsobject’ van Donald Winnicott en het ‘deelobject’ van Melanie Klein.

Lacan was dus in harmonie met de freudiaanse hypothese die verwijst naar het ‘verloren object van verlangen’ als iets dat onophoudelijk wordt gezocht en nooit wordt gevonden. Het is per definitie een onvervulde asymptotische wens, maar één die het individu in staat stelt te leren door in contact te komen met de realiteit.

In eerste instantie bestaat Lacans objet petit a uit iemands gebrek aan verlangen om iets te laten vervullen. Want, wanneer het object van verlangen wordt vervuld, wendt de persoon zich tot een ander object van verlangen.

Hoewel dit concept verder reikte, verwijst het object a in feite naar de beginletter van ‘autre’, wat in het Frans ‘ander’ of ‘een ander’ betekent. De bedoeling was om naar ‘een ander’ of ‘het andere’ object van verlangen te verwijzen.

Het gevoel dat iets ontbreekt in je leven

Lacan gebruikte de letter a als een logische waarde, gebaseerd op algebra. Het is een concept dat hij gebruikte om een metafoor toe te kennen aan het idee van verlies.

Hij zag de persoon een mix van zijn verlangen, zijn ‘andere’ verlangen, vreugde, liefde en angst ervaren. Om deze reden is het moeilijk voor die persoon om los te laten, omdat hij dan de pijn van zijn verlies moet betalen.

We verwijzen dus niet naar iets dat je bent kwijtgeraakt, maar eerder naar het constante gevoel dat er iets ontbreekt in je leven. Met andere woorden, het objet petit a zou een manier zijn om te bedekken wat er in je leven ontbreekt.

Objet petit a

Het objet petit a heeft van Lacan zelf verschillende namen gekregen: extimo, een pond vlees, dwaas, de alef van angst of ziekmakend. Hij gebruikte deze namen om te proberen uit te leggen waar deze en zijn andere theorieën over gaan. Laten we eens kijken aan welke concepten de objet petit a gerelateerd is.

De concepten die betrekking hebben op objet petit a

  • Vreugde. Het objet petit a is solidair met de functie van vreugde en met de oorzaak van verlangen. In feite beantwoordt het de vraag: hoe krijgt iemand plezier? Je krijgt het door het verlangen te bevredigen. Aan de ene kant is het plezier, maar het is ook versmolten met lijden. Het is wat er gebeurt buiten het principe van genot.
  • Leed. Lacan zegt dat het verschijnt wanneer er een afwezigheid van verlies is. Het objet petit a is ermee verwant omdat dit is wat de realiteit zal creëren.
  • Afwezigheid/gebrek. Hier zou je het objet petit a een soort afbeelding zijn die een klein beetje onthult wat de persoon echt mist. Het is een soort raam dat laat zien wat er in het leven ontbreekt.
  • Fantasie. Dit verwijst naar zowel fantasie als andere dingen die de realiteit tegenspreken. Het heeft een symbolische, uitweidende en significante structuur. Dit is gerelateerd aan objet petit a omdat de persoon een poging kan doen om het te verwerven om zichzelf los te maken.

Theorieën van Lacan

Vandaag de dag is het Lacianisme zo breed en ingewikkeld dat je tijd nodig hebt om erover na te denken en het te begrijpen. Dit komt voornamelijk door de taal die het gebruikt en de concepten die het overneemt van structuralisme en wiskunde.

Om een beter begrip te krijgen, raden we je aan eerst de theorieën van Freud eens te verkennen. Daarna moet je stap voor stap alle ideeën van Lacan doornemen, omdat ze allemaal met elkaar verbonden zijn. In het kort, objet petit a is een Lacaniaanse ‘uitvinding’ gebaseerd op of beïnvloed door de gedachten en theorieën van Freud en zijn tijdgenoten.

Het is een object dat wijst op het onbereikbare; een surplus aan vreugde dat verband houdt met angst, gebrek, fantasie, verlangen en onze ‘andere’ verlangens. Met andere woorden, het is het object van de oorzaak van het verlangen of het raam dat de afwezigheid ervan laat zien.


Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.


  • Lacan, J. (1956/1996). El seminario. Libro 4. La relación de objeto, Buenos Aires: Paidós.

  • Lacan, J. (1966/1975). El objeto del psicoanálisis.


Deze tekst wordt alleen voor informatieve doeleinden aangeboden en vervangt niet het consult bij een professional. Bij twijfel, raadpleeg uw specialist.